Γιατί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν θα φέρει ρευστότητα

Στο τελικό στάδιο της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης τους εισέρχονται οι τέσσερις μεγάλες συστημικές τράπεζες στην χώρα μας, η Εθνική Τράπεζα, η Alpha Bank, η Eurobank και η Τράπεζα Πειραιώς. Οι έκτακτες γενικές συνελεύσεις των τεσσάρων τραπεζών καλούνται να εγκρίνουν τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης τους. Τους τελευταίους μήνες σκόπιμα ή από επικίνδυνη άγνοια το οικονομικό επιτελείο υποστηρίζει οτι μετά την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, και την εισροή των κεφαλαίων θα δοθούν χρήματα στην αγορά. Ξαφνικά θα αποκτήσουν ρευστότητα οι Τράπεζες; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Κάποιοι τα μπερδεύουν, άλλο ανακεφαλαιοποίηση και άλλο ρευστότητα! Μια Τράπεζα πριν την κρίση μπορούσε να δανείσει ως και 10 φορές τα κεφάλαια που διέθετε, αυτά είναι τα λεγόμενα «ιδία κεφάλαια». Με λίγα λόγια, αν είχε 1 ευρώ σε ιδία κεφάλαια τότε θα μπορούσε να δώσει δάνεια έως και 10 ευρώ. Αυτή ήταν η ασφαλιστική δικλίδα για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ώστε να υπάρχει αυτό το απόθεμα για να μπορεί να καλύψει τους καταθέτες, τα χρήματα των οποίων χρησιμοποιεί για να δανείζει. Εξαιτίας της κρίσης αλλά και εξαιτίας του κουρέματος των Ελληνικών ομολόγων η κατάσταση στον τραπεζικό κλάδο επιδεινώθηκε. Επίσης τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άρχισαν να αυξάνονται με παράλληλη απόσυρση καταθέσεων, έτσι οι τράπεζες άρχισαν να αποκτούν ένα τεράστιο χρηματοδοτικό έλλειμμα (funding gap), με τις καταθέσεις να μειώνονταν αισθητά και σε πολλές περιπτώσεις να είναι λιγότερες από τα δάνεια στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Οι περισσότερες τράπεζες ζήτησαν βοήθεια και άρχισαν να παίρνουν ρευστότητα (κεφάλαια) από τον προσωρινό μηχανισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) το ‘Emergency Liquidity Assistance (ELA)’ για να μπορούν να αναπληρώσουν σε ένα βαθμό αυτό το μεγάλο κενό. Η ρευστότητα αυτή δίνεται προσωρινά αλλά έγινε σχεδόν μόνιμη αλλά και διογκώθηκε γιατί η Ελλάδα έμεινε εκτός αγορών και απέκλεισε τις Τράπεζες να τη ενισχύουν με άλλες πράξεις νομισματικής και διατραπεζικής πολιτικής (π.χ. ομόλογα). Η κατάσταση σήμερα είναι οριακή, γιατί οι τράπεζες έχουν τα ίδια δάνεια αλλά λιγότερες καταθέσεις ενώ τα μη εξυπηρετούμενα αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Επομένως, το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα πιστωτικά ιδρύματα και το οποίο στοχεύει να διορθώσει η ανακεφαλαιοποίηση είναι να καλυφτούν τα ίδια κεφάλαια που έχουν χαθεί και να αναπληρωθούν οι καταθέσεις που έχουν φύγει από το σύστημα. Όχι για να έχουν τα πιστωτικά ιδρύματα περισσότερα κεφάλαια για να δώσουν νέα δάνεια δηλαδή τη περιβόητη ρευστότητα που μας υπόσχονται ότι θα έρθει σε ένα μήνα. Επομένως, χρήματα στην αγορά δεν θα εισρεύσουν και μετά το πέρας της ανακεφαλαιοποίησης, διότι απλά δεν θα υπάρχουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνουν οι αυξήσεις κεφαλαίου. Απλά σημαίνει ότι μέχρι να λυθεί το πρόβλημα οριστικά, θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι τη σταθεροποίηση του συστήματος. Την ίδια ώρα η αγορά στεγνώνει από ρευστό Την ίδια ώρα η αγορά στεγνώνει από ρευστό και οδηγείται σε ολοκαύτωμα χωρίς καμία βοήθεια από το οικονομικό επιτελείο. «Ο υπουργός Οικονομικών δεν έχει καταλάβει τι συμβαίνει στην αγορά και το χειρότερο δεν γνωρίζει ότι η ανακεφαλαιοποίηση δεν θα λύσει τα προβλήματα της ρευστότητας» υποστηρίζει ισχυρό στέλεχος του τραπεζικού χώρου. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν πρόκειται να οδηγήσει ευθύγραμμα σε παροχή ρευστότητας στην αγορά, μπορεί ο κ. Στουρνάρας να έχει παρουσιάσει στον πρωθυπουργό αυτήν την προοπτική ωστόσο διατυπώνονται πολλές ενστάσεις για το αν έχει καταλάβει τι θα συμβεί. Για να μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν οι τράπεζες την αγορά, η απαραίτητη προϋπόθεση δεν είναι μόνο η ρευστότητα αλλά και η επάρκεια εποπτικών κεφαλαίων. Στην ελληνική αγορά τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια (NPL’s) το 2011 έφθασαν γύρω στο 16%, το Σεπτέμβριο του 2012 ανήλθε σε 22,5% και αναμένεται να αυξηθεί όσο η ύφεση βαθαίνει. Ενώ ξένοι οίκοι τα ανεβάζουν πάνω από 35%. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα χρειάζεται να καλύπτουν τον αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο από τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια, δηλαδή οι κεφαλαιακές ανάγκες τους για τα επόμενα χρόνια θα εξακολουθήσουν να είναι πολύ μεγάλες. Αν σε όλα αυτά προστεθεί η μείωση των εποπτικών κεφαλαίων τους από τις ζημιές του PSI+ και της πρόσφατης επαναγοράς από το Ελληνικό Δημόσιο ομολόγων για μείωση του χρέους, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα δυσκολότερα. Και αν σε αυτό προσθέσουμε το νέο κούρεμα που σχεδιάζουν, χωρίς να ξέρουμε τις λεπτομέρειες τότε η κατάσταση γίνεται εφιαλτική. Ο κ. Στουρνάρας μας λέει για ρευστότητα όταν θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση, ωστόσο από το Μάιο του 2012 δόθηκαν στις 4 συστημικές τράπεζες από το ΤΧΣ € 18 δις με τη μορφή ομολόγων του ΕΣΠΑ για την κεφαλαιακή τους επάρκεια, γιατί λοιπόν δεν έπεσαν χρήματα στην πραγματική οικονομία; Γιατί κ. Στουρνάρα; Αρκετά τραπεζικά στελέχη θεωρούν ότι ο Υπουργός Οικονομικών δεν μπορεί να χειριστεί στην κρισιμότερη φάση, για την Ελληνική οικονομία, τον τομέα κλειδί για την ανάπτυξη που είναι ο χρηματοπιστωτικός. Το κρίσιμο θέμα είναι η κεφαλαιακή επάρκεια, όλες οι τράπεζες πρέπει να έχουν, πλέον, δείκτη 9% ακόμα και αν με την ανακεφαλαιοποίηση το φθάσουν δεν θα μπορούν να χορηγήσουν με ρευστότητα τις επιχειρήσεις, και τι θα γίνει όταν ανέβει στο 10; Γιατί πολύ απλά σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς θα πρέπει να έχει εποπτικά κεφάλαια, ανάλογα βέβαια με την επικινδυνότητα της επένδυσης. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί γιατί η πρόβλεψη είναι ότι τα επόμενα 3-4 χρόνια τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα αυξάνονται πολλαπλασιαστικά, επομένως θα χρειάζονται περισσότερα κεφάλαια για τις τράπεζες. Έτσι λοιπόν και οι τράπεζες είναι παγιδευμένες σε ένα φαύλο κύκλο ύφεσης, «κόκκινων δανείων» και ανάγκης κεφαλαίων. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει πρόβλεψη για ενίσχυση των τραπεζών με νέα κεφάλαια; Τα νέα κεφάλαια, όμως θα οδηγήσουν σε μοντέλο Κύπρου, δηλαδή με τη συμμετοχή των μετόχων και των καταθετών. Υπάρχει ένα σχέδιο για μείνουν «ζωντανά» τα δάνεια; Οι πρόσφατες εξαγγελίες για τις ρυθμίσεις των δανείων είναι απογοητευτικές και δείχνουν την απουσία σχεδίου. Ο σχεδιασμός της ανακεφαλαιοποίησης αντί να δώσει ρευστότητα θα δεσμεύσει κεφάλαια που τόσο ανάγκη έχει η αγορά. Για τις συστημικές τράπεζες απαιτούνται € 1,7 δισ. περίπου για το 10% των ιδιωτών μετόχων και για τις μη συστημικές τράπεζες απαιτούνται € 1,6 δισ. Δηλαδή υπάρχει ο κίνδυνος να εγκλωβιστούν κεφάλαια στην ανακεφαλαιοποίηση και στη συνέχεια οι τράπεζες απουσίας εποπτικών κεφαλαίων να μην μπορούν να διοχετεύσουν την όποια ρευστότητα τους στις επιχειρήσεις και στην αγορά. Τα έχουν μετρήσει καλά όλα αυτά στο Μαξίμου που περιμένουν ανάκαμψη το τέλος του 2013 και ανάπτυξη στις αρχές του 2014; Νίκος Παναγιωτόπουλος