Ορισμένες επισημάνσεις σε σχέση με την βιολογία κατεύθυνσης

1.ερώτημα Γ1: Να ονομάσετε τη διαδικασία, που βρίσκεται σε εξέλιξη, στην εικόνα 1 και να εντοπίσετε τη βάση που ενσωματώθηκε κατά παράβαση του κανόνα της συμπληρωματικότητας (μονάδες 2). Να γράψετε το τελικό δίκλωνο μόριο, το οποίο θα παραχθεί στο τέλος της διαδικασίας που απεικονίζει η εικόνα 1 (μονάδες 3). Να σημειώσετε τον προσανατολισμό των αλυσίδων του μορίου αυτού (μονάδα 1). Μονάδες 6

Στις ενδεικτικές απαντήσεις της, η ΚΕΕ αναφέρεται σε ένα πιθανό μόριο DNA, το οποίο έχει επιδιορθωθεί

είτε από τις DNA πολυμεράσες, είτε από τα επιδιορθωτικά ένζυμα. Στην πραγματικότητα όμως, η επιδιόρθωση θα πραγματοποιηθεί από τα επιδιορθωτικά ένζυμα, καθώς η επιδιορθωτική δράση της DNA πολυμεράσης έχει ολοκληρωθεί καθώς έχει ήδη τοποθετήσει το επόμενο νουκλεοτιδίο σε σχέση με το σημείο που εμφανίστηκε η μετάλλαξη. Επιπλέον, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το κατά πόσο η επιδιόρθωση από τα επιδιορθωτικά ένζυμα θα πραγματοποιηθεί. Κατ’ επέκταση υπάρχουν 2 πιθανά μόρια DNA που θα προκύψουν, ένα διορθωμένο και ένα όχι.

2.ερώτημα Γ2: Να ονομάσετε τα ένζυμα που είναι απαραίτητα για τη δημιουργία του τελικού δίκλωνου μορίου του ερωτήματος Γ1 και να αναφέρετε τη δράση του καθενός ενζύμου. Μονάδες 5

Οι ενδεικτικές απαντήσεις της ΚΕΕ δίνουν ως σωστή απάντηση τις DNA πολυμεράσες και τα επιδιορθωτικά ένζυμα. Σίγουρα αναγκαία όμως είναι και η δράση της DNA δεσμάσης.

3.ερωτήματα Δ2, Δ3, Δ4: Μία από τις παραπάνω αμοιβαίες μετατοπίσεις γίνεται σε ζυγωτό, από το οποίο προκύπτει ένας ενήλικος άνθρωπος με φυσιολογικό φαινότυπο. Στον άνθρωπο αυτόν συμβολίζουμε το χρωμόσωμα Α που έχει την μετάλλαξη ως χρωμόσωμα α και το χρωμόσωμα Β που έχει την μετάλλαξη ως χρωμόσωμα β.

Δ2 Να γράψετε όλους τους πιθανούς γαμέτες αυτού του ενήλικα, χρησιμοποιώντας τους συμβολισμούς των χρωμοσωμάτων, όπως σας έχουν δοθεί. Μονάδες 4

Από την ΚΕΕ έχει δοθεί ως σωστή απάντηση η ακόλουθη: 4 γαμέτες, ΑΒ, Αβ, αΒ, αβ. Όμως, θεωρητικά, μπορούν να προκύψουν ακόμα δυο γαμέτες, οι Αα και Ββ. Μην ξεχνάμε ότι λόγω της αμοιβαίας μετατόπισης η σύναψη των ομολόγων χρωμοσωμάτων θα πραγματοποιηθεί με μη φυσιολογικό τρόπο. Κατ’ επέκταση λοιπόν, το ερώτημα κρίνεται ως εκτός ύλης, γιατί για να απαντηθεί σωστά απαιτούνται γνώσεις εκτός σχολικού βιβλίου. Επιπροσθέτως, η απάντηση των 6 γαμετών (που είναι σωστή) επηρεάζει και τα παρακάτω ερωτήματα.

Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως, από την εμπειρία μας, υπάρχει σημαντικός αριθμός υποψηφίων που έδωσαν την συγκεκριμένη απάντηση.

Δ3. Κάθε γαμέτης που προκύπτει στο ερώτημα Δ2 γονιμοποιείται με φυσιολογικό γαμέτη. Να εξηγήσετε τι ποσοστό των απογόνων θα έχει φυσιολογικό φαινότυπο (μονάδες 5) και τι ποσοστό των απογόνων θα έχει φυσιολογικό καρυότυπο (μονάδες 4). Μονάδες 9

Η ΚΕΕ έδωσε ως σωστές απαντήσεις τις πιθανότητες 50% και 25% αντίστοιχα, θεωρώντας ότι ο πιθανός απόγονος με την αμοιβαία μετατόπιση θα έχει και αυτός (όπως ο πατέρας του) φυσιολογικό φαινότυπο, κάτι για το οποίο ο υποψήφιος δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Πιο συγκεκριμένα, στη σελίδα 98 του σχολικού βιβλίου αναφέρεται ότι τα άτομα με αμοιβαίες μετατοπίσεις συνήθως έχουν φυσιολογικό φαινότυπο. Προτείνουμε λοιπόν ως σωστή απάντηση να θεωρείται η πιθανότητα «25% ή 50%» για τους απογόνους με φυσιολογικό φαινότυπο.

Δ4. Να εξηγήσετε το είδος ή τα είδη των δομικών χρωμοσωμικών ανωμαλιών, που σίγουρα θα έχει κάθε απόγονος με μη φυσιολογικό καρυότυπο. Μονάδες 6

Στις ενδεικτικές απαντήσεις της, η ΚΕΕ, δίνει ότι τα άτομα με χρωμοσωμική σύσταση ΑΑΒβ και ΑαΒΒ έχουν τριπλασιασμό τμήματος του χρωμοσώματος Α και Β αντίστοιχα.

Ο όρος τριπλασιασμός δεν υπάρχει, ούτε στο σχολικό εγχειρίδιο, ούτε πουθενά. Κατά την γνώμη μας θα πρέπει ως σωστή απάντηση να ληφθεί η ακόλουθη: «η μετάλλαξη για το άτομο ΑΑΒβ είναι ότι μέρος του χρωμοσώματος Α υπάρχει σε τριπλή δόση (μερική τρισωμία στο Α) με ταυτόχρονη έλλειψη τμήματος του χρωμοσώματος Β. Η μετάλλαξη για το άτομο ΑαΒΒ είναι ότι μέρος του χρωμοσώματος Β υπάρχει σε τριπλή δόση (μερική τρισωμία στο Β) με ταυτόχρονη έλλειψη τμήματος του χρωμοσώματος Α».

Τα θέματα Γ και Δ συνολικά είναι πολύ μεγάλης δυσκολίας, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσα σε 3ωρη γραπτή εξέταση. Μην ξεχνάμε, ότι στόχος των εξετάσεων θα πρέπει να είναι ο έλεγχος του βαθμού κατανόησης και όχι της ταχύτητας με την οποία απαντούν οι υποψήφιοι. Ειδικά τα ερωτήματα Δ2, Δ3, Δ4 μπορούν να ακυρωθούν, καθώς για την σωστή επίλυση τους απαιτούνται γνώσεις που δεν καλύπτονται από το συγκεκριμένο σχολικό εγχειρίδιο.

Tags: Βιολογία κατεύθυνσηςπανελλαδικές 2015Πανελλήνιες Εξετάσειςεπισημάνσεις