Πρόταση μελέτης για την εκπαίδευση και την παιδαγωγική

Tweet

Είναι αλήθεια ότι για να γίνουν αποφασιστικά βήματα στην ιδεολογική παρέμβαση και διαπάλη μέσα στο σχολείο, πρέπει να ξεπεράσουμε μια υπαρκτή δυσκολία: Να αναμετρηθούμε με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις που προκύπτουν, να ανοίξουμε εξειδικευμένα, ανά ειδικότητα, ανά θέμα, ανά επιστήμη, ανά ηλικία, το περιεχόμενο της παρέμβασής μας.

Σε αυτήν την υπόθεση μπορεί να συμβάλει κι ένα στέρεο υπόβαθρο γνώσης μαρξιστικής παιδαγωγικής, βασικών αρχών της κομμουνιστικής εκπαιδευτικής πολιτικής όπως αυτή διαμορφώθηκε ιστορικά από τους κλασικούς του

μαρξισμού, από μαρξιστές παιδαγωγούς.

Κι αυτό αφορά τον εκπαιδευτικό, που παλεύει να σχεδιάσει την παρέμβασή του κόντρα στα σχολικά προγράμματα του ανορθολογισμού και στην αντιεπιστημονικότητα πανεπιστημιακών συγγραμμάτων (τα οποία αναγκαστικά έχει μελετήσει ως φοιτητής), αφορά όμως και το γονιό που δε θα πρέπει να συμβιβάζεται με την αντίληψη ότι τάχα «αυτά τα θέματα είναι βαριά, δύσκολα και δεν είναι για τη λαϊκή οικογένεια».

Η σημασία μελέτης θεμάτων εκπαίδευσης και παιδαγωγικής, συν τοις άλλοις, επιβεβαιώνεται και από την πορεία των αντιδραστικών αλλαγών στην εκπαίδευση που φέρνουν στην επιφάνεια γενικότερα ζητήματα και ερωτήματα παιδαγωγικής φύσεως όπως: Τι σημαίνει ποιότητα στην εκπαίδευση; Υπάρχουν παιδιά που δεν παίρνουν τα γράμματα; Τι πρέπει να προηγείται, η διαπαιδαγώγηση ή η μάθηση;

Σε αυτά, καθώς και σε άλλα ερωτήματα δίνουν απαντήσεις τα κείμενα που προτείνουμε, διαμορφώνοντας έτσι και ένα καλύτερο πλαίσιο κατανόησης της πρότασης του ΚΚΕ για το σύγχρονο σχολείο των λαϊκών αναγκών, δηλαδή της πρότασης για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Βασικό Υποχρεωτικό Σχολείο, η οποία βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης και όταν δημοσιευθεί ανανεωμένη και εμπλουτισμένη δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί «στενά εκπαιδευτικά», αλλά ως συνέχεια και εξειδίκευση της προγραμματικής αντίληψης του Κόμματος, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού και τη διαπαιδαγώγηση του νέου ανθρώπου.

Η παρακάτω πρόταση μελέτης αποτελεί επιλογή από βιβλία και άρθρα που μπορούν να αναζητηθούν και να βρεθούν εύκολα στα βιβλιοπωλεία της «Σύγχρονης Εποχής», στο Περιοδικό «Θέματα Παιδείας», ενώ κάποια από αυτά βρίσκονται και στο διαδίκτυο.

ΕκπαίδευσηΑπό την ΚΟΜΕΠ

-- Η αντιεκπαιδευτική πολιτική και το ιδεολόγημα της «κοινωνίας της γνώσης», ΚΟΜΕΠ 1/2001.

-- Το πανόραμα της αντιδραστικής αναδιάρθρωσης στην Παιδεία, ΚΟΜΕΠ 4 - 5/2006.

-- Σχέση οικονομίας - αστικής πολιτικής στην εκπαίδευση, ΚΟΜΕΠ 5/2009. Πρόκειται για μια προσπάθεια παρακολούθησης του πώς οι αλλαγές στο πεδίο της παραγωγής επιδρούν στις εκπαιδευτικές αλλαγές.

-- Οι εξελίξεις στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Η δράση του ΚΚΕ, ΚΟΜΕΠ 5/2010. Είναι ένα διαφωτιστικό κείμενο του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ για την εξέλιξη των αλλαγών στο χώρο της ΤΕΕ καθώς και για την κατεύθυνση της παρέμβασης Κόμματος και ΚΝΕ.

-- Για τις θέσεις του οπορτουνισμού στην εκπαίδευση, ΚΟΜΕΠ 5/2011. Μια κριτική αποτίμηση των θέσεων και της παρέμβασης των οπορτουνιστικών δυνάμεων στο κίνημα των εκπαιδευτικών που περιλαμβάνει και ορισμένες επισημάνσεις για τις αντικειμενικές προϋποθέσεις ανάπτυξης του οπορτουνιστικού ρεύματος στο χώρο της εκπαίδευσης.

-- Το σχολείο και ο ρόλος του κομμουνιστή εκπαιδευτικού στη διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς, ΚΟΜΕΠ 5/2013. Αυτό το κείμενο ανοίγει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που αφορά στο ρόλο του κομμουνιστή εκπαιδευτικού στην ιδεολογική παρέμβαση του Κόμματος στη νέα γενιά της εργατικής τάξης. Δε δίνει έτοιμες συνταγές, έχει ως σκοπό να βοηθήσει στην κατανόηση της αναγκαιότητας του ανάλογου προσανατολισμού πρώτα απ' όλα από τις κομματικές δυνάμεις, τους φίλους του ΚΚΕ και ταυτόχρονα να ορίσει τις απαιτήσεις και τις προϋποθέσεις για μια τέτοια δουλειά.

Από το περιοδικό «Θέματα Παιδείας»

-- Λειτουργικός αναλφαβητισμός, η γνώση που δεν αφομοιώνεται, η προσωπικότητα που συμπιέζεται και η έκφραση που αδυνατεί να ορθοποδήσει, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 1. Ενα κλασικό πια κείμενο που συμβάλλει στην ανάδειξη των αιτιών ανάπτυξης μιας σύγχρονης ασθένειας του αστικού εκπαιδευτικού συστήματος, του λειτουργικού αναλφαβητισμού.

-- Τα «αντικειμενικά» τεστ και η αύξηση των ταξικών φραγμών στη μόρφωση,«Θέματα Παιδείας» τεύχος 2. Το άρθρο πραγματεύεται το πρόβλημα της αύξησης των ταξικών φραγμών στη μόρφωση, μέσα από την εισαγωγή στη σχολική διαδικασία πανελλαδικών τεστ, στο όνομα της «επιστημονικότητας» κι «αντικειμενικότητας» της αξιολόγησης των μαθητών. Για το σκοπό αυτό εξετάζονται τέτοιες παράμετροι του θέματος, όπως η ιστορία της χρησιμοποίησης των τεστ, τόσο στον καπιταλισμό, όσο και στην ΕΣΣΔ, καθώς επίσης και το θεωρητικό - ψυχολογικό υπόβαθρο του θέματος.

-- Β. Πιλιπόφσκι: Η αστική διδακτική διαφοροποίησης της μάθησης και Ο κοινωνικός νεοδαρβινισμός στην Παιδαγωγική, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 17-18. Δυο σοβιετικά κείμενα που παρακολουθούν και ασκούν κριτική σε μια βασική, ίσως την κυρίαρχη, τάση της αστικής εκπαιδευτικής πολιτικής και σκέψης, η οποία συνίσταται στη διαφοροποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, προκειμένου αυτά να εξυπηρετήσουν πιο αποτελεσματικά την κοινωνική επιλογή, τον καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας με επίκληση δήθεν των εκ γενετής χαρισμάτων και ταλέντων.

-- Ιδεολογικοί και πολιτικοί στόχοι των νέων αναλυτικών προγραμμάτων, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 26. Συνοπτική κριτική στο ιδεολογικό περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων που ισχύουν μέχρι σήμερα στην υποχρεωτική εκπαίδευση, με ανάδειξη ιδιαίτερα της πιο έντονης εισαγωγής αντιεπιστημονικών στοιχείων.

-- Για τη μέθοδο «πρότζεκτ», «Θέματα Παιδείας» τεύχος 45 - 46. Η ουσία του «νέου σχολείου» μέσα από το πρίσμα των ερευνητικών εργασιών. Κείμενα κριτικής στις θεωρητικές αφετηρίες και τις ιδεολογικές κατευθύνσεις της μεθόδου πρότζεκτ στο σχολείο.

-- Γ. Κ. Μωραΐτης, σειρά άρθρων με κεντρικό τίτλο «Παιδαγωγική Προσέγγιση του Ενιαίου 12χρονου Σχολείου», στα «Θέματα Παιδείας» τεύχη 29, 30, 31, 32. Στόχο έχουν να παρουσιάσουν αναλυτικά και από παιδαγωγική άποψη την ειδοποιό διαφορά του Ενιαίου 12χρονου σχολείου από όλες τις παραλλαγές του αστικού σχολείου.

Από τον «Ριζοσπάστη»

-- Οι αντιδραστικές τομές στην εκπαίδευση βλάπτουν σοβαρά την παιδική ηλικία, «Ριζοσπάστης» 6/6/2010.

-- Ο έλεγχος του εκπαιδευτικού ως εργαλείο της αστικής εκπαιδευτικής πολιτικής, «Ριζοσπάστης» 3/3/2013.

-- Βαθιά ταξική και αντιδραστική επίθεση στο σχολείο, «Ριζοσπάστης» 1/9/2013.

Από τα έργα του Μαρξ και του Λένιν

-- Κ. Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος 1, σελ. 498 - 506, εκδ: «Σύγχρονη Εποχή».

Ο Μαρξ αναλύει τη συσχέτιση ανάμεσα στην ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και τη γενίκευση της εκπαίδευσης, δίνοντας ταυτόχρονα την αντικειμενική βάση ανάπτυξης του πολυτεχνισμού, την ενίσχυση της πολυμέρειας του σύγχρονου εργάτη, η οποία μπορεί να ικανοποιηθεί πλήρως στο πλαίσιο του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής.

-- Β.Ι. Λένιν, Για την Αγωγή και την Παιδεία, τόμοι 1 και 2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή».

Συνολική παρουσίαση της σκέψης του Λένιν σε σχέση με την παιδεία και την αγωγή τόσο πριν όσο και μετά τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την άποψη της εκπαιδευτικής πολιτικής του εργατικού κράτους έχει ο τόμος 2, ιδιαίτερα οι σελίδες: 148 - 164, 191 - 193, 229 - 230 που δίνουν ανάγλυφα την επαναστατική στρατηγική που χάραζε ο Λένιν για την Παιδεία μέσα σε δύσκολες συνθήκες.

Σοσιαλιστική εκπαιδευτική πείρα

-- Α. Μακάρενκο, Παιδαγωγικό Ποίημα, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή».

Το «Παιδαγωγικό Ποίημα» αντανακλά την τιτάνια μάχη που έδωσε εκείνα τα χρόνια ο σοβιετικός λαός για να ανορθώσει μια χώρα, όπου για πρώτη φορά θα οικοδομούνταν ένα σύστημα χωρίς την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Το «Παιδαγωγικό Ποίημα» επιδιώκει να παρουσιάσει αυτό το «άλμα» της ανθρωπότητας μέσα από τη ζωή παιδιών κι εκπαιδευτικών, που στα πρώτα κιόλας χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο δημιούργησαν μια παιδική «αποικία». Σε αυτήν την παιδική «αποικία» έμπαινε ένα και μοναδικό καθήκον: Από αυτά τα παιδιά να δημιουργηθεί ο νέος άνθρωπος!

-- Ντ. Π. Κιριένκο, Η κρίση της σχολικής εκπαίδευσης στην ΕΣΣΔ, ΚΟΜΕΠ, 2004/4. Διαφωτιστική μελέτη της πορείας της σχολικής εκπαίδευσης στην ΕΣΣΔ με επισήμανση των αρνητικών αλλαγών που έγιναν κατά την περίοδο '60 - '70.

-- Ελισαίου Βαγενά, Η σοβιετική παιδαγωγική εμπειρία - Η επικαιρότητα των βασικών παιδοψυχολογικών αντιλήψεων και αρχών οργάνωσης της σοβιετικής εκπαίδευσης, «Θέματα Παιδείας», τεύχος 14. Ενα κείμενο που συμβάλλει στην κατανόηση της σύνδεσης της σοβιετικής εκπαιδευτικής πολιτικής με την ανάπτυξη της παιδαγωγικής σκέψης στην ΕΣΣΔ, αναδεικνύοντας τις κατακτήσεις του σοβιετικού εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και τις συνέπειες από τις παρεκκλίσεις από τις βασικές νομοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

-- Gerhart Neuner: Σύγχρονη Γενική εκπαίδευση - Η μόρφωση των καιρών, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 6. Κείμενο που αναδεικνύει τους δρόμους που ακολούθησε η εκπαιδευτική πολιτική στην ΓΛΔ, προκειμένου να ενσωματώσει νέα στοιχεία στην ανάπτυξη των επιστημών στο σχολικό πρόγραμμα μιας σύγχρονης γενικής εκπαίδευσης. Σημειώνουμε ότι στη ΓΛΔ καθιερώθηκε η πιο προωθημένη ενιαία σχολική δομή μέσα από Ενιαίο Δεκάχρονο Πολυτεχνικό Σχολείο.

-- Β. Α. Μποσένκο: Το μόνο δίδαγμα είναι ότι δε βγάζαμε κανένα μήνυμα, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 17-18. Κείμενο - θησαυρός που είχε κυκλοφορήσει πριν το τέλος της περιβόητης περεστρόικα και ερμήνευε τα αδιέξοδα των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που επιχειρούνταν τότε στην ΕΣΣΔ και αντιστοιχούν ουσιαστικά στις «εκπαιδευτικές καινοτομίες» των σύγχρονων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Επιπλέον, το κείμενο αυτό δίνει τη δυνατότητα επαφής με βασικές γραμμές της κομμουνιστικής αντίληψης για την παιδεία.

-- Ν. Κ. Κρούπσκαγια, Για την πολυτεχνική παιδεία, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 39. Κείμενα της Ν. Κρούπσκαγια (1869 - 1939), στελέχους του μπολσεβίκικου κόμματος με υπεύθυνες θέσεις στον τομέα της μαρξιστικής Παιδαγωγικής γι' αυτήν την περίοδο. Φωτίζουν το δρόμο που χαράχτηκε για τη βασική γενική παιδεία, δίνουν εικόνα των δυσκολιών που αντιμετώπισε το πρώτο εργατικό κράτος στην εισαγωγή του πολυτεχνισμού, τόσο από την πλευρά της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και της σύνδεσης της βιομηχανίας με την εκπαίδευση, όσο και από την επίδραση των θεωρητικίστικων ή πρακτικίστικων μονοπατιών (της «ακαδημαϊκής» μέσης ή πρόωρης «μονοτεχνικής» επαγγελματικής εκπαίδευσης), που επανεμφανίζονται σαν παρεκκλίσεις της νέας πορείας κι ως ένα σημείο αντιμετωπίζονται από τη σοβιετική εξουσία.

-- Η προσχολική αγωγή στην ΕΣΣΔ, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 47 - 48. Παρουσίαση του προγράμματος Προσχολικής Αγωγής στην ΕΣΣΔ με κατηγοριοποίηση ανάμεσα στις ηλικιακές ομάδες.

Ζητήματα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

-- Α. Μακάρενκο, Διαλεχτά παιδαγωγικά έργα, τόμος Α', εκδ. «Ομιλος Εκπαιδευτικού Προβληματισμού».

Αρθρα, διαλέξεις και αλληλογραφία του Σοβιετικού παιδαγωγού Α.Σ. Μακάρενκο με τον Γκόρκι. Στις σελίδες του βιβλίου παρακολουθούμε το θεωρητικό καταστάλαγμα από την τιτάνια προσπάθεια του Μακάρενκο να μετατρέψει δύσκολα και προβληματικά παιδιά σε ανθρώπους με ικανότητες να προσφέρουν σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, τσακίζοντας κάθε επικρατούσα αστική αντίληψη για το βιολογικό ή άλλον προκαθορισμό της ανθρώπινης μοίρας. Ο Μακάρενκο γυρίζοντας την πλάτη στις δοκιμασμένες λύσεις των πρόωρων εξειδικεύσεων επέμενε στη διεύρυνση της γενικής παιδείας και πρότασσε: «Μια μόνο ειδικότητα: Ανθρωπος».

-- Καλίνιν - Κρούπσκαγια, Για τη διαπαιδαγώγηση του νέου ανθρώπου, εκδ. «Ομιλος Εκπαιδευτικού Προβληματισμού».

Δυο κορυφαίοι Σοβιετικοί παιδαγωγοί συναντιούνται στην ίδια πρωτόγνωρη πείρα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Μιλούν και γράφουν για τη μόρφωση, την αυτομόρφωση και τη συμπεριφορά των Σοβιετικών ανθρώπων. Τα κείμενα δείχνουν πώς το νεαρό σοβιετικό κράτος με το εκπαιδευτικό του σύστημα έβαζε στόχο τη διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου μιας νέας κοινωνίας.

-- Αναπτυξιακή Ψυχολογία και αγωγή του παιδιού, εκδ. «Ομιλος Εκπαιδευτικού Προβληματισμού».

Συλλογή κειμένων με επίκεντρο τη μελέτη, τις αλλαγές στον ψυχισμό ανά ηλικιακή ομάδα. Η μελέτη της ψυχικής ανάπτυξης του παιδιού και του νέου έχει μεγάλη θεωρητική και πρακτική σημασία, γιατί η ορθή στρατηγική διαμόρφωσης του εκπαιδευτικού προγράμματος βασίζεται στη σωστή λύση του προβλήματος των χαρακτηριστικών των περιόδων ανάπτυξης με επίκεντρο την έννοια της δραστηριότητας.

-- Ο κόσμος του παιδιού, τρεις τόμοι (προσχολική ηλικία, σχολική ηλικία, εφηβεία) εκδ. «Σύγχρονη Εποχή».

Εκτεταμένη παρουσίαση των χαρακτηριστικών κάθε ηλικιακής βαθμίδας με παράλληλη αναφορά στις νομοτέλειες ψυχικής ανάπτυξης, αλλά και σε ζητήματα παιδαγωγικής αντιμετώπισης ζητημάτων που προκύπτουν.

-- Μιχάλης Κουβελάς, Διαλεκτική Ψυχολογία, εκδ. «Ελληνικά Γράμματα».

Συστηματική παρουσίαση των σημαντικότερων αντιλήψεων της μαρξιστικής ψυχολογίας καθώς και της συμβολής της στην ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας στο χώρο της ψυχολογίας αλλά και της παιδαγωγικής.

-- Α.Ν. Λεόντιεφ: Αρχές της ψυχικής ανάπτυξης και το πρόβλημα της διανοητικής ανεπάρκειας, «Θέματα Παιδείας» τεύχος 3. Διάλεξη του κορυφαίου Σοβιετικού ψυχολόγου σε Διεθνές σεμινάριο για ζητήματα διανοητικής ανεπάρκειας. Ανάμεσα στα άλλα, η σημασία της συγκεκριμένης εργασίας βρίσκεται καταρχήν στην περιγραφή της αντίληψης της σοβιετικής ψυχολογίας για την ανάπτυξη του παιδιού.

-- Η διδασκαλία του Μαρξ και Ενγκελς για την αγωγή, «Θέματα Παιδείας», τεύχος 28. Πώς οι θεμελιωτές του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού έδωσαν τις βάσεις για την κομμουνιστική αντίληψη για την αγωγή και την παιδεία και πώς την έβλεπαν συνδεδεμένη με την οικοδόμηση μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από την εκμετάλλευση.

-- Ζητήματα παιδαγωγικής μόρφωσης σύμφωνα με τους μεγάλους Σοβιετικούς παιδαγωγούς, «Θέματα Παιδείας», τεύχος 32 (Ν. Κ. Κρούπσκαγια, του Α. Β. Λουνατσάρσκι, του Α. Σ. Μπούμπνοφ, του Α. Σ. Μακάρενκο, του Σ. Τ. Σάτσκιν και του Π. Π. Μπλόνσκι). Λόγια και έργα κορυφαίων εκπροσώπων της σοβιετικής παιδαγωγικής που πρόσφεραν πολλά στην οργάνωση και την παραπέρα ανάπτυξη των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων - έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στην παιδαγωγική μόρφωση του εκπαιδευτικού, απαραίτητο στοιχείο της σοσιαλιστικής Παιδαγωγικής θεωρίας.

-- Εβαλντ Ιλιένκοφ «Σκέψη και μάθηση», «Θέματα Παιδείας» τεύχος 40 και του ίδιου με τίτλο «Εκπαιδεύοντας τον άνθρωπο», «Θέματα Παιδείας», τεύχος 43 - 44. Τροφή για σκέψη από έναν κορυφαίο Σοβιετικό φιλόσοφο με ιδιαίτερη συμβολή και στην παιδαγωγική και την ψυχολογία. Δίνει με απαράμιλλο βάθος σκέψης, αξιοποιώντας και παραδείγματα, την κατεύθυνση στην οποία πρέπει να είναι προσανατολισμένη η εκπαιδευτική παιδαγωγική πράξη στηριγμένη στη διαλεκτική.

rizospastis.gr

Tags: Παιδαγωγικήεκπαίδευση Tweet

View the discussion thread.