Τι διακυβεύεται στο σύγχρονο πόλεμο

Αρθρογράφος: Θεολόγος Μιχαηλίδης

Θα μπορούσε να πει κανείς, απλουστευτικά, πως κάθε πόλεμος γίνεται για την εξουσία, την επιβολή την επικράτηση, οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική κλπ. Όμως πίσω από τον κάθε πόλεμο κρύβονται βαθύτερα παραγωγικά αίτια και κίνητρα βούλησης, που δίνουν και το στίγμα της πολεμικής αναμέτρησης.

Έχουμε άραγε συνειδητοποιήσει ποια είναι αυτά τα αίτια-κίνητρα στον σημερινό οικονομικό και ειδικότερα χρηματοπιστωτικό πόλεμο, που βιώνει η ανθρωπότητα; Τι συμβαίνει και τι διακυβεύεται στην εποχή μας ; Ποιες αξίες αντιμάχονται στον σύγχρονο κόσμο; Ποιες πλευρές

και συμφέροντα αντιπαρατίθενται; Ποιες προτεραιότητες καθορίζουν ή πρέπει να καθορίζουν στάσεις, επιλογές ή συμμαχίες σε αυτήν την αναμέτρηση; Ποια είναι η κύρια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους εμπόλεμους ;

Μήπως πρόκειται για ιδεολογικό πόλεμο μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, σοσιαλισμού ή καπιταλισμού ; Όχι. Άλλωστε οι έννοιες αυτές έχουν αναμιχθεί και μπασταρδευτεί τόσο στην πρακτική του σύγχρονου κόσμου, ώστε τα όρια τους να έχουν γίνει αβέβαια. Αριστεροί υιοθετούν με ευκολία τα πιο βάρβαρα και αντιλαικά μέτρα, ενώ την ίδια ώρα οι νεοφιλελεύθεροι καπιταλιστές χρησιμοποιούν αυτό, που υποτίθεται πως σιχαίνονται περισσότερο, δηλαδή το κράτος, για να επιβάλλουν, μέσα από τον μηχανισμό του, το πολιτικοοικονομικό μοντέλο, που τους συμφέρει. Οι Κινέζοι κομμουνιστές έχουν γίνει σήμερα οι μεγαλύτεροι καπιταλιστές, ενώ οι φιλελεύθεροι Ευρωπαίοι έχουν γίνει οι μεγαλύτεροι δυνάστες της ελεύθερης οικονομικής ζωής και ανάπτυξης (μηδέ εξαιρουμένου και του παραδοσιακού προπυργίου της ιδιοκτησίας) των πολιτών των χωρών τους.

Μήπως πρόκειται για πόλεμο μεταξύ ανατολής και δύσης και των αντίστοιχων πολιτισμικών φορτίων τους ; Όχι. Τέτοια επιχειρήματα αποτελούν κατά κανόνα προπαγανδιστικές προσπάθειες μεγιστοποίησης ορισμένων υπαρκτών προβληματικών διαστάσεων, ώστε να αποτελέσουν το αναγκαίο δαιμονικό πλαίσιο καλλιέργειας ενός τρομοκρατικού ή μεταναστατευτικού δέους, χάριν εξυπηρέτησης διαφόρων σκοπιμοτήτων.

Μήπως πρόκειται για αναπόφευκτο πόλεμο μεταξύ παλιού και νέου, παραδοσιακού και ανανεωτικού, εκσυγχρονισμού και οπισθοδρόμησης ; Όχι. Είναι σαφές πως οι περισσότερες από τις σύγχρονες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις είναι βγαλμένες από τα σκοτεινότερα μεσαιωνικά χρόνια. Την ίδια ώρα το παραδοσιακό διατηρεί, αναλλοίωτα, τα χαρακτηριστικά της όποιας παθογένειας του. Ταυτόχρονα η σύγχρονη διαφθορά δείχνει, καθημερινά, πως όχι μόνο θα συναγωνιστεί, αλλά θα ξεπεράσει την παλιά, ενώ η διαφάνεια, αν και επιφανειακά, από ποσοτικής πλευράς, εμφανίζεται σήμερα περισσότερη, παρόλα αυτά έχει καταντήσει, από ποιοτικής πλευράς, έννοια κενή περιεχομένου, αφού ελάχιστη ουσιαστική χρησιμότητα έχει. Έχει μετατραπεί σε μια απλή διαδικασία δυνατότητας πρόσβασης σε ένα δημοσιοποιούμενο σύγχρονο δημοκρατικό έλλειμμα.

Το πραγματικό διακύβευμα του σύγχρονου πολέμου είναι πολύ ευρύτερο και σπουδαιότερο.

Ο σημερινός πόλεμος γίνεται για τον ίδιο τον άνθρωπο και την δημοκρατία, αυτή καθεαυτή.

Γίνεται για τον άνθρωπο όχι τόσο ως μοναδικότητα, αλλά ως κοινωνική οντότητα.

Γίνεται για την δημοκρατία, όχι ως συγκεκριμένη και εφαρμοσμένη έκφραση πολιτεύματος, αλλά ως διαχρονικό και κοινά παραδεδεγμένο σύνολο αξιών και αρχών, που έχει προκύψει μέσα από το πνεύμα του διαφωτισμού και αποτελεί αδιαμφισβήτητη και παραδοσιακή κληρονομιά του πνεύματος αυτού.

Σήμερα εκείνα που αμφισβητούνται είναι τα αυτονόητα: η αξία ανθρώπου και η αξία όλων των κατακτήσεων της ανθρωπότητας μετά από αιώνες κοινωνικών αγώνων. Όλα αυτά κινδυνεύουν να ισοπεδωθούν ή να εξαφανιστούν και μάλιστα σε χρόνο ρεκόρ. Μοιάζει απίστευτο και συνάμα τραγικό, αλλά οι άνθρωποι καλούνται πάλι να αγωνιστούν, υπερασπιστούν και διασώσουν το παραδοσιακό και κοινά αποδεκτό περιεχόμενο εννοιών όπως δημοκρατία, ισονομία, δικαιοσύνη, πολιτισμός, ηθική, παιδεία.

Σήμερα υπάρχουν δύο όχθες.

Στη μια όχθη έχουν συγκεντρωθεί ήδη, συνειδητοποιημένα και χωρίς καθυστέρηση, όλοι όσοι απεχθάνονται ή περιφρονούν τον συνάνθρωπο τους. Όσοι θέλουν να καταργήσουν την δημοκρατία, έτσι όπως την γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Όσοι θέλουν να εξοντώσουν τον άνθρωπο, όπως αυτός έχει εξελιχθεί μέχρι σήμερα. Άλλοι από αυτούς θέλουν να βλέπουν τον συνάνθρωπο τους να υποφέρει, άλλοι αδιαφορούν παγερά γι αυτόν, βλέποντας τον ως «μυρμήγκι».

Οι κάτοικοι αυτής της όχθης δεν είναι πολλοί, πλην όμως είναι πολύ περισσότεροι από άλλες εποχές και μοιάζουν αρκετά ισχυροί και το κυριότερο αποφασισμένοι. Ανάμεσα τους διακρίνεις νεοφιλελεύθερους, φασίστες, εκσυγχρονιστές, μέλη της οικονομικής ελίτ, αλλά και ένα εσμό διανοούμενων και μελών πνευματικής ελίτ.

Οι νεοφιλελεύθεροι και οι ελιτιστές φαίνεται να νοιάζονται- κυρίως ή και αποκλειστικά- για τον εαυτό τους. Οι εκσυγχρονιστές και οι φασίστες δείχνουν να ενδιαφέρονται μόνο τους εαυτούς και τους ομοίους τους. Στις μεταξύ τους σχέσεις όμως είναι ανεκτικοί, λόγω της ανάγκης τοπικής συμμαχίας που δημιουργεί η επιθυμία συγκατοίκησης στην ίδια όχθη. Για όλους αυτούς, ανεξαιρέτως, όλοι όσοι δεν βρίσκονται μαζί τους στην ίδια όχθη είναι αφόρητοι, περιττοί και αναλώσιμοι.

Παρά τις επί μέρους διαφορές τους η συνάντηση, η ταύτιση και η συμβίωση τους κάθε άλλο παρά δύσκολη είναι. Τα κοινά χαρακτηριστικά που τους συνδέουν είναι επαρκή: η απουσία ηθικών και συναισθηματικών αναστολών (των τελευταίων εκλαμβανομένων ως αδυναμιών) η περιφρόνηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και μια ρεαλιστική ορθολογικότητα, διαποτισμένη από ένα άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο εμφανές πνεύμα κοινωνικού δαρβινισμού.

Πολλά στελέχη (και υπουργοί) των κυβερνώντων την χώρα μας αποτελούν κλασσικά παραδείγματα ατόμων, τα οποία είναι ταυτόχρονα και ακροδεξιοί και νεοφιλελεύθεροι. Τελευταία είχαμε ένα ακόμη χαρακτηριστικότερο και πιο προχωρημένο παράδειγμα με τον περίφημο αντιπρύτανη, που είναι ταυτόχρονα διανοούμενος, νεοφιλελεύθερος και οπαδός φασιστικών εξουσιαστικών πρακτικών.

Στην άλλη πλευρά της όχθης υπάρχουν περισσότεροι. Κάποιοι φωνάζουν και προσπαθούν, αλλά στο σύνολο τους μοιάζουν αδύναμοι. Δείχνουν να έχουν ανάγκη από ενίσχυση. Στη μέση ανάμεσα στις δύο όχθες βρίσκεται η ανθρώπινη πλειοψηφία. Έχει γυρίσει την πλάτη στην όχθη λίγων, αλλά εξακολουθεί να κοιτάζει διστακτικά προς την αντίθετη όχθη.

Προτού κλείσω αισθάνομαι πως οφείλω να πω κάτι. Πριν από δεκαπέντε μέρες συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από τον θάνατο του Ρούσσου Βρανά, του δημοσιογράφου-αρθρογράφου, με την πιο υπέροχη ανθρωποκεντρική γραφή. Είμαι βέβαιος πως όσοι έχουν διαβάσει έστω και ένα από τα συγκλονιστικά άρθρα του έχουν ήδη διαλέξει όχθη όχι μόνο για τώρα, αλλά και για ολόκληρη τους την ζωή.

Θεολ. Μιχαηλίδης

Ετικέτες: Θεολόγος Μιχαηλίδης