Ο οικονομικός εγγραμματισμός (ή αγραμματισμός) των Ελλήνων πολιτών

Πήρα την ιδέα από ένα άρθρο του Νίκου Φίλιππα, ο οποίος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου του Πειραιά. Ο κ. Φίλιππας αναφέρει τα αποτελέσματα ειδικής έρευνας που πραγματοποίησε ο ΟΟΣΑ, το 2015 -γνωστή ως PISA (Programme for International Student Assessment)- για τη μέτρηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού που διεξήχθη σε 48.000 μαθητές από 15 χώρες. Είχε διάρκεια μία ώρα και αποτελούνταν

Η έρευνα αυτή προχώρησε στη μέτρηση οικονομικών θεμάτων και αποφάσεων, αναφορικά με οικονομικές γνώσεις και δεξιότητες δεκαπεντάχρονων μαθητών από 10 κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ (Αυστραλία, Βέλγιο, Καναδά, Χιλή, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Σλοβενία, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής) και από πέντε εταίρους του ΟΟΣΑ (Βραζιλία, Κίνα, Λιθουανία, Περού και Ρωσία).

Τα αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και αναδεικνύουν τις σημαντικές διαφορές μεταξύ χωρών, κοινωνικών ομάδων και σε μερικές περιπτώσεις και φύλων.

Από τις 10 χώρες του ΟΟΣΑ το 22% των συμμετεχόντων μαθητών απάντησαν κάτω από το βασικό και αποδεκτό όριο του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού (επίπεδο 2). Με βάση τον ΟΟΣΑ οι μαθητές "επιπέδου 2" είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τη διαφορά μεταξύ αναγκών και επιθυμιών, μπορούν να λάβουν απλές αποφάσεις αναφορικά με τα καθημερινά τους έξοδα, ενώ μπορούν να αναγνωρίσουν οικονομικά έγγραφα όπως το τιμολόγιο. Μόλις το 12% των συμμετεχόντων μαθητών κατέκτησε το υψηλότερο επίπεδο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού (Επίπεδο 5).

Έτσι κι εγώ πραγματοποίησα μια απλή έρευνα στο Λύκειο όπου εργάζομαι, γράφοντας στον πίνακα τις πιο κάτω λέξεις και ρώτησα τους μαθητές της Γ΄ Λυκείου (σε λίγες εβδομάδες απόφοιτους και πολίτες αυτής της χώρας) για τη σημασία τους.

Το αποτέλεσμα ήταν άκρως απογοητευτικό. Το ποσοστό των μαθητών που γνωρίζει και κατανοεί αυτές τις έννοιες κυμάνθηκε από 0% (Πληθωρισμός – Ονομαστικό/Πραγματικό Εισόδημα) έως 15% (Α.Ε.Π.).

Σήμερα, όλο και περισσότερο, οι πολίτες καλούμαστε να πάρουμε σημαντικές οικονομικές αποφάσεις, όχι μόνο σε προσωπική αλλά και σε κοινωνική και εθνική βάση. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να αντιλαμβανόμαστε την οικονομική πραγματικότητα που μας περιστοιχίζει. Να γνωρίζουμε τι σημαίνουν οι οικονομικοί όροι που ακούμε συνεχώς, να καταλαβαίνουμε πώς λειτουργεί η οικονομία και τι σηματοδοτεί η κάθε απόφαση που λαμβάνεται.

Η επιχειρηματικότητα είναι η μηχανή για την ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Η επιχειρηματικότητα αξιοποιεί τους πόρους μιας χώρας, απασχολεί τους ανέργους, εξασφαλίζει κέρδη για τον επιχειρηματία και έσοδα για το κράτος (φόρος εισοδήματος και ΦΠΑ). Οι επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό ενδυναμώνουν την οικονομία της χώρας, αυξάνουν την ευημερία των πολιτών και ισχυροποιούν τη χώρα σε διεθνές επίπεδο.

Όμως με μαθησιακά αποτελέσματα σαν αυτά που περιέγραψα οι έννοιες «Νεοφυής Επιχειρηματικότητα», «Καινοτομία», «Πράσινη και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα» καθίστανται ουτοπικές.

Η συνεχής συρρίκνωση της οικονομικής παιδείας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση οδηγεί σε μια μόνο επιλεκτική οικονομική θεματολογία που εντείνει την αποσπασματικότητα της παρεχόμενης γνώσης, μέσα από το μάθημα «Πολιτική Παιδεία» στην Α΄ και Β΄ τάξη του Λυκείου, στο οποίο ταυτίζονται η Οικονομική επιστήμη, η Πολιτική Επιστήμη και η Κοινωνιολογία.

Είναι απαραίτητη η μάθηση και κατανόηση της Οικονομικής Επιστήμης στο Λύκειο ως διακριτό αντικείμενο, γιατί βοηθά το μαθητή να εξηγήσει τις έννοιες της παραγωγής και της κατανάλωσης των αγαθών, τις έννοιες των Δημοσίων Εσόδων (π.χ. Φορολογία) και Δαπανών, το Πλεόνασμα – Έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού, το Δημόσιο Χρέος, την Αποταμίευση και την Επένδυση, τον Πληθωρισμό και την Ανεργία και να αποκτήσει ικανότητες που σχετίζονται με την πρωτοβουλία και την επιχειρηματικότητα.

Η καλύτερη, και ίσως η μοναδική, ευκαιρία για τη βελτίωση της οικονομικής αντίληψης όλων των νέων εμφανίζεται στο σχολείο. Εξάλλου, μόνο το 60 -70% των αποφοίτων των λυκείων εγγράφεται σε ΑΕΙ και ΑΤΕΙ και μεταξύ αυτών, μόνο το 25% ακολουθεί οικονομικές σπουδές.

Για πολλούς μαθητές, τα οικονομικά που μαθαίνουν στο λύκειο θα είναι όλα τα οικονομικά που θα γνωρίζουν ως ενήλικες.

Γιώργος Δρέτας

Καθηγητής – Οικονομολόγος

2ο ΓΕΛ Καλαμάτας

Μέλος ΔΣ της ΕΟΕΔΕ