Τι είναι το πνευμονικό εμφύσημα και τι προκαλεί

Το εμφύσημα είναι μία εξελικτική νόσος των πνευμόνων, μακράς διαρκείας, η οποία συμβαίνει όταν τα τοιχώματα των κυψελίδων καταστρέφονται, μαζί με τα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία που διατρέχουν αυτά τα τοιχώματα. Το γεγονός αυτό, μειώνει την συνολική επιφάνεια στην οποία έρχονται σε επαφή ο αέρας και το αίμα, εμποδίζοντας με τον τρόπο αυτό, την δυνατότητα ανταλλαγής των αερίων (οξυγόνου/διοξειδίου του άνθρακος).

Ποια είναι η πορεία της νόσου;

Κατά τα πρώτα στάδια του εμφυσήματος, όπως γράφει το Υγείαonline.gr υπάρχει ένας βαθμός φλεγμονής των μικρών βρόγχων (βρογχιολίων), η οποία περιορίζει

την ποσότητα του αέρα ο οποίος μπορεί να φθάσει στις κυψελίδες. Σε σοβαρότερες μορφές εμφυσήματος, υπάρχει επίσης απώλεια της ελαστικότητας των τοιχωμάτων των κυψελίδων, όσων δεν έχουν καταστραφεί. Όταν ο ασθενής εκπνέει, τα τοιχώματα των κυψελίδων και των μικρών βρόγχων, κλείνουν.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, ο αέρας να δυσκολεύεται τόσο για να εισέλθει, όσο και για να εξέλθει. Καθώς το εμφύσημα εξελίσσεται, όλο και περισσότερες κυψελίδες καταστρέφονται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μεγαλύτερες άδειες κοιλότητες στον πνεύμονα, γεμάτες με αέρα, που όμως δεν λειτουργούν. Αυτές οι κοιλότητες μπορεί να γίνουν πολύ μεγάλες και συχνά εντοπίζονται στο επάνω μέρος του πνεύμονα. Αυτές οι κοιλότητες, διατρέχουν τον κίνδυνο να ραγούν, με αποτέλεσμα την δημιουργία πνευμοθώρακα.

Καθώς καταστρέφεται όλο και μεγαλύτερο μέρος του πνεύμονα και ο πνεύμονας δεν μπορεί να διατηρήσει την φυσιολογική στάθμη οξυγόνου στο αίμα, ο οργανισμός προσπαθεί να αντιρροπήσει την κατάσταση, αυξάνοντας τον ρυθμό της αναπνοής. Μετά από ένα διάστημα, ακόμη κι αυτός ο υπεραερισμός των πνευμόνων, δεν επαρκεί για να διατηρήσει επαρκή επίπεδα οξυγόνου, οπότε οι αρτηρίες του πνεύμονα αρχίζουν να εμφανίζουν σύσπαση ή να στενεύουν.

Τότε, η καρδιά αναγκάζεται να καταβάλει πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια, για να προωθήσει το αίμα σ’ αυτά τα στενότερα αγγεία, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πίεση στις αρτηρίες του πνεύμονα (πνευμονική υπέρταση). Με την πάροδο του χρόνου, οι απαιτήσεις για με μεγαλύτερη προσπάθεια εκ μέρους της καρδιάς, προκαλούν την διόγκωση των καρδιακών τοιχωμάτων (υπερτροφία). Αυτή η κατάσταση, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακή κάμψη.

Ποια είναι τα αίτια ή οι παράγοντες κινδύνου για το εμφύσημα;

• Ο κύριος παράγοντας κινδύνου για το εμφύσημα, είναι το κάπνισμα. Το κάπνισμα ενεργοποιεί φλεγμονώδη κύτταρα εντός του πνεύμονα. Η διαδικασία της φλεγμονής, έχει σαν τελικό αποτέλεσμα την καταστροφή των μικρών βρόγχων και των κυψελίδων. Φαίνεται ότι υπάρχει κάποια κληρονομική προδιάθεση, αφού δεν εμφανίζουν εμφύσημα όλα τα άτομα που καπνίζουν.

• Υπάρχει επίσης μία κληρονομική μορφή εμφυσήματος, η ανεπάρκεια της άλφα 1-αντιτρυψίνης, κατά την οποία ελλείπει μία ουσία η οποία προστατεύει τον πνεύμονα να υποστεί βλάβη από ορισμένα ένζυμα (πρωτεάσες).

• Το εμφύσημα μπορεί να εμφανισθεί και κατά το γήρας, λόγω απώλειας της ελαστικότητα των ιστών του πνεύμονα, οπότε μπορεί να εμφανιστούν μικρές περιοχές με εμφύσημα εντός του πνεύμονα.

Άλλες, λιγότερο συχνές αιτίες εμφυσήματος, μπορεί να είναι:

• Ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων, όπου μερικά από τα έκδοχα των φαρμάκων, όπως είναι το άμυλο του καλαμποκιού, μπορεί να αποβούν τοξικά για τον ιστό του πνεύμονα.

• Ανοσοανεπάρκειες, κατά τις οποίες μία λοίμωξη από Pneumocystis carinii, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονώδεις μεταβολές στον πνεύμονα.

• Ασθένειες του συνδετικού ιστού (σύνδρομο Ehlers-Danlos, σύνδρομο Marfan),κατά τις οποίες προσβάλλονται όλοι οι ιστοί ελαστικού τύπου στο σώμα, περιλαμβανομένων των κυψελίδων.

• Σε πολλές πτωχές χώρες, μία συχνή αιτία εμφυσήματος, είναι η μόλυνση του αέρος των εσωτερικών χώρων του σπιτιού, λόγω χρήσης κουζίνας και θερμάστρας με καυσόξυλα. Ο καπνός που εκλύεται, μπορεί χρονίως να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στους πνεύμονες.

Ποια είναι τα συμπτώματα του εμφυσήματος;

Το εμφύσημα είναι μία εξελικτική ασθένεια, με τα συμπτώματα να αρχίζουν να εμφανίζονται στους ασθενείς, μετά την ηλικία των 50 ετών. Στην αρχή εμφανίζεται ο βήχας. Στην συνέχεια, εμφανίζεται η δύσπνοια μετά από προσπάθεια, που συνοδεύεται από χαρακτηριστικό συριγμό. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, η δύσπνοια γίνεται συχνότερη και εντονότερη, ακόμη και κατά την ανάπαυση, με αποτέλεσμα ο ασθενής να είναι καθηλωμένος και η ποιότητα ζωής να είναι πολύ πτωχή.

Ποια είναι τα στάδια του εμφυσήματος;

Για να γίνει αντικειμενικότερη αξιολόγηση του εμφυσήματος, γίνεται σπιρομέτρηση του δυναμικά εμπνεόμενου αέρος εντός ενός δευτερολέπτου (FEV1).

Στάδιο Ι = ήπιο FEV1 μεγαλύτερη ή ίση με το 80% της προβλεπομένης

Στάδιο ΙΙ = μέτριο FEV1 μικρότερη από 80%, μεγαλύτερη από το 50% της προβλεπομένης

Στάδιο ΙΙΙ = σοβαρό FEV1 μικρότερη από 50%, μεγαλύτερη από το 30% της προβλεπομένης

Στάδιο ΙV= FEV1 μικρότερη από το 30% της προβλεπομένης, ή μικρότερη από 50%,σε χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια

Τι είναι η Χρόνια Αναπνευστική Πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.);

Το εμφύσημα αποτελεί ένα από τα στοιχεία που απαρτίζουν την Χρόνια Αναπνευστική Πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.). Τα υπόλοιπα στοιχεία αυτής της κατάστασης, είναι η Χρόνια Βρογχίτιδα, το Άσθμα και η Βρογχεκτασία. Οι περισσότεροι ασθενείς, με την εξαίρεση εκείνων στους οποίους η ασθένεια είναι το αποτέλεσμα κληρονομικής γονιδιακής ανεπάρκειας (ανεπάρκεια άλφα-1 αντιτρυψίνης), εμφανίζουν ποικίλο βαθμό εκδηλώσεων, από τα διάφορα στοιχεία που περιλαμβάνει η Χρόνια Αναπνευστική Πνευμονοπάθεια.