Ζαβαρακατρανέμια τι σημαίνει: Το κρυφό μήνυμα στο εμβληματικό τραγούδι του Μαρκόπουλου

Ο σπουδαίος συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος πέθανε το Σάββατο 10 Ιουνίου, σε ηλικία 84 ετών, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο. Μία από τις πιο μεγάλες του επιτυχίες ήταν το τραγούδι «Ζαβαρακατρανέμια», που γράφτηκε την εποχή της Δικτατορίας. Το τραγούδι έγινε σπουδαία επιτυχία, έστω κι αν οι στίχοι του φαντάζουν ακαταλαβίστικοι. Τους είχε γράψει ο ίδιος ο Γιάννης Μαρκόπουλος και τραγουδήθηκαν πρώτη φορά από τον μεγάλο Νίκο Ξυλούρη, πίσω στα 1968, στον δίσκο Επιχείρησις Απόλλων. Οι… ακαταλαβίστικοι στίχοι του κομματιού γράφτηκαν

την εποχή της Δικτατορίας και ο Μαρκόπουλος όπως και όλοι οι δημιουργοί και όχι μόνο δεν μπορούσαν να εκφράζονται ελεύθερα.

Πρόκειται λοιπόν για ένα κομμάτι με καθαρά αντιδικτατορικό σύνθημα το οποίο περάστηκε στο κοινό μέσω των ακατανόητων στίχων του.

Ας θυμηθούμε λοιπόν τον στίχο: Ζάβαρα κάτρα νέμια ο οποίος θα μπορούσε να μεταφραστεί ως “Λάβαρα μαύρα ανέμισαν”.

Στη συνέχεια, το “Ίλεως, Ίλεως” που ακούμε, σημαίνει “Έλεος, Έλεος”.

Ενώ το “Λάμα, Λάμα, Νάμα, Νάμε, Νέμια”, σημαίνει “Το μαχαίρι, το μαχαίρι, μάνα, μάνα ανέμισαν”…

Σε συνέντευξή του στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο ίδιος ανέφερε ότι χρησιμοποίησε τις λέξεις «ζάβαρα» αντί για λάβαρα, «κάτρα» αντί για μαύρα, «νέμια» αντί για ανέμισαν.

Στην συζήτηση που είχε με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, αποκάλυψε χαρακτηριστικά,

«Όταν έγραψα το Ζαβαρακατρανέμια μέσα στη δεκαετία του ’60, γύρω στο ’66, είναι ένα από τα μέρη μίας μουσικής τελετής που λέγεται “Ιδού ο Νυμφίος έρχεται”, το οποίο διατηρώ ακόμη ανέκδοτο. Κι έμεινε αυτό το τραγούδι όπου περιέχει πάρα πολλές σημαντικές λέξεις που είναι καθαρά ελληνικές. Ας το εξηγήσω, για πρώτη φορά, γίνεται σε αυτήν την εκπομπή, δεν το χω ξαναπεί.

Το αλληλούια δεν είναι εβραϊκή λέξη, είναι η αλληλουχία κι έφυγε το Χ. Αλληλουχία, τόσο απλό. Το Ίλεως είναι το ίλεως, Ζάβαρα είναι -όπως καμιά φορά λέμε στην Κρήτη ‘’Μα το Ζα’’, το Δία.  Είναι μία εικόνα, όχι ακριβώς του Δία, αλλά μία εικόνα μέσα από τη ζωή του. Το Ζήτα παίζει τεράστιο ρόλο και είναι μία λέξη πάρα πολύ και βαθιά και αρχαία που έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές σε θέματα εμπόλεμης κατάστασης. Λάμα είναι η κόψη του μαχαιριού, το νάμα είναι βάπτισμα, νέμια η ησυχία, αλλά όλες αυτές οι λέξεις μαζί ήταν μία έντονη διαμαρτυρία. Και αυτό το θέμα είναι πάλι ποίηση, αλλά έχει μία έντονη διαμαρτυρία», εξήγησε.