Mελίνα Μερκούρη: Εκείνο που αγαπώ περισσότερο στον κόσμο είναι η Ελλάδα

“Εκείνο που αγαπώ περισσότερο στον κόσμο είναι η Ελλάδα.” Μελίνα Μερκούρη

Yπήρξε μία από τις πιο ξεχωριστές προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας. Χάρη στη δυναμική της προσωπικότητα, στην πολιτική δράση της, αλλά και στις καλλιτεχνικές της επιτυχίες, κατάφερε να κάνει γνωστή σε όλο τον κόσμο την εικόνα της. Μια εικόνα άρρηκτα δεμένη με αυτή της Ελλάδας.

Η Μελίνα Μερκούρη γεννήθηκε σαν σήμερα, 96 χρόνια πριν. Στις 18 Οκτωβρίου του 1920. Μοίρασε τη ζωή της ανάμεσα στην τέχνη της ως ηθοποιού και στην πολιτική. Έκανε καριέρα από την Αθήνα ως το Μπρόντγουει και το Παρίσι. Πρωτοστάτησε στον αγώνα κατά της δικτατορίας. ‘Εδρασε ως βασικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και των κυβερνήσεών του.

Η καλλιτεχνική της πορεία ξεκινά με σπουδές κοντά στον Δημήτρη Ροντήρη, στο Εθνικό Θέατρο. Το 1949, είναι η πρώτη της μεγάλη επιτυχία στο σανίδι, με το “Λεωφορείο ο πόθος” του Τένεσι Ουίλιαμς, που ανεβαίνει από το “Θέατρο Τέχνης”, στο θέατρο “Αλίκη”. Ταξιδεύει στο Παρίσι, γνωρίζει τον Ζαν Κοκτό, τον Ζαν-Πολ Σαρτρ, τη Φρανσουάζ Σαγκάν.

Το 1955 γυρίζει τη “Στέλλα”, μια ταινία που κερδίζει το ειδικό βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ των Καννών. Το 1966, ανεβάζει στο Μπρόντγουει το “Ilya Darling” με συμπρωταγωνιστή της το Νίκο Κούρκουλο. Το έργο, είναι η θεατρική διασκευή του κινηματογραφικού έργου Never on Synday (Ποτέ την Κυριακή). Ο ρόλος της ως Ίλια αγαπήθηκε τόσο πολύ, που σφράγισε την καριέρα της, ταυτίζοντάς τη με την Ελλάδα. Πρωταγωνιστεί στη “Μήδεια” του Ευρυπίδη, με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, και παίζει για τελευταία φορά στη ζωή της την “Ορέστεια” του Αισχύλου, με το “Θέατρο Τέχνης” του Καρόλου Κουν, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.

Από το 1944 μέχρι το 1980, παίζει σε εξήντα θεατρικά έργα και σε δεκαεννέα ταινίες, που σκηνοθετούν ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Βιτόριο ντε Σίκα, ο Νόρμαμ Τζούισον και ο Ζυλ Ντασέν. Ο τρόπος που τραγουδά τα υπέροχα τραγούδια της, είναι μοναδικός. Ανάμεσά τους, τα “Παιδιά του Πειραιά”, το “Αγάπη που’γινες δίκοπο μαχαίρι”, το “Μήνας έχει δεκατρείς”.

Η Μελίνα είναι γόνος πολιτικής οικογένειας -εγγονή του δημοφιλούς δημάρχου Σταμάτη Μερκούρη-. Δεν χαράζει, λοιπόν, τυχαία, μια έντονη προσωπική πορεία στο χώρο της πολιτικής. Με όπλα τη λάμψη της και το πάθος για τις ιδέες της και την υλοποίησή τους, ζει εξόριστη στο Παρίσι τα χρόνια της δικτατορίας, της αφαιρείται η ελληνική ιθαγένεια, πολεμά για την πτώση της χούντας και το 1974 επιστρέφει στην Ελλάδα.

Στις 18 Μαίου του 1966, παντρεύεται τον Ζυλ Ντασέν στο δημαρχείο της Λωζάνης. «Είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή στη ζωή μου. θα ήθελα να είχαμε παντρευτεί στην Ελλάδα, αλλά τότε θα έπρεπε να καλέσουμε πολύ κόσμο και δεν ταίριαζε ο θόρυβος και η φασαρία σε μια απλή τελετή που επισφραγίζει συμβίωση 10 χρόνων.» δηλώνει η Μελίνα.

Από τα ιδρυτικά μέλη του ΠΑΣΟΚ, εκλέγεται βουλευτής το 1977 και είναι η μοναδική υπουργός των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου που παραμένει επικεφαλής του υπουργείου Πολιτισμού τόσα πολλά χρόνια. Από το 1981 έως το 1989 και από το 1993 έως το θάνατό της. Είναι εκείνη που δημιουργεί το θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης και -λάτρις της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς- φέρνει στο προσκήνιο την αναγκαιότητα επιστροφής των μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο στην Ελλάδα. Η Μελίνα Μερκούρη αγάπησε με πάθος την Ελλάδα, τους ‘Ελληνες, το χαμόγελο, την αναγνώριση, τη ζωή.

“Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω.

Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ” λέει χαρακτηριστικά.

“Αφού ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης δεν έχουν γράψει θούριο για το θάνατό μου, δεν θα πεθάνω ακόμη.” λέει κάποτε, η γυναίκα που ολόκληρη η ζωή της έμοιαζε ακλόνητη, πέρα από το άγγιγμα της φθοράς και του χρόνου. Η αδυναμία που νιώθει συχνά και κάποιες ενοχλήσεις, την οδηγούν σε εξετάσεις στο Λονδίνο. Τα αποτελέσματα είναι σοκαριστικά. Η Μελίνα έχει καρκίνο και της απομένει λίγος χρόνος ζωής. Εκείνη όμως, δείχνει αποφασισμένη να νικήσει την τρομερή ασθένεια. Μέει μετά από επιτυχή επέμβαση στη Νέα Υόρκη δηλώνει:“Θα ξαναρχίσω με μεγάλη φόρα, αισθάνομαι θεριό.”

Ο καρκίνος υποχωρεί κι εκείνη αποδέχεται την πρόταση του ΠΑΣΟΚ να κατέβει στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου του 1990, υποψήφια δήμαρχος Αθηναίων. “Αθήνα, ψηλά το κεφάλι” είναι το κεντρικό σύνθημά της. Η προεκλογική της εκστρατεία, όμως, δεν είναι σαφής και δεν είχε -ίσως- πρακτικές λύσεις για τα προβλήματα που έπνιγαν τους Αθηναίους, σε αντίθεση με το πρόγραμμα του αντιπάλου της, Αντώνη Τρίτση. Η ήττα της, ήταν κάτι που την πικραίνει πολύ και λίγο καιρό αργότερα, αναφέρεται σε αυτή ως τη χειρότερη εμπειρία της ζωής της. Τραγική ειρωνία της τύχης να φύγει πρώτος ο Αντώνης Τρίτσης. Μόλις ενάμιση χρόνο μετά την εκλογή του.

Μια επέμβαση στη σπονδυλική στήλη στο Παρίσι, έρχεται να προστεθεί στην περιπέτεια της υγείας της. Το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισε, επανεμφανίζεται χειρότερο από ποτέ. Η μανία της με το κάπνισμα είχε μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετώπισε. Αποφασίζει να υποβληθεί σε ακόμα μία επέμβαση, στη Νέα Υόρκη.

“Φοράω τα χρώματα της γαλανόλευκης για να μου φέρουν γούρι” λέει το Φεβρουάριο του 1994, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, αποχαιρετώντας την Ελλάδα που τόσο αγάπησε. Στο νοσοκομείο Memorial, την επισκέπτεται ο Μάνος Χατζιδάκις και σιγοτραγουδούν και πάλι “Τα παιδιά του Πειραιά”. Το ραντεβού που δίνουν στην Αθήνα, δεν θα γίνει ποτέ.

Στις 6 Μαρτίου του 1994 φεύγει από τη ζωή, στα 73 της χρόνια. Τη σορό της υποδέχεται στο αεροδρόμιο πλήθος κόσμου που τραγουδά “Αγάπη που’γινες δίκοπο μαχαίρι” Τέσσερις μέρες αργότερα, στις 10 Μαρτίου, κηδεύεται με τιμές πρωθυπουργού, συνοδευόμενη από εκατοντάδες ανθρώπους που την αγάπησαν.

Τί κι αν έχουν περάσει 22 χρόνια από το θάνατό της… Η Μελίνα είναι ακόμα εδώ…
Το 2010 ανακοινώθηκε από την Ευρωπαική Επιτροπή και τον πρόεδρό της, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, το ετήσιο βραβείο “Μελίνα Μερκούρη” που απονέμεται στη μνήμη της.
Από το 2007, βραβείο “Μελίνα Μερκούρη” υπάρχει στην Ελλάδα για τους ηθοποιούς, και δίνεται με το βραβείο “Δημήτρης Χορν”.
Η μέρα του θανάτου της, έχει ορισθεί από την UNESCO ως παγκόσμια μέρα Πολιτισμού, κατά την οποία απονέμεται από το 1997, το Βραβείο “Μελίνα Μερκούρη” ως βραβείο πολιτιστικής προσφοράς.

“Από τα πάθη της ύπαρξής μου, έφτιαξα ένα άγαλμα σχεδόν ηρωικό, το οποίο, όμως, μπορώ να ανακαλύψω γιατί είναι αληθινό” είπε η ηρωίδα του Τένεσι Ουίλιαμς, “Αλεξάνδρα Ντελ Λάγκο”, στο “Γλυκό Πουλί της Νιότης” Μια από τις τελευταίες παραστάσεις της Μελίνας. Και…όπως όλα δείχνουν, “φεύγοντας”, επιβεβαίωσε τα λόγια της.

Η Μελίνα υπήρξε αγωνίστρια της Τέχνης και της Πολιτικής. Μια σταρ που χάρισε στη μεγάλη οθόνη ένα μοιραίο ερωτικό δυναμισμό και ελληνική, ακαταμάχητη αμεσότητα. Μια γυναίκα που λατρεύτηκε όσο λίγες. Μια αγέρωχη γυναίκα που ήξερε να πολεμά για το δίκαιο, για την ελευθερία. Όλοι -ακόμα κι εκείνοι που δεν την συμπάθησαν- δεν μπορούν παρά να υποκύψουν στην εκθαμβωτική της προσωπικότητα και τη σαρωτική της γοητεία. Πολύ απλά, γιατί η μοιραία, επαναστάτρια, χαρισματική Μελίνα είναι ένα είδωλο. Γιατί η Μελίνα, Darling, είναι ένας από τους μεγάλους σύγχρονους, ελληνικούς μύθους που δύσκολα μπορεί κάποιος να αμφισβητήσει…

Πηγές:

-«Γεννήθηκα Ελληνίδα», Μελίνα Μερκούρη – Εκδόσεις Ζάρβανος

-Μelina Mercouri Foundation

– Βικιπαίδεια