Το μαρμάρινο κεφάλι του αρχαίου κόσμου και το σώμα του νεότερου ελληνισμού
Ξύπνησα μὲ τὸ μαρμάρινο τοῦτο κεφάλι στὰ χέρια
ποὺ μοῦ ἐξαντλεῖ τοὺς ἀγκῶνες καὶ δὲν ξέρω ποῦ νὰ
τ᾿ἀκουμπήσω.
Ἔπεφτε τὸ ὄνειρο καθὼς ἔβγαινα ἀπὸ τὸ ὄνειρο
ἔτσι ἑνώθηκε ἡ ζωή μας καὶ θα εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ ξαναχωρίσει.
(Σεφέρης, Μυθιστόρημα Γ΄)
Μέσα σε λίγους μόνο στίχους ο Σεφέρης συνοψίζει ένα από τα κρισιμότερα προβλήματα του νεότερου Ελληνισμού: αυτό της διαχείρισης της πολιτισμικής μας κληρονομίας και ειδικότερα της σχέσης μας με την αρχαιότητα και την κλασική παιδεία. Η εθνική αφύπνιση μάς βρήκε μετά από πολλούς αιώνες σκλαβιάς, αγώνες και θυσίες, ελεύθερους
Τις τελευταίες όμως δεκαετίες κυριαρχεί η αντίθετη άποψη η οποία με τη σειρά της επιβάλλει την ιδεολογική της ηγεμονία, στα Πανεπιστήμια, την εκπαίδευση γενικότερα, στα ΜΜΕ, στον δημόσιο λόγο: ότι τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά αφορούν ελάχιστους επιστήμονες συγκεκριμένων κλάδων και άρα είναι άχρηστα για την πλειοψηφία των μαθητών, ενώ γενικότερα ενισχύεται η μπακαλίστικη άποψη ότι ο αρχαίος πολιτισμός προσφέρεται αποκλειστικά για τουριστική «αξιοποίηση» και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί η παρουσία μνημείων να παρεμποδίζει την «ανάπτυξη».
Η αντίληψη αυτή ανάγεται στις γενικότερες προτεραιότητες του διεθνούς κεφαλαίου για το οποίο τα πολιτισμικά αγαθά έχουν αξία μόνο εφόσον παράγουν κάποιο κέρδος ενώ ειδικά οι κλασικές σπουδές και τα γράμματα δεν έχουν καμία θέση στην εποχή του «γρήγορου, εύκολου και φτηνού». Επικρατεί δηλαδή συντριπτικώς μία αγοραία fast food αντίληψη η οποία θέτει συνεχώς και με επιθετικό τόνο το ερώτημα της πρακτικής χρησιμότητας της γνώσης και των προϊόντων πολιτισμού γενικότερα. Παράλληλα επικρατεί και η άποψη ότι οι μαθητές δεν χρειάζεται να «παιδεύονται» για να αποκτήσουν γνώσεις, διότι αυτό που προέχει είναι η και πάλι με εύκολο και κυρίως φτηνό τρόπο απόκτηση «δεξιοτήτων» δήθεν άμεσης πρακτικής χρησιμότητας. Με αυτή την λογική, η γνώση ως αποτέλεσμα μελέτης και πνευματικού μόχθου που διαμορφώνει και τα αντίστοιχα πνεύματα και χαρακτήρες, (και άρα είναι πολλαπλά και ουσιαστικά ωφέλιμη) τίθεται συνειδητά και συστηματικά εκτός του σχολικού προγράμματος.
Έτσι, ο Υπουργός Παιδείας αναμένει από τους υπερασπιστές των ανθρωπιστικών σπουδών «επιχειρήματα» υπέρ της πρακτικής χρησιμότητας της γραμματικής και του συντακτικού, της μετάφρασης στα Αρχαία και του μαθήματος των Λατινικών. Η ιδέα ότι αποτελούν το μέσο διάδοσης ενός σημαντικού κεφαλαίου του παγκόσμιου πολιτισμού, και ιδιαιτέρως του ευρωπαϊκού, με ιδέες, πρότυπα και αξίες τις οποίες έχει ανάγκη ο σύγχρονος κόσμος, είτε στην πολιτική, είτε στην τέχνη, είτε στη σχέση του με τη φύση και τον συνάνθρωπο ούτε καν περνάνε από το μυαλό των ιθυνόντων. Πολύ περισσότερο δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται οι σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής την ωφέλεια που προκύπτει από την εξάσκηση του μαθητή στον αρχαίο λόγο, και βεβαίως στη γραμματική και το συντακτικό και πάν’ απ’ όλα στην ανώτερη πνευματική άσκηση, τη μετάφραση. Ωφέλεια που αφορά την κατανόηση της μορφολογίας των αρχαίων και σύγχρονων γλωσσών, την ανάκληση γνώσεων, την κριτική σκέψη, την παραγωγή λόγου και φυσικά, την τόσο παρεξηγημένη απομνημόνευση λες και είναι δυνατόν να θεωρηθεί ποτέ σοφός ένας άνθρωπος που δε διαθέτει ένα πλούσιο απόθεμα γνώσεων, αλλά για κάθε τι καταφεύγει στη Βικιπαίδεια.
Πόσο πλούσιος μορφωτικά, ηθικά, πνευματικά θα ήταν ο νέος άνθρωπος που μπορεί να απολαύσει την ομορφιά ενός αρχαίου κειμένου από το πρωτότυπο έχοντας λάβει τα απαραίτητα εφόδια από το σχολείο; Πόσο πλούσια πνευματικά και βαθιά δημοκρατική θα ήταν μια κοινωνία στην οποία ο δημόσιος διάλογος αντλεί πρότυπα και αξίες από την αρχαία ελληνική δημοκρατία, τη φιλοσοφία και τη ρητορική; Πόσο πλούσιος είναι ο νεοελληνικός λόγος και η γενικότερα πνευματική προσφορά της Γενιάς του Τριάντα, που αφομοίωσε τόσο δημιουργικά σε συνεχή διάλογο με τα σύγχρονα διεθνή ρεύματα τον ελληνικό πολιτισμό στη διαχρονία του;
Η Γενιά του Τριάντα, που σήμερα λοιδορείται και συκοφαντείται ανερυθρίαστα ως «εθνικιστική» (sic) από μία διανόηση (ξανά sic) που «μιλά με σπασμένες σκέψεις από ξένες γλώσσες», είναι η πρώτη που παρείχε μία υγιή, κι επιτέλους μη συμπλεγματική, σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Γι’ αυτό και υπήρξε ταυτόχρονα ελληνική και παγκόσμια. Αυτή είναι η προσέγγιση που έχουμε ανάγκη και σήμερα προκειμένου να συνεχίσουμε σε αυτόν τον τόπο που παράγεται ποίηση αδιάλειπτα από την εποχή του Ησιόδου και του Ομήρου, να έχουμε υψηλό πολιτισμικό επίπεδο και Παιδεία και να προσφέρουμε στον παγκόσμιο πολιτισμό. Με αυτό το πνεύμα ας ξαναδούμε τη σχέση μας με τα κλασικά γράμματα στο σχολείο, αποκαθιστώντας τα στη θέση που τους αρμόζει, ακουμπώντας επιτέλους ετούτο το μαρμάρινο κεφάλι στο ζωντανό σώμα του νεότερου ελληνισμού με τρόπο που αντί να το εξαντλεί, να του ξαναδίνει ισορροπία και ομορφιά και τη δυνατότητα να παράγει πολιτισμό. Αφού «έτσι ενώθηκε η ζωή μας και δεν μπορεί πια να ξεχωρίσει», ας γίνει με τον πιο γόνιμο τρόπο!
Τάσος Χατζηαναστασίου, Δρ Ιστορίας, Φιλόλογος
Ναύπλιο, 14-16 Σεπτεμβρίου 2018.
ΥΓ Μία ανεξάρτητη πρωτοβουλία νεαρών κυρίως Φιλολόγων καλεί σε εκδήλωση διαμαρτυρίας για την υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών στη Μέση Εκπαίδευση στο Υπουργείο Παιδείας, την Παρασκευή, 28 Σεπτεμβρίου στη 1 το μεσημέρι. Να τη στηρίξουμε!
Τάσος Χατζηαναστασίουμαρμάρινο κεφάλιαναπληρωτές φιλόλογοι- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- 98χρονη Ελληνίδα γιαγιά χορεύει λεβέντικα ζεϊμπέκικο στον γάμο της εγγονής της στο εξωτερικό και ρίχνει το διαδίκτυο [video]
- 33χρονη έπιασε «καβάλα» τον άνδρα της με τη… θεία του
- Καιρός: Έρχονται βροχές και καταιγίδες- Δείτε σε ποιες περιοχές
- Η αποκάλυψη της Μπεκατώρου: Η Υβόννη στη φουσκωμένη της κοιλίτσα…. (video)
- Αναλαμβάνει τη διεύθυνση προγράμματος του ALPHA;
- Το συγκινητικό δώρο του Αντώνη Ρέμου στην κουμπάρα του Μαρία Μπεκατώρου
- Politico για Σκοπιανό: Νέος παίκτης πίσω από τη Ρωσία - Ο ρόλος της Ελλάδας
- Θρήνος για την Αιμιλία Ρεπούση – «Έσβησε» στην άσφαλτο μπροστά στον σύζυγό της
- Γιατί έκοψαν την Ιωάννα Μπέλλα από το Greece’s Next Top Model
- Έσωσε δυο παιδιά από πνιγμό και τώρα ζητά… αποζημίωση
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Alfa Vita
- Καταγγελία για διασπορά ψευδών ειδήσεων και προεκλογικά παιχνίδια σχετικά με την δίκη της Χρυσής Αυγής
- Το μαρμάρινο κεφάλι του αρχαίου κόσμου και το σώμα του νεότερου ελληνισμού
- Παράταση της ηλεκτρονικής εγγραφής έως 18/9 των επιτυχόντων στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση
- ΟΑΕΔ: Έρχεται νέο πρόγραμμα με 5.500 προσλήψεις ανέργων στο Δημόσιο
- Απάντηση του Διευθυντή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Γ’ Αθήνας στη ΕΛΜΕ Περιστερίου
- ΣΥΝΕΚ: Για το νέο σχέδιο της Γ΄ Γενικού Λυκείου και την πρόσβαση στα ΑΕΙ
- Καταγγελία για παρακολούθηση των δράσεων του Συλλόγου «Ο Περικλής» από την ΕΛΑΣ
- «Τίποτα δεν πάει χαμένο» - Ο αιώνιος Μάνος Λοΐζος
- ΠΔΕ Β. Αιγαίου και Κρήτης: Ανάκληση πρόσληψης Ψυχολόγου(ΠΕ23) σε ΚΕΔΔΥ και 4 ΕΕΠ σε ΣΜΕΑΕ και Ανάκληση πρόσληψης 5ΕΒΠ σε Γενικά Σχολεία
- Θέσεις εργασίας στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου
- Τελευταία Νέα Alfa Vita
- Το μαρμάρινο κεφάλι του αρχαίου κόσμου και το σώμα του νεότερου ελληνισμού
- ΟΑΕΔ: Έρχεται νέο πρόγραμμα με 5.500 προσλήψεις ανέργων στο Δημόσιο
- Θέσεις εργασίας στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου
- Καταγγελία για διασπορά ψευδών ειδήσεων και προεκλογικά παιχνίδια σχετικά με την δίκη της Χρυσής Αυγής
- ΠΔΕ Β. Αιγαίου και Κρήτης: Ανάκληση πρόσληψης Ψυχολόγου(ΠΕ23) σε ΚΕΔΔΥ και 4 ΕΕΠ σε ΣΜΕΑΕ και Ανάκληση πρόσληψης 5ΕΒΠ σε Γενικά Σχολεία
- Διεθνές Συνέδριο (δωρεάν) για τη διδασκαλία Ευρωπαϊκών Νοηματικών Γλωσσών, 28-29/9
- ΣΥΝΕΚ: Για το νέο σχέδιο της Γ΄ Γενικού Λυκείου και την πρόσβαση στα ΑΕΙ
- Εσπερινό ΕΠΑΛ Τρικάλων: Παρέμβαση για την ξαφνική μετάθεση του ωραρίου αργά το βράδυ
- «Τίποτα δεν πάει χαμένο» - Ο αιώνιος Μάνος Λοΐζος
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Πότε θα γίνει η κλήρωση της επόμενης φάσης του Ηρακλείου
- Αυτά είναι τα νέα χαρτονομίσματα των 100 και 200 ευρώ
- Ανάκληση 139.000 οχημάτων BMW
- Θεσσαλονίκη: Μαθητές δημοτικού έκαναν γης μαδιάμ νηπιαγωγείο στα Λαγυνα
- Όρμπαν: Απαράδεκτο η Ε.Ε. να μας αφαιρεί το δικαίωμα να προστατεύουμε τα σύνορά μας
- Στούντιο ονυχοπλαστικής στο κέντρο της Πάτρας αναζητά προσωπικό!
- Σαν «αέρας» πέρασε και από τη Λάρισα ο Παναθηναϊκός (Βίντεο)
- Προσοχή: Αποσύρεται ψωμί σικάλεως από τα super market «LIDL» (ΦΩΤΟ)
- Επέτειος 190 χρόνων διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας-Ρωσίας