Απάντηση στην ΠΕΦ για τις θέσεις της στο μάθημα της Ιστορίας

Αισθάνθηκα οδυνηρή έκπληξη διαπιστώνοντας ότι η επιστημονική ένωση που εκπροσωπεί τους φιλολόγους της χώρας δεν προέβη σε νηφάλια αποτίμηση του σχεδίου προγράμματος του μαθήματος της Ιστορίας.

Γράφουν, για παράδειγμα, στην ανακοίνωσή τους : «Τα μέλη της Επιτροπής επισημαίνουν: “θέλουμε πολίτες με ιστορική σκέψη και συνείδηση”, τους διαφεύγει όμως ότι πρώτιστο μέλημα της Πολιτείας είναι η διαμόρφωση πολιτών με ιστορική σκέψη και εθνική συνείδηση, παράλληλα με την ιστορική» Και συνεχίζουν: «Η αναφορά σε «πλουραλιστική και ανεκτική εθνική ταυτότητα» συνιστά διατύπωση αντιφατική

και αμφιλεγόμενη. Ο πλουραλισμός των απόψεων και η ανεκτικότητα του διαφορετικού είναι αξίες που πρέπει να καλλιεργηθούν στους μαθητές παράλληλα με την εθνική ταυτότητα». Ωστόσο, στη σελ.28 του σχεδίου αναφέρεται ως ένας από τους βασικούς σκοπούς της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας στο Δημοτικό Σχολείο: «Να κατανοήσουν [οι μαθητές] πώς διαµορφώθηκε η σύγχρονη φυσιογνωµία της ελληνικής κοινωνίας και να καλλιεργήσουν εθνική συνείδηση παράλληλα µε τη συνείδηση του δηµοκρατικού πολίτη».

Είναι σαφές ότι αντιτίθενται οι υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ στην διεύρυνση των «περιθωρίων επιλογής» που προτείνεται από το σχέδιο προγράμματος στους καταρτισμένους λειτουργούς της παιδείας μας. Είναι, όμως, άξιον απορίας το πόθεν τεκμαίρουν ότι το σχέδιο αφήνει περιθώρια «αναδιάταξης της ύλης» τέτοιας που να δυσχεραίνει την εκ μέρους των μαθητών/τριών «κατανόηση του χρόνου» , η οποία ασφαλώς «συνδέεται με την ένταξη των γεγονότων στο παρελθόν και την ιστορική-χρονική τους διαδοχή» . Πιθανώς οι υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ δεν πρόσεξαν την αυστηρά χρονική διάρθρωση του σχεδίου προγράμματος.

«Η δράση μεγάλων προσωπικοτήτων, χωρίς να αποτελεί τη μοναδική επιλογή, ενδείκνυται ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες», σημειώνουν οι συντάκτες της ανακοίνωσης της ΠΕΦ , χωρίς – και πάλι – να έχουν ίσως προσέξει ότι, στην ΣΤ΄ Δημοτικού , λόγου χάριν, προβλέπεται - πέρα από την αναφορά που θα γίνεται στα κοινά σχολικά εγχειρίδια για την Ελληνική Επανάσταση του 1821 - και ένας Θεματικός Φάκελος με τον τίτλο « Οι άνθρωποι της Επανάστασης και οι άνθρωποι στην Επανάσταση. Επώνυµοι και «ανώνυµοι» πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης….» (σ. 26 σχεδίου).

«Η μύηση των μαθητών μπορεί να ξεκινάει από το οικείο παρελθόν, δηλαδή την ιστορία της οικογένειας, της πόλης/τόπου διαμονής, ή από τους μύθους και τις παραδόσεις του ελληνικού λαού» διατυπώνουν οι υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ. Μάλλον δεν διάβασαν ότι προβλέπεται στη Δ΄ Δημοτικού να αφιερωθεί χρόνος για αυτό ακριβώς. Παράλληλα, οι υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ προβαίνουν σε λογικό άλμα, όταν ερμηνεύουν τη θέση των μελών της Επιτροπής πως το σχολικό εγχειρίδιο καλό είναι «να µην µονοπωλεί […] τη διδακτική διαδικασία» ως πρόταση της κατάργησής του.

Λησμονούν επίσης οι υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ πως κάθε σχέδιο προγράμματος υποβάλλεται στην Πολιτεία στο Σύνταγμα και στους Νόμους της οποίας οφείλει να υπακούει κάθε δημόσιος λειτουργός ανεξάρτητα από τις πολιτικές του απόψεις. . Άλλως δεν μπορεί να ερμηνευτεί η εμμονή τους στο ότι δήθεν :«Σύμφωνα με το προτεινόμενο ΠΣ κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να διδάσκει ό,τι του είναι αρεστό και σύμφωνο με τις ιδεολογικές και πολιτικές του απόψεις».

«Η κατανόηση των ηθικών διαστάσεων της ιστορίας δεν πρέπει απλώς να επισημαίνει διαφορές ανάμεσα στο δικό μας ηθικό σύμπαν και σε εκείνο των παρελθουσών κοινωνιών, αλλά να αναδεικνύει επίσης ηθικές αξίες με διαχρονική ισχύ» γράφουν στην ανακοίνωση της ΠΕΦ οι συντάκτες της. Φανερό είναι ότι δεν αντιλήφθηκαν το πνεύμα της πρότασης της σελ. 7 του σχεδίου ότι «η πλήρης νοήµατος ιστορία δεν µεταχειρίζεται µε ουδέτερο τρόπο τους κτηνώδεις εµπόρους σκλάβων, τους ενθουσιώδεις ναζί ή τους ευρωπαίους αποικιοκράτες» .

Τα όσα – γενικόλογα -οι υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ διατυπώνουν τόσο περί των Μεθόδων και μέσων διδασκαλίας και μάθησης όσο περί της χρήσης των ΤΠΕ και περί Αξιολόγησης, διότι αποτελούν παραδοχές που ουδόλως αμφισβητούνται. Άλλωστε, στο σχέδιο προγράμματος ρητώς σημειώνεται : « Οι Τ.Π.Ε. δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να καταργήσουν τα συµβατικά µέσα διδασκαλίας (σχολικά εγχειρίδια, βιβλιοθήκες, χάρτες, φωτογραφίες κτλ.) αλλά να λειτουργήσουν παραπληρωµατικά µε αυτά» (σελ. 11-12) Περιττό ίσως είναι να υπογραμμιστεί και ότι τα όσα περί διδακτικών/εκπαιδευτικών επισκέψεων σε μουσειακούς χώρους κλπ αναφέρουν, μάλλον το πράττουν από αβλεψία, αφού στη τη σελ. 12 του σχεδίου προγράμματος γίνεται λόγος για την αναγκαιότητα ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων κατά τη διαδικασία μάθησης όπως « επισκέψεις σε µουσεία, µνηµεία και ιστορικούς χώρους».

Ξιφουλκούν οι υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ υπέρ της ανάγκης «να ερευνά ο νέος […] την ιστορική αλήθεια βασιζόμενος σε συγκριτικά στοιχεία», αντιπαρατιθέμενοι στην άποψη που διατυπώνεται στη σελ. 7 του σχεδίου προγράμματος ότι είναι εφικτό (και αναγκαίο, θα πρόσθετα) στο µάθηµα της ιστορίας να καλλιεργηθούν δεξιότητες όπως «η αναλυτική και συνθετική ικανότητα, η επιχειρηµατολογία, η τεκµηρίωση, η διακρίβωση της αιτιότητας που συνδέει τα ιστορικά γεγονότα µεταξύ τους, η αποκάλυψη των αξιών και των κινήτρων που καθοδήγησαν τη δράση ατόµων και οµάδων, η κατανόηση της ιστορικότητας των γεγονότων και των φαινοµένων, η ιστορική ενσυναίσθηση».

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μερικές μόνον ενδείξεις ότι το σχέδιο πράγματι δεν αποτιμήθηκε με τη δέουσα σοβαρότητα από τους υπογράφοντες την ανακοίνωση της ΠΕΦ. Ίσως η έκταση των πενήντα σελίδων του σχεδίου να δυσκόλεψε πράγματι την εκ μέρους τους προσεκτική και ψύχραιμη ανάγνωσή του. Ίσως, πάλι, να υπάρχουν άλλοι, βαθύτεροι, λόγοι. Κύριος οίδεν ποιοι. Εμείς δεν μπορούμε παρά να διατυπώσουμε βάσιμες υποθέσεις και να εκφράσουμε– δυστυχώς για την ένωση – την απογοήτευσή μας.

Παναγιώτης Πιπερρίδης

Φιλόλογος

Παναγιώτης Πιπερρίδηςιστορία