Kρίσιμες εκλογές στην Ολλανδία-Συνέντευξη για το πώς λειτουργεί το σύστημα

Την Τετάρτη 15 Μαρτίου διεξάγονται στην Ολλανδία κοινοβουλευτικές εκλογές, οι οποίες λόγω συσχετισμών και συγκυριών είναι από τις κρισιμότερες των τελευταίων ετών για την ίδια τη χώρα, αλλά και γενικότερα την ΕΕ. Εδώ και ένα περίπου χρόνο στην πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων είχε αναρριχηθεί το λαϊκιστικό και ξενοφοβικό «Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία» του Γκερτ Βίλντερς. Ωστόσο, οι πιο τελευταίες μετρήσεις λίγα 24ωρα πριν ανοίξουν οι κάλπες φέρουν να έχει περάσει πρώτο το φιλελεύθερο-κεντροδεξιό

Με την αφορμή των επικείμενων ολλανδικών εκλογών ζητήσαμε από την κα Νατάσσα Αποστολίδη, Ανώτερη Πολιτική Σύμβουλο της Πρεσβείας της Ολλανδίας στην Ελλάδα να μας μιλήσει για το ενδιαφέρον εκλογικό και πολιτικό σύστημα της χώρας, τους κοινωνικούς της θεσμούς και τη διαχείριση της πολυφυλετικότητας που την χαρακτηρίζει.

Κα Αποστολίδη, ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του πολιτεύματος και του πολιτικού συστήματος στην Ολλανδία ;

Το πολίτευμα της Ολλανδίας είναι η συνταγματική μοναρχία. Η Ολλανδία έχει αρχηγό κράτους τον Βασιλιά Willem-Alexander. Έχει Άνω και Κάτω Βουλή και εθνικές εκλογές κάθε 4 χρόνια. Το κοινοβούλιο (η Κάτω Βουλή) έχει 150 βουλευτές και το εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική. Δεν υπάρχει εκλογικό όριο εισόδου στη Βουλή (όπως ισχύει π.χ. το 3% στην Ελλάδα), παρά μόνο το ότι ένα κόμμα για να μπει στη Βουλή χρειάζεται το 0,67% των ψήφων, δηλαδή μία έδρα. Επίσης η Ολλανδία δεν έχει εκλογικές περιφέρειες και όλες οι κοινοβουλευτικές έδρες είναι επικρατείας. Η Άνω Βουλή (Γερουσία) δεν εκλέγεται απευθείας από τον λαό, αλλά έμμεσα: ο λαός ψηφίζει στις τοπικές εκλογές και τα περιφερειακά συμβούλια στη συνέχεια εκλέγουν τα (75) μέλη της Άνω Βουλής. Από την Άνω Βουλή περνούν όλα τα ψηφισθέντα νομοσχέδια, τα οποία αυτό το κοινοβουλευτικό σώμα μπορεί να αποδεχτεί ή να απορρίψει εξολοκλήρου αλλά δεν μπορεί να τα αλλάξει.

Στις βουλευτικές εκλογές της Ολλανδίας κατεβαίνουν 28 κόμματα. Ποια είναι τα κυριότερα;

Από τα 28 κόμματα που κατεβαίνουν φέτος στις Ολλανδικές εκλογές, τα βασικότερα είναι τα εξής: Το VVD (Φιλελεύθερο Κόμμα) και το PvdA ( Εργατικό Κόμμα) είναι οι δύο πολιτικές δυνάμεις που σχηματίζουν την παρούσα κυβέρνηση. Μετά προς τα αριστερά υπάρχουν το SP (Σοσιαλιστικό Κόμμα) και το Groen Links (οι Αριστεροί Πράσινοι). Μετά υπάρχει το CDA (Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα), το D66 (φιλοευρωπαϊκό και φιλελεύθερο κόμμα) και το PVV (λαϊκιστική δεξιά).

Η Ολλανδία έχει μια μακρά παράδοση πολυκομματικών κυβερνήσεων. Πρόκειται για πολιτική και κοινωνική κουλτούρα ή αυτό συμβαίνει ως απόρροια του εκλογικού συστήματος;

Η Ολλανδία έχει μια πολύχρονη παράδοση πολυκομματικών κυβερνήσεων. Αυτό είναι αποτέλεσμα, τόσο της κουλτούρας της χώρας, που βασίζεται στη συνεργασία και τη συναίνεση, όσο και του εκλογικού συστήματος. Για παράδειγμα η παρούσα κυβέρνηση αποτελείται από 2 κόμματα (το VVD και το PvdA). Ο πρωθυπουργός Mark Rutte προέρχεται από το VVD και όλοι οι υπουργοί και υφυπουργοί μοιράζονται στα δύο κόμματα που συμμετέχουν. Παλαιότερα έχει τύχει να συμμετέχουν και τρία ή και τέσσερα κόμματα στην εκάστοτε κυβέρνηση συνεργασίας.

Στην Ολλανδία όταν γίνονται εκλογές και ξεκινάει η περίοδος σχηματισμού κυβέρνησης, συνεχίζει να κυβερνά κανονικά η απερχόμενη κυβέρνηση, μέχρι να ορκιστεί η νέα κυβέρνηση. Η απερχόμενη κυβέρνηση σε γενικές γραμμές μπορεί να λάβει κανονικά όσες αποφάσεις είναι αναγκαίες για να κυβερνηθεί η χώρα, στο πλαίσιο πάντα των πολιτικών που ήδη ισχύουν, χωρίς να κάνει δραστικές αλλαγές πολιτικής.

Η τελευταία διευκρίνησή σας είναι σημαντική, γιατί έχουμε δει ότι οι μετεκλογικές διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβερνήσεων συνασπισμού είναι συνήθως παρατεταμένες στην Ολλανδία. Επομένως, τι γίνεται αν στο μεταξύ πρέπει να ληφθούν αποφάσεις για καίρια εσωτερικά ζητήματα ή για ένα εξωτερικό θέμα όπως π.χ. στο επόμενο διάστημα θα έρθει πολύ πιθανόν στην ολλανδική κυβέρνηση η κρίση και έγκριση της αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος

Καταρχήν η παρατεταμένη μετεκλογική περίοδος οφείλεται στο γεγονός ότι όταν σχηματίζεται η νέα κυβέρνηση, πριν ορκιστεί, τα κόμματα που συμμετέχουν σε αυτήν, υπογράφουν κοινή «συμφωνία διακυβέρνησης». Αυτό σημαίνει πως πριν ξεκινήσουν να κυβερνούν μαζί, έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους λεπτομερώς τις κατευθύνσεις που θα ακολουθήσουν. Έχουν συναινέσει σε θέματα όπου μπορεί να διαφωνούν πολιτικά και έχουν καταλήξει ήδη π.χ. στις μεταρρυθμίσεις που θα κάνουν καθ’ όλη την τετραετία ή στα μέτρα που θα πάρουν. Όπως καταλαβαίνετε αυτή είναι μια περίπλοκη διαδικασία που χρειάζεται χρόνο, αλλά όταν πια συμφωνήσουν σε αυτά, συγκυβερνούν και εφαρμόζουν ακριβώς αυτά που έχουν συμφωνήσει.

Τώρα στο ερώτημα σας, τι γίνεται αν χρειαστεί να ληφθούν αποφάσεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου σχετικά με το ελληνικό πρόγραμμα. Σε γενικές γραμμές δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο να ληφθούν αποφάσεις από την απερχόμενη κυβέρνηση, αν όλα προχωρήσουν μέσα στα συμφωνημένα πλαίσια. Αν, όπως αναμένεται, το ΔΝΤ μπει κανονικά στο 3ο πακέτο στήριξης, βάζοντας και χρήματα, δε πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποιο πρόβλημα.

Όσο για το θέμα του κυρίου Dijsselbloem, και το κατά πόσο θα παραμείνει πρόεδρος του Eurogroup, αν δεν είναι υπουργός Οικονομικών της επόμενης κυβέρνησης, ο ίδιος πρόσφατα ξεκαθάρισε ότι θα ήθελε να παραμείνει στη θέση αυτή μέχρι το τέλος του 2017, όταν και λήγει επίσημα η θητεία του στο Eurogroup. Σε κάθε περίπτωση, τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι, αν όχι και πιο μετά – αυτό εξαρτάται από τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης – θα είναι ακόμα υπουργός οικονομικών. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι θεωρεί πως υπάρχει αρκετή στήριξη από τους συναδέλφους του στο Eurogroup για να παραμείνει μέχρι το τέλος της θητείας του, ακόμα και αν δεν θα είναι υπουργός.

Τα τελευταία χρόνια έχει θεσμοθετηθεί και διαδοθεί στην Ολλανδία ο θεσμός διενέργειας δημοψηφισμάτων, με πρωτοβουλία ενός αριθμού πολιτών. Πέρσι είδαμε να οργανώνεται μ’ αυτό τον τρόπο ένα δημοψήφισμα για την έγκριση της Συμφωνίας ΕΕ-Ουκρανίας, το οποίο ήταν μάλιστα απορριπτικό και φέτος συγκεντρώνονται υπογραφές για τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την επικύρωση της CETA (Εμπορικής συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης-Καναδά). Τι ισχύει ακριβώς;

Στην Ολλανδία ισχύει ότι πρέπει να συλλεχθούν σε πρώτη φάση 10.000 και σε δεύτερη φάση 300.000 υπογραφές για να γίνει δημοψήφισμα για ψηφισθέντα νόμο. Απαιτείται συμμετοχή τουλάχιστον του 30% του εκλογικού σώματος για να είναι έγκυρο το αποτέλεσμα. Ωστόσο, ακόμη κι αν συμβούν όλα αυτά, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν είναι δεσμευτικό για την κυβέρνηση, αλλά έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα. Γενικά η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι δε θα φτάσουμε σε δημοψήφισμα για το θέμα της CETA. Σε κάθε περίπτωση, η συλλογή υπογραφών μπορεί να ξεκινήσει μόνο αφού περάσει από την Άνω Βουλή η επικύρωση της CETA, το οποίο θα συμβεί το νωρίτερο το φθινόπωρο του 2017.

Περίπου το 12% του πληθυσμού που ζει στην Ολλανδία προέρχεται από άλλες χώρες. Η αποδοχή της πολυφυλετικότητας και πολυπολιτισμικότητας ήταν χαρακτηριστικό της ολλανδικής κοινωνίας. Παραμένει αυτό το στοιχείο της χώρας, παρά τη στάση μέρους των πολιτικών δυνάμεων;

Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα που έχει πολλές διαστάσεις. Να ξεκινήσω καταρχήν λέγοντας, ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, που ζει στην Ολλανδία και προέρχεται από άλλες χώρες, είναι άριστα ενταγμένο στην ολλανδική κοινωνία. Η Ολλανδία είναι μια χώρα όπου άσχετα από την καταγωγή, αν δουλέψει κανείς σκληρά, μπορεί να φτάσει παντού. Να σας φέρω το παράδειγμα της προέδρου του Ολλανδικού Κοινοβουλίου, κυρίας Khadija Arib, ή του Δημάρχου του Ρότερνταμ κ. Ahmed Aboutaleb, που είναι αμφότεροι Μαροκινής καταγωγής. Σε όλα τα Ολλανδικά υπουργεία, σε όλα τα επίπεδα, θα συναντήσετε υπαλλήλους που είναι μετανάστες δεύτερης γενιάς, πλέον ενταγμένοι στην Ολλανδική κοινωνία και Ολλανδοί υπήκοοι. Το ίδιο ισχύει και για τον ιδιωτικό τομέα.

Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι όλα είναι πάντα ρόδινα. Φυσικά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου υφίστανται προβλήματα στην ένταξη και εννοείται ότι το θέμα της ένταξης είναι ένα ζήτημα που συζητιέται πολύ και στην παρούσα εκλογική εκστρατεία. Όπως σε πολλές άλλες χώρες, έτσι και στην Ολλανδία, διερωτάται ο κόσμος ποια είναι η ταυτότητά του και πόσους ανθρώπους «αντέχει» να απορροφήσει η Ολλανδική κοινωνία. Για παράδειγμα πέρυσι και πρόπερσι, η Ολλανδία δέχτηκε μεγάλο αριθμό προσφύγων. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ήρθαν στην Ολλανδία και θα μείνουν εκεί. Τα παιδιά θα πάνε σε σχολεία, οι οικογένειες θα στεγαστούν σε όλες τις πόλεις της Ολλανδίας, θα μάθουν Ολλανδικά και θα προσπαθήσουν να φτιάξουν μια καινούρια ζωή εκεί.

Επειδή όλα αυτά έχουν μεγάλη σχέση με την οικονομία της χώρας, ποια είναι η παρούσα κατάσταση της;

Η Ολλανδική οικονομία είναι σε καλή κατάσταση αυτή τη στιγμή. Έχει από πέρυσι έναν ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 2%, τον οποίον αναμένεται να διατηρήσει και φέτος. Η ανεργία είναι κάτω από το 5,5%, το δημόσιο χρέος είναι χαμηλό και ο προϋπολογισμός είναι πλεονασματικός. Να τονίσω εδώ ότι η Ολλανδία έκανε πολλές μεταρρυθμίσεις και περικοπές στις δαπάνες τα τελευταία χρόνια για να μπορέσει να βγει δυνατότερη από την κρίση. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές την έφεραν στην 4η θέση στην Παγκόσμια Κατάταξη Ανταγωνιστικότητας.

Εκτός από τον Δημόσιο τομέα, όπου έγιναν πολλές περικοπές και απολύσεις, έγιναν μεταρρυθμίσεις και στον ιδιωτικό τομέα. Για παράδειγμα τα τελευταία χρόνια, το 60% περίπου των νέων θέσεων εργασίας στην Ολλανδία προέρχεται από νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups). Είναι πολύ σημαντική η συνεισφορά των start-ups στον εκσυγχρονισμό της Ολλανδικής οικονομίας και στην καινοτομία. Προσπαθούμε να φέρουμε αυτή τη τεχνογνωσία και στην Ελλάδα μέσω της πρωτοβουλίας που πήραμε να στήσουμε ένα incubator (μια θερμοκοιτίδα) για νεοφυείς επιχειρήσεις: το Orange Grove (www.orangegrove.biz). Νομίζω όποιος ενδιαφέρεται για τον τομέα της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας θα πρέπει να μας επισκεφτεί. Το Orange Grove είναι στο ισόγειο του κτιρίου όπου στεγάζεται και η Πρεσβεία, απέναντι από το Καλλιμάρμαρο. Μπορείτε να ενημερωθείτε για τις εκδηλώσεις που διοργανώνουμε μέσω της σελίδας μας στο Facebook (www.facebook.com/orangegroveathens)

Το ότι η οικονομία βρίσκεται σε καλή κατάσταση δε σημαίνει, βέβαια, ότι δε γίνεται μια γενικότερη συζήτηση στην Ολλανδική κοινωνία για τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμβεί. Ένα μέρος της κοινωνίας νιώθει να απειλείται από τους γρήγορους ρυθμούς με τους οποίους εξελίσσονται τα πράγματα. Η Ολλανδία είναι μια μικρή και πολύ ανοιχτή οικονομία, οι νέες τεχνολογίες αναπτύσσονται ραγδαία και η εισροή εργατικού δυναμικού από άλλες χώρες, εντός και εκτός ΕΕ, δεν έχει τα ίδια θετικά αποτελέσματα για όλους, ιδιαίτερα στον πληθυσμό χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου.

Η Ολλανδία υπήρξε από τις 6 ιδρυτικές χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και κράτος μέλος που πάντα υποστήριζε τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ενοποίηση. Σε λίγες εβδομάδες θα εορταστούν τα 60 χρόνια από τη Συνθήκη της Ρώμης, με ερωτηματικά και αμφιβολίες για το μέλλον Ευρώπης. Ποιά είναι η επίσημη θέση της χώρας για την πορεία της ΕΕ;

Η Ολλανδία είναι ιδρυτικό μέλος της Ε.K. και κράτος-μέλος που πάντα υποστήριζε την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αρκετές φορές στο παρελθόν έχει πάρει πρωτοβουλίες σε αυτή τη κατεύθυνση. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στη Συνθήκη της Ρώμης, αλλά και αργότερα στις Συνθήκες του Μάαστριχτ και του Άμστερνταμ. Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι τα τελευταία χρόνια δεν έχει περιοριστεί κάπως η στήριξη του Ολλανδικού λαού προς την Ευρώπη. Η Ευρώπη για ορισμένους ανθρώπους εξελίχθηκε εξαιρετικά γρήγορα, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις. Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται μέχρι που θα φτάσει η Ευρώπη; Πόσες αρμοδιότητες θα μεταφερθούν στις Βρυξέλλες; Παρόλα αυτά αυτή τη στιγμή τα ποσοστά υπέρ της Ευρώπης και της συμμετοχής στο ευρώ παραμένουν ψηλά στην Ολλανδία, γύρω στο 70%.