Τελευταία ευκαιρία της ανθρωπότητας να αποτρέψει την περιβαλλοντική καταστροφή

Οι ηγέτες όλου του κόσμου συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής για την κλιματική αλλαγή, προκειμένου να βρουν κοινό σημείο επαφής απέναντι στο μείζον πρόβλημα της ραγδαίας ανόδου της θερμοκρασίας, λόγω της μεγάλης εξάρτησης των κρατών στα ορυκτά καύσιμα.

Μετά από δεκαετίες δύσκολων διαπραγματεύσεων και την αποτυχία μιας συνόδου κορυφής στην Κοπεγχάγη πριν από έξι χρόνια, διαφαίνεται η μεγάλη πιθανότητα να βρεθεί κάποιας μορφής λύση μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου. Οι συνομιλίες διεξάγονται σε ένα

τεράστιο κέντρο συνεδριάσεων στο αεροδρόμιο Λε Μπουρζέ, με την συμμετοχή 195 κρατών. Σε μια σειρά σύντομων εισηγήσεων στο ξεκίνημα της Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών, οι ηγέτες των χωρών προέτρεψαν ο ένας τον άλλο να βρουν κοινά σημεία στις δύο εβδομάδες διαπραγματεύσεων για να οδηγήσουν την παγκόσμια οικονομία μακριά από την εξάρτησή της σε ορυκτά καύσιμα.

«Αυτό που πρέπει να μας δώσει ελπίδα είναι πως βρισκόμαστε σε σημείο καμπής, ότι αυτή είναι η στιγμή όπου θα αποφασίσουμε να σώσουμε τον πλανήτη μας, είναι το γεγονός ότι τα έθνη μας μοιράζονται μια αίσθηση του κατεπείγοντος για την πρόκληση αυτή και μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι είναι μέσα στις δυνάμεις μας να κάνουμε κάτι γι” αυτό», ανέφερε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα στην εισήγησή του. Από την πλευρά του, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ είπε πως «ο κόσμος είναι σε οριακό σημείο».

ΗΠΑ και Κίνα αναλαμβάνουν από κοινού δράση!

Μια μεγάλη διαφορά στις συνομιλίες έγκειται στο ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα, υπεύθυνες για τις μεγαλύτερες εκπομπές άνθρακα στο κόσμο – και οι οποίες μαζί ευθύνονται για σχεδόν 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου – συμφώνησαν το 2014 να συνεργαστούν για να αποδεσμευτούν από την εξάρτησή τους από ορυκτά καύσιμα, η κάθε χώρα με τον τρόπο της και τη δική της ταχύτητα. Ο Ομπάμα έχει ζητήσει ένα «σταθερό πλαίσιο για ανθρώπινη πρόοδο» και κάτι που θα πιέσει τις χώρες να συνεχίσουν να υλοποιούν σταδιακά αυστηρότερα μέτρα για να μειώσουν τις εκπομπές του άνθρακα καθώς και να παρακολουθούν την πρόοδο προς τους στόχους τους με διαφάνεια.

«Οι ΗΠΑ και η Κίνα έχουν καθορίσει από κοινού ότι είναι ευθύνη μας να λάβουμε δράση», είπε ο Ομπάμα μετά από συνάντηση που είχε με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ στο περιθώριο της κορυφής. «Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι μια από κοινού αποστολή για την ανθρωπότητα. Η σύνοδος του Παρισιού δεν είναι το τέρμα του αγώνα, αλλά ένα νέο σημείο εκκίνησης», τόνισε ο Σι στη δική του εισήγηση.

Η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας έχει χαμηλώσει το επίπεδο έντασης που χαρακτήριζε τις προηγούμενες συνομιλίες, στις οποίες ο αναπτυσσόμενος κόσμος ισχυριζόταν ότι οι χώρες, που είχαν πλουτίσει, χτίζοντας τις βιομηχανίες τους πάνω σε ορυκτά καύσιμα, θα έπρεπε να πληρώσουν το κόστος της μετατροπής όλων των οικονομιών σε οικονομίες με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ο Ομπάμα είπε ότι οι δύο χώρες θα συνεργαστούν για να καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα φέρει πλησιέστερα μια παγκόσμια οικονομία χαμηλής χρήσης άνθρακα σ” αυτόν τον αιώνα και «ισχυρή» χρηματοδότηση για αναπτυσσόμενες χώρες, που προσαρμόζονται στην κλιματική αλλαγή. Ορισμένα θέματα-κλειδιά, όπως η κατανομή του κόστους μιας αλλαγής σε ανανεώσιμες ενέργειες, αποτελούν ακόμα αφορμή διαφωνιών.

«Η κλιματική δικαιοσύνη απαιτεί ότι στο μικρό χώρο που παραμένει για τη συνεχιζόμενη χρήση του άνθρακα, οι αναπτυσσόμενες χώρες θα έχουν αρκετό χώρο για να αναπτυχθούν», είπε ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι, μιλώντας εκ μέρους μιας μεγάλης χώρας με μεγάλη εξάρτηση στη χρήση άνθρακα. «Ο λογαριασμός για το κλίμα έχει φτάσει την ημερομηνία λήξης του, τώρα πια. Ποιός θα τον πληρώσει;», διερωτήθηκε ο πρόεδρος του νησιού-έθνους Ναούρου στον Ειρηνικό Ωκεανό Μπάρον Ουάκουα.

Λύση άμεσα, αλλιώς καταστροφή…

Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι ενδεχόμενη αποτυχία να συμφωνηθούν αυστηρά μέτρα στο Παρίσι θα καταδικάσουν τον κόσμο σε ακόμα ψηλότερες μέσες θερμοκρασίες, πιο καταστροφικές καταιγίδες, συχνότερες ξηρασίες και ανερχόμενα επίπεδα θάλασσας, καθώς λιώνουν οι πάγοι στους πόλους της Γης.

Την ίδια στιγμή, που άνοιγαν οι εργασίες της συνόδου στο Παρίσι, οι πρωτεύουσες των δυο πιο πυκνοκατοικημένων χωρών του πλανήτη, της Κίνας και της Ινδίας, ήταν καλυμμένες με δηλητηριώδη, αποπνικτική αιθαλομίχλη, με το Πεκίνο να πλησιάζει την ανώτατη βαθμίδα συναγερμού λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης..

Τις παραμονές του συνεδρίου, υπολογίστηκε ότι συνολικά 785.000 άτομα παγκόσμια έλαβαν μέρος σε διαμαρτυρίες και εκδηλώσεις που υποστήριζαν την αλλαγή της κλιματικής πολιτικής στην ιστορία, διαμηνύοντας στους ηγέτες κρατών ότι «Δεν υπάρχει Πλανήτης Β» στη μάχη ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Παρότι η σύναψη μιας συμφωνίας διαφαίνεται στον ορίζοντα, άλλο τόσο φαίνεται ότι δεν θα είναι επαρκής για να εμποδίσει τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη από το να υπερβεί την αύξηση κατά 2 βαθμούς Κελσίου το επίπεδο θερμοκρασίας κατά την προ-βιομηχανική εποχή. Αυτή η αύξηση θεωρείται ορόσημο, πέρα από το οποίο προβλέπονται καταστροφικές αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη.

Ο πάπας Φραγκίσκος πήρε θέση για τις συνομιλίες για το κλίμα στο Παρίσι, με τον θρησκευτικό ηγέτη να επισημαίνει χαρακτηριστικά για τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής: «Δεν είμαι σίγουρος, αλλά μπορώ να σας πω “τώρα ή ποτέ’’. Κάθε χρόνο τα προβλήματα γίνονται χειρότερα. Βρισκόμαστε στα όρια μας. Για να χρησιμοποιήσω μια βαριά έκφραση, θα έλεγα ότι είμαστε στα όρια της αυτοκτονίας».

Τα μεγάλα «αγκάθια» για μια συμφωνία

Παρότι η σύναψη μιας συμφωνίας διαφαίνεται στον ορίζοντα, άλλο τόσο φαίνεται ότι αυτή δεν θα είναι επαρκής για να εμποδίσει τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη από το να υπερβεί την αύξηση κατά 2 βαθμούς Κελσίου το επίπεδο θερμοκρασίας κατά την προ-βιομηχανική εποχή.

Το βασικό σημείο σύγκρουσης εμποδίζει εδώ και καιρό την πρόοδο των διαπραγματεύσεων: Το χάσμα ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες που πλούτισαν από την καύση ορυκτών καυσίμων μετά τη βιομηχανική επανάσταση και των φτωχών χωρών που προσπαθούν να μιμηθούν την ευημερία τους. Ένας μεγάλος συνασπισμός αναπτυσσόμενων κρατών που παίρνουν μέρος στις συνομιλίες λένε ότι είναι άδικο να περιμένουν από αυτές να σταματήσουν να χρησιμοποιούν φθηνό άνθρακα και άλλα ορυκτά καύσιμα, εκτός και αν οι πλούσιες χώρες τούς δώσουν πολλά χρήματα και τεχνολογία για να τις βοηθήσουν να χτίσουν πιο καθαρά ενεργειακά συστήματα.

Οι πλούσιες χώρες συμφώνησαν το 2010 να προσφέρουν 100 δισ. δολάρια τον χρόνο έως το 2020 για τη λεγόμενη κλιματική χρηματοδότηση, από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές, και ο ΟΟΣΑ ανέφερε πρόσφατα ότι τουλάχιστον 62 δισ. δολάρια είχαν δοθεί το 2014. Αλλά η Ινδία και άλλες χώρες έχουν αμφισβητήσει το νούμερο αυτό και λένε ότι το σύμφωνο του Παρισιού πρέπει να προβλέπει η χρηματοδότηση από τις πλούσιες χώρες να ξεπεράσει τα 100 δισ. δολάρια ετησίως μετά το 2020.

Οι ανεπτυγμένες χώρες δεν θέλουν να δεσμευτούν σε ένα συγκεκριμένο νούμερο, λέγοντας ότι οι σημερινές κυβερνήσεις δεν μπορεί να είναι υπεύθυνες για τον καθορισμό προϋπολογισμών μετά από τόσα χρόνια. Αν επιμείνουν, οι πιο φτωχές χώρες μπορεί να αντιτάξουν ότι δεν δέχονται να υπογράψουν μια παγκόσμια συμφωνία που προβλέπει επανεξέταση στόχων κάθε πέντε χρόνια και άλλα μέτρα που θέλουν οι πλουσιότερες χώρες.