Αναζητώντας τη ζωή…

Φύσει ανήσυχο μυαλό του ανθρώπου δε θα μπορούσε παρά να θέτει ξανά και ξανά ζητήματα που παραμένουν πεισματικά αναπάντητα ερωτήματα στη διαρκή αναζήτηση του πνεύματός μας. Έτσι η έρευνα για κάποια μορφή εξωγήινης ζωής συνιστά αυτό καθεαυτό ένα φιλοσοφικό πρόβλημα, γιατί εκτός από την όποια επιστημονική απόληξη το ενδιαφέρον περιστρέφεται γύρω από το αν η ζωή, όπως εκδηλώνεται στον πλανήτη μας, είναι μοναδική ή μια από τις άπειρες μορφές μέσα στις απρόσιτες και άπειρες γωνιές του Σύμπαντος.

Εκείνο που ταρακουνάει για καλά τη διαρκώς αναζητητική σκέψη μας δεν είναι η διακρίβωση μιας άλλης

βιολογικής εκδήλωσης σε ένα ουράνιο σώμα, είναι η αναθεώρηση όλων των κοσμοθεωριών και των κοσμοειδώλων που έχουν αποτυπωθεί στη μακρόχρονη ιστορία του Homo Sapiens Sapiens και κάτι τέτοιο συνιστά μια ριζική ανατροπή της εικόνας μας, όπως την προβάλλουμε και τη βιώνουμε. Οι όποιες ανησυχίες, λοιπόν, δεν προκύπτουν – ανεξάρτητα από το αν εμφανίζονται έτσι – από κάποιο εξωτερικό κίνδυνο μιας άλλης εκδήλωσης της ζωής.

Προέρχονται καθολικώς και γενικώς από το «εσωτερικό» της δικής μας (γήινης – ανθρώπινης) ζωής και μάλιστα από το είδωλό της, που έχουμε σχηματίσει στην ιστορική μας διαδρομή. Ένα είδωλο που είναι απόλυτα ανθρωποκεντρικό (με την απόλυτη έννοια του όρου) και δεν αφήνει καμιά άλλη έκφραση ζωής να αντανακλαστεί στον πολιτιστικό μας καθρέφτη. Γιατί, πότε έσκυψε ο άνθρωπος με οποιουδήποτε είδους σεμνότητα στις εκατομμύρια μορφές της ζωής του πλανήτη μας του πλανήτη μας, αφήνοντας, έστω και ευκαιριακά, κατά μέρος τις «αξίες» της εκμετάλλευσης (με άμεσο ή έμμεσο τρόπο) των άλλων έμβιων όντων;

Πέραν του οικονομικού και εμπορικού αναγωγισμού όλων των έμβιων όντων – ουσιαστικά τα προσεγγίζουμε ως φυσικούς πόρους – υπάρχει μια εργαλειακή επιστημονική θεώρηση με μια διάθεση αποδόμησης της οντότητάς τους σε μοριακό επίπεδο. Δηλαδή τεμαχίζουμε το «είναι» τους στις κυτταρικές δομές ή στις γενετικές και βιοχημικές τους λειτουργίες, όπου διαπιστώνουμε μια εντυπωσιακή ενότητα σε όλη τη βιολογική κλίμακα, και στη συνέχεια με ένα «ορθολογικό» άλμα τεχνολογικής μεθοδολογίας φτάνουμε στο μακροσκοπικό επίπεδο, όπου με γενικούς χαρακτηρισμούς συνθέτουμε ένα απλουστευτικό παζλ για μια απείρως σύνθετη εικόνα. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο άνθρωπος δεν μπορεί να ανιχνεύσει την ουσία της ζωής είναι γιατί δεν πιστεύει και δε σέβεται την αυταξία της ζωής.

Πέραν τούτων, η αναζήτηση μιας άλλης εξωγήινης ζωής δεν έχει μόνο διερευνητικό χαρακτήρα. Εμπεριέχει ταυτόχρονα τη θέλησή μας, να υπάρχουν όντως εξωγήινα όντα. Είναι γνωστές οι φαντασιώσεις και οι μυθοπλασίες παλιότερων δεκαετιών για τους Αρειανούς που τροφοδότησαν συζητήσεις, κινηματογραφικά και λογοτεχνικά έργα. Γιατί, λοιπόν, θέλει ο άνθρωπος να υπάρχει και κάποια άλλη μορφή ζωής έξω από τη Γη; Και φυσικά εδώ νοείται κυρίως κάποια νοήμων μορφή και όχι κάποια απλουστευμένη (π.χ. βακτήρια).

Η εξήγηση μπορεί να δοθεί από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Πρώτον, ο άνθρωπος έχει μια εγγενή τάση να επικοινωνεί και φαντάζεται ότι η εμπειρία μιας τέτοιας επικοινωνίας θα είναι απόλυτα συναρπαστική για τον ίδιο. Δεύτερον, θα αλλάξει η άποψή του για το φαινόμενο της ζωής. Πρόκειται για μια άποψη που εμπεριέχει πλήθος συγκρούσεων ιδεών και πεποιθήσεων, ερμηνευτικών σχημάτων και θεωριών, πολιτισμικών προτύπων και αξιών. Τρίτον, θα αλλάξει ο χαρακτήρας και το ποιόν της «αντιπαράθεσης» μεταξύ λογικής και ανορθολογισμού, μεταξύ επιστήμης και θρησκείας. Τέλος, θα εμπλουτιστούν οι υπαρξιακές μας αγωνίες και η ματιά που ρίχνουμε στο «επέκεινα», μια ματιά που τελικά καθορίζει πιο πολύ τη στάση μας ως προς τη ζωή παρά ως προς το ίδιο το επέκεινα.

Μερικοί ισχυρίζονται ότι θα νιώσουμε λιγότερο εγωιστικοί, πιο ταπεινοί. Μια τέτοια συνάντηση με άλλα εξωγήινα όντα θα άλλαζε τη ματιά που ρίχνουμε στον κόσμο και στο εαυτό μας. Λίγοι βέβαια γνωρίζουν ότι η επικοινωνία μας με άλλες μορφές ζωής που πιθανότατα υπάρχουν (γιατί η γωνιά της Γης δεν έχει απολύτως καμιά ιδιαιτερότητα) είναι μάλλον αδύνατη. Οι αποστάσεις είναι τόσο τρομακτικές που καθιστούν το όλο εγχείρημα, στην πράξη, ουτοπικό. Επομένως, η όλη προσπάθεια τείνει να τροφοδοτήσει την ανθρώπινη νόηση και κουλτούρα με έναν καθόλα θεωρητικό ενδεχόμενο, από το οποίο βέβαια γοητεύεται.

Υπάρχει, ωστόσο, ένας βαθύτερος προβληματισμός σε αυτή την ειδική αναζητητική πορεία μας. Υπάρχει η ανάγκη να νιώσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν. Αν όλος αυτός ο κόσμος των σωμάτων, της ύλης και της ενέργειας δεν έχουν γίνει για να κατανοηθούν μόνο από εμάς, τότε θα αλλάξει η εγωιστική συμπεριφορά μας. Το ομοίωμά μας θα είναι πιο στενά συνδεδεμένο με την ουσία της ανθρώπινης ιδιότητάς μας. Τότε θα νιώσουμε την ευθύνη να απομακρυνθούμε από το άγχος να κυριαρχήσουμε σε όλα τα πράγματα και θα πλησιάσουμε περισσότερο τον εαυτό μας. Γιατί θα συνειδητοποιήσουμε ότι όλος αυτός ο ωκεανός της υλοενέργειας δεν έχει δημιουργηθεί για έναν μόνο ενσυνείδητο αποδέκτη.

Και μέχρι τότε; Μπορεί να γεμίζει αυτό τα κενό της μοναξιάς η επέκταση της τεχνολογικής μας ισχύος ή η απόπειρα διαλόγου με κάποια δικά μας «νοήμονα» κατασκευάσματα; Ο καθηγητής Γραμματικάκης έχει μια αρκετά ποιητική πρόταση στην Κόμη της Βερενίκης: «Τον μετέωρο άνθρωπο θα ισορροπήσει μόνο το άπλωμα του χεριού στους άλλους κατοίκους του πλανήτη, και στη φύση ή τη θάλασσα που υπήρξαν μάρτυρες στη γένεσή του». Μπορεί ο άνθρωπος να αναπροσδιορίσει την ιστορία της βαρβαρότητάς του και τον πολιτισμό της αλαζονείας του; Μόνο αν αποφασίσει να αναπτύξει μια άλλη σχέση με το φαινόμενο της ζωής, με την ουσία του ανθρώπινης κατάστασης, με τη δημιουργία κοινωνίας αλληλεγγύης.

Ούτως ή άλλως εκείνο το Homo Sapiens … που θεωρητικά θα μπορέσει να έλθει σε επαφή με κάποια εξωγήινα όντα δεν θα είναι το σημερινό είδος Homo Sapiens Sapiens. Θα είναι ένα άλλο είδος, της δικής μας εξελικτικής πορείας, βιολογικής ή τεχνολογικής. Δική μας ευθύνη είναι να μη συρρικνώσουμε τις άπειρες εκφράσεις της ζωής στον πλανήτη μας, να μην αναστείλουμε ούτε κατ’ ελάχιστον το χειμαρρώδες παιχνίδι της εξέλιξης.

Υποστήκαμε, από την εποχή του Δαρβίνου, έναν βιολογικό συγκλονισμό: συνειδητοποιήσαμε τη ζωική μας καταγωγή. Άραγε, αν υποστούμε έναν συμπαντικό συγκλονισμό, θα εγκαταλείψουμε το βασίλειο της αλαζονείας και θα κοιτάξουμε πιο ορθολογικά μέσα στον εαυτό μας; Ποιος να ξέρει…

Νίκος Τσούλιαςhttp://www.alfavita.gr/sites/default/files/styles/special_edition_image/public/4666.jpg?itok=a8iXm-1Ehttp://www.alfavita.gr/sites/default/files/styles/medium/public/nikos_tsoylias_0_0_0_0_0_0_0_0_1_0_1_1_0.png?itok=gpriD5ImΆρθραΕτικέτες: Νίκος ΤσούλιαςΥποστήκαμε, από την εποχή του Δαρβίνου, έναν βιολογικό συγκλονισμό: συνειδητοποιήσαμε τη ζωική μας καταγωγή.