Ταξίδι στην… Αγγλία!

Το Λονδίνο, εκτός από πρωτεύουσα της Αγγλίας, είναι και πρωταγωνίστρια πόλη σε λογοτεχνικά μυθιστορήματα, σε ταινίες, αλλά και χώρος δράσης ανθρώπων των γραμμάτων, των τεχνών και του… εγκλήματος!

από την Αγγελική Γκαλμπένη

Και οι δύο ταινίες αυτής της εβδομάδας μάς ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο…

«Μάκμπεθ»

ΔΡΑΜΑ, 113’ | ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΤΖΑΣΤΙΝ ΚΟΥΡΤΣΕΛ | ΠΑΙΖΟΥΝ: ΜΑΙΚΛ ΦΑΣΜΠΙΝΤΕΡ, ΜΑΡΙΟΝ ΚΟΤΙΓΙΑΡΝΤ, ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ ΝΤΕΜΠΙΚΙ

Στην πρεμιέρα της στο φετινό φεστιβάλ Καννών η ταινία

απέσπασε δεκάλεπτο χειροκρότημα με το τέλος της προβολής της. Κι εγώ ήθελα να χειροκροτήσω για δέκα λεπτά όταν τελείωσε η ταινία, ακριβώς επειδή τελείωσε! Δύο ώρες διάρκεια έχει και νιώθεις ότι όλο αυτό που παρακολούθησες τόση ώρα, δεν ήταν παρά ένα προμοτάρισμα για έναν αγώνα ράγκμπι, ας πούμε. Αυτά τα έργα είναι φτιαγμένα για τη σκηνή του θεάτρου, αλλά οι κινηματογραφιστές συνεχίζουν να θέλουν να τα μεταφέρουν στη μεγάλη οθόνη. Το αποτέλεσμα σπανίως ικανοποιεί. Τα έργα του Σαίξπηρ βασίζονται στον λόγο κι όχι στις εικόνες, κάτι που αντιτίθεται από μόνο του στην ιδέα του κινηματογράφου. Όσο πιο πιστός παραμείνει ο κινηματογραφιστής στο κείμενο, τόσο λιγότερο κινηματογράφο κάνει.

Τη μοναδική αριστουργηματική σκηνή θα έλεγα έργου του Σαίξπηρ στον κινηματογράφο μπορούμε να τη συναντήσουμε στο «Αγαπημένη μου Κλημεντίνη» (Τομ Φορντ, 1946) σε ένα απλό κοντινό πλάνο του Βίκτωρ Μέιτσουρ, την ώρα που απαγγέλλει έναν μονόλογο του Άμλετ. Σε αυτή τη σκηνή γνωρίζουμε ότι βλέπουμε έναν ηθοποιό, που παίζει έναν ρόλο και αυτός ο ρόλος παίζει έναν άλλο ρόλο. Όταν βλέπουμε θέατρο, γνωρίζουμε ότι βλέπουμε ηθοποιούς να παίζουν. Στον κινηματογράφο βλέπουμε ηθοποιούς, που προσποιούνται ότι δεν παίζουν. Όταν μεταφέρει κάποιος Σαίξπηρ στον κινηματογράφο, η ισορροπία διαλύεται, ο θεατής ξέρει ότι βλέπει ηθοποιούς να υποκρίνονται και δεν μπορεί να συνδεθεί με το δράμα ή τουλάχιστον είναι πιο δύσκολο.

Όταν ο Γκοντάρ κλήθηκε να γυρίσει σε ταινία τον Βασιλιά Ληρ, υπέγραψε με πολύ αισιοδοξία το συμβόλαιό του. Όταν όμως έπιασε το αρχικό κείμενο του Σαίξπηρ στα χέρια του, μόλις μετά από δυο σελίδες το πέταξε, λέγοντας -ανάμεσα σε βρισιές- ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον. Η ταινία του, τελικά, θεωρήθηκε βλάσφημη από τους λάτρεις του κλασσικού συγγραφέα, καθώς την χρησιμοποίησε για να εξετάσει την γλωσσολογία και να κάνει επίθεση στην αγγλική λογοτεχνία και τα όρια της γλώσσας. Όπως και να ‘χει, είναι η καλύτερη ταινία του Σαίξπηρ που έχει γίνει, ακριβώς γιατί καταλαβαίνει ότι τέτοια έργα δεν γράφτηκαν για να μεταφερθούν στον κινηματογράφο.

Στον «Μακμπέθ» του Κούρτσελ τώρα, βλέπουμε ότι ο δημιουργός λίγο ενδιαφέρον έδειξε στο κλασικό κείμενο και χάθηκε κάπου παίζοντας με τα slow motion στις σκηνές δράσης, στην συνεχόμενη κίνηση της κάμερας στις σκηνές μονολόγων και δοκιμάζοντας σύγχρονα τεχνικά τρικάκια για να… «παίξει», φαντάζομαι, και όχι χάριν του αποτελέσματος. Άφησε διαλόγους να μην είναι κατανοητοί, σε σημείο που να σκέφτεσαι ότι «εντάξει, θα το δω σαν να βλέπω βουβό κινηματογράφο», αλλά και πάλι δε δείχνει καν την ιστορία με εικόνες. Υπάρχει αυτός ο κανόνας στο σινεμά: «Δείξε, μη λες». Πώς να το εφαρμόσει αυτό κανείς, έχοντας στα χέρια του κείμενο του μετρ του λόγου, του Σαίξπηρ;

«Δίδυμοι θρύλοι»

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ, 131’ | ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΜΠΡΑΙΑΝ ΧΕΛΓΚΕΝΛΑΝΤ | ΠΑΙΖΟΥΝ: ΤΟΜ ΧΑΡΝΤΙ, ΕΜΙΛΥ ΜΠΡΑΟΥΝΙΝΓΚ, ΤΑΡΟΝ ΕΓΚΕΡΤΟΝ

Τη δεκαετία του ’60 το Λονδίνο ήταν το μέρος που συνέβαιναν όλα. Στην οδό Carnaby γινόταν παρέλαση χρωμάτων και διασημοτήτων, οι Beatles άφηναν ιστορία στην οδό Abbey και η πόλη ήταν πρωτοπόρος στη μόδα, τη μουσική, τον κινηματογράφο και τη φωτογραφία. Η εποχή αυτή όμως είχε και τη σκοτεινή της πλευρά, με βασικούς εκπροσώπους τους αδερφούς Κρέι!

Ο Ρόνι και ο Ρέτζι ήταν πανομοιότυποι δίδυμοι. Γεννήθηκαν το 1933, με δέκα λεπτά διαφορά μεταξύ τους και μεγαλώνοντας στους δρόμους του Λονδίνου έγιναν αδίστακτοι μαφιόζοι. Διατηρώντας βιτρίνα ως ιδιοκτήτες νυχτερινών κέντρων, είχαν τρομερή κοινωνική και πολιτική επιρροή. Δε βασίλευαν απλά στην περιοχή τους, τους άνηκε το Λονδίνο. Δεν ήταν απλά μαφιόζοι, ήταν διασημότητες! Μέχρι που τα πράγματα έγιναν δύσκολα…

Το «Δίδυμοι θρύλοι», σαν ταινία, ξεκινάει πολλά υποσχόμενη. Την παρακολουθείς με τρομερό ενδιαφέρον και ενθουσιασμό. Είναι, βέβαια, και οι ερμηνείες, που παίζουν τον ρόλο τους. Από ένα σημείο και μετά όμως, η δράση γίνεται βαρετά προβλέψιμη. Αυτό μόνο. Ευχάριστη προσπάθεια και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς, όταν κάποιος κάνει κάτι με τόσο μεράκι, όπως ο Χέλγκελαντ αυτήν την ιστορία;

Θα κλείσω με μια δήλωση του ίδιου του σκηνοθέτη: «Η κεντρική ερώτηση που υπήρχε στο μυαλό μου κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας ήταν “πώς μπορεί κάποιος να είναι σίγουρος για το πώς ήταν η ζωή κάποιου άλλου;” Στην περίπτωση των Κρέι, η αλήθεια έχει σίγουρα χαθεί στο πέρασμα των 50 χρόνων. Είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι του Λονδίνου και της λαογραφίας του. Είναι στο επίκεντρο αναρίθμητων ιστοριών, που περιγράφουν ψυχωτικούς μαφιόζους, αλλά και σύγχρονους Ρομπέν να ανοίγουν τις πόρτες για τις γιαγιάδες. Η ιστορία κάθε φορά εξαρτάται από τον άνθρωπο που την εξιστορεί. Δηλώνω κι εγώ ένοχος. Στα πρώτα στάδια της έρευνας επισκέφτηκα τους τάφους τους. Μία ταμπέλα είχε ξεκολλήσει από το φράκτη και είχε φτάσει εκεί: “Προσοχή! Υπάρχουν κλέφτες σ’ αυτή την περιοχή!”. Δε μπόρεσα να μην αναρωτηθώ αν εννοούσε κι εμένα. Η ταινία είναι η προσωπική μου εκδοχή της ιστορίας τους. Θα ήθελα να πιστεύω ότι, αν αφαιρέσει κανείς τις κινηματογραφικές υπερβολές, είμαι πιο κοντά στην αλήθεια απ’ ό,τι νομίζετε».

ΠΡΟΣΕΧΩΣ

– Spectre (από 12/11)

Ένα αποκρυπτογραφημένο μήνυμα από το παρελθόν του πράκτορα Bond θα τον στείλει στα χνάρια της εξιχνίασης μιας μοχθηρής επιχείρησης.

– Ο γιος του Σαούλ (από 12/11)

Η ταινία μας πάει πίσω στο 1944, στο Άουσβιτς, όπου ένας φυλακισμένος αναγκάζεται να κάψει ο ίδιος τα νεκρά σώματα των δικών του, όταν ξαφνικά ανακαλύπτει κάποιον ζωντανό μέσα στις φλόγες.