Τα «πάγωσε όλα» η τρόικα

Από τον Αριστείδη Αποστόλου ([email protected])

Προβληματισμό και εκνευρισμό φέρνει στην κυβέρνηση η ασυμφωνία με την τρόικα σε μείζονα θέματα, τα οποία παραμένουν εκκρεμή –και χωρίς ακόμα να διαφαίνεται πως θα υπάρξει τελικά σύγκλιση απόψεων, δίχως να αναγκαστεί η ελληνική πλευρά να προβεί σε γενναίες υποχωρήσεις. Η κρίσιμη συνάντηση της Τετάρτης, ανάμεσα στο οικονομικό επιτελείο και τους εκπροσώπους των δανειστών, ολοκληρώθηκε χωρίς απτό αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή, ανώτατος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η παραπάνω φράση έκανε τον υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, να απαντήσει σε έντονο ύφος πως «όποιος έκανε αυτή τη δήλωση, η οποία δεν αντανακλά τις δημιουργικές συζητήσεις με την τρόικα, να έχει το θάρρος να τα πει με το όνομά του. Δεν μας χωρίζουν μίλια, μας χωρίζουν μέτρα». Σε κάθε περίπτωση, η ασυμφωνία δημιουργεί αναστάτωση και αμηχανία στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Για τον λόγο αυτό, η κυβέρνηση προσπαθεί –με ανώνυμες διαρροές αξιωματούχων της– να δείξει πως όλα βαίνουν καλώς, πως απλώς οι διαπραγματεύσεις θα κρατήσουν σε μήκος, όμως θα τελεσφορήσουν, όπως άλλωστε συμβαίνει σχεδόν πάντα. Και κυρίως, πως η δόση του Δεκεμβρίου, ύψους 1 δισ. ευρώ, θα εκταμιευθεί κανονικά προς τη χώρα μας. Το σίγουρο είναι πως οι δανειστές δεν... βιάζονται, αφήνοντας τον χρόνο να κυλήσει κατά της Ελλάδας αλλά και υπέρ της Γερμανίας, η οποία ακόμα δεν έχει συγκροτήσει κυβέρνηση που θα αποφασίσει για τις μελλοντικές εξελίξεις στα κρίσιμα ευρωπαϊκά ζητήματα, όπως το ελληνικό.

Χωρίς χρονοδιάγραμμα

Οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα θα κρατήσουν σε μήκος, χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή τους. Αυτό ανέφερε αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών την Τετάρτη, υπογραμμίζοντας μάλιστα πως δεν μπορεί να πει με σιγουριά εάν οι διαπραγματεύσεις θα επεκταθούν και μετά τα Χριστούγεννα. Ωστόσο, εξέφρασε την αισιοδοξία του για το τελικό αποτέλεσμα, καθώς, όπως τόνισε, η τρόικα «πηγαίνει σε πιο λογικά νούμερα», όσον αφορά στα δημοσιονομικά μέτρα για το 2014. Υπάρχει, υπογράμμισε, σύγκλιση ανάμεσα στις δύο πλευρές, όμως «δεν μπορούμε ακόμα να μιλήσουμε για συγκεκριμένο ύψος μέτρων». Μάλιστα, είπε πως «έσπασε ο πάγος» στη μεγάλη απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές στα δημοσιονομικά (η κυβέρνηση υπολογίζει κενό ύψους 500 εκατ. ευρώ, ενώ οι δανειστές απογειώνουν το ποσό στα 3 δισ. ευρώ).

Μέτρα ή χιλιόμετρα;

«Είμαστε πολύ μακριά από την επίτευξη συμφωνίας». Αυτό ανέφερε την Τετάρτη κορυφαίος Ευρωπαίος αξιωματούχος από τις Βρυξέλλες, αναφερόμενος στο θέμα των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και την τρόικα, εκφράζοντας ταυτόχρονα τις αμφιβολίες του για το αν θα υπάρξει συμφωνία ακόμη και τον Δεκέμβριο. Ο αξιωματούχος επέρριψε τις ευθύνες στην Ελλάδα και προειδοποίησε για τις δόσεις του δανείου. «Στενεύουν τα περιθώρια», δήλωσε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι όσο η ελληνική πλευρά καθυστερεί, δεν θα εκταμιευθούν οι επόμενες δόσεις των δανείων.

Ταυτόχρονα, δήλωσε πως η Ελλάδα σημειώνει «αργή πρόοδο» στην εφαρμογή των προαπαιτούμενων για την εκταμίευση ποσού ύψους 1 δισ. ευρώ, που υπολείπεται από τη δόση του Ιουλίου, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη να υλοποιηθούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. «Η βραδεία προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων αποτελεί σημαντική απώλεια για το δυναμισμό του προγράμματος», τόνισε. «Κάθε καθυστέρηση είναι ένα πρόβλημα. Μικρή καθυστέρηση σημαίνει μικρά προβλήματα και μεγάλη καθυστέρηση σημαίνει μεγάλα προβλήματα», είπε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος και συμπλήρωσε πως υπάρχει «χάσμα χιλιομέτρων και δισεκατομμυρίων» ανάμεσα στην τρόικα και τις ελληνικές αρχές για το δημοσιονομικό κενό του 2014. Πρόσθεσε ότι χωρίς συμφωνία, οι εταίροι της Ελλάδας δεν μπορούν να γνωρίζουν τις χρηματοδοτικές της ανάγκες για το 2014.

Τι... δεν είπε ο αξιωματούχος

Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος απέφυγε εντέχνως να απαντήσει ευθέως για τη χαρακτηριστική καθυστέρηση που καταγράφεται από τους δανειστές, καθώς και για τις διαφωνίες που υπάρχουν στο εσωτερικό της τρόικας. Πιο συγκεκριμένα, ερωτηθείς για το αν υπάρχει διάσταση απόψεων ανάμεσα στα μέλη της τρόικας για το δημοσιονομικό κενό του 2014, ο Ευρωπαίος αξιωματούχος απάντησε ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Μάλιστα, προσπαθώντας να αποφύγει την ουσία της ερώτησης, υποστήριξε πως όταν υπάρχουν τρεις οικονομολόγοι γύρω από ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων, συνήθως διατυπώνονται διαφορετικές απόψεις.

Το σίγουρο είναι πως οι τροϊκανοί προχωρούν με ρυθμούς χελώνας, ζητώντας συνεχώς επιπρόσθετα στοιχεία από την ελληνική κυβέρνηση και εμμένοντας στη λήψη δημοσιονομικών μέτρων για το επόμενο έτος –γκρινιάζοντας ταυτόχρονα για τις ελληνικές καθυστερήσεις και αστοχίες σε τομείς όπως η πλήρης εφαρμογή του Ενιαίου Μισθολογίου, οι καταργήσεις ή συγχωνεύσεις δημοσίων φορέων, οι τελικές λίστες διαθεσιμότητας στο Δημόσιο. Είναι δεδομένο πως η τρόικα δεν επιθυμεί να δεσμευθεί απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση, τη στιγμή που οι όποιες αποφάσεις ληφθούν, θα είναι χωρίς την έγκριση της νέας γερμανικής κυβέρνησης, η οποία θέλει να έχει πρωτεύοντα ρόλο στα κρίσιμα ευρωπαϊκά ζητήματα, όπως είναι αυτό της Ελλάδας. Μοιραία, οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να κρατήσουν όσο... χρειαστεί, αντλώντας χρόνο και από το νέο έτος.

Τι προχωράει και τι παγώνει

Με δεδομένη την στασιμότητα των διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση αναμένεται να προχωρήσει μονομερώς σε δύο κινήσεις: Στην κατάθεση στη Βουλή του προϋπολογισμού 2014 έως τις 21 Νοεμβρίου, που αποτελεί τη συνταγματική προθεσμία. Κορυφαίος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών δήλωσε πως «προϋπολογισμό θα καταθέσουμε κανονικά, ελπίζω να έχουμε συμφωνία, αλλά η διαδικασία πειθούς μπορεί να συνεχιστεί και μετά». Η δεύτερη κίνηση είναι η κατάθεση στη Βουλή του νομοσχεδίου για τον ενιαίο φόρο ακινήτων. Στο συγκεκριμένο σημείο, το υπουργείο Οικονομικών χαρακτηρίζει «ευπρόσδεκτες» τις όποιες αλλαγές προκύψουν μετά από τις ενστάσεις και τις προτάσεις των κυβερνητικών βουλευτών, αρκεί να τηρούνται δύο προϋποθέσεις: «α) να κρατηθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι και β) να πληρώσουν περισσότεροι, λιγότερα». Αντίθετα, «αγκάθια» μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας είναι – εκτός του ύψους του δημοσιονομικού κενού – οι πλειστηριασμοί των ακινήτων και η απελευθέρωση των επαγγελματικών μισθώσεων.

Το αδιέξοδο με τους πλειστηριασμούς

Ανυποχώρητη εμφανίζεται η τρόικα στο θέμα των πλειστηριασμών, για το οποίο ζητεί την πλήρη απελευθέρωσή του, όπως εκφράστηκε στην τελευταία συνάντηση με την ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης. Οι εκπρόσωποι των δανειστών επιθυμούν να ανοίξουν οι πλειστηριασμοί ανεξαρτήτως οφειλής, χωρίς προστασία της πρώτης κατοικίας –εξέλιξη την οποία το υπουργείο προσπαθεί να αποφύγει. Πλέον, αναζητείται λύση σε πολιτικό επίπεδο, με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά να αναμένεται πως θα παρέμβει στην υπόθεση. Η πρωθυπουργική παρέμβαση δεν φαίνεται πως θα αποτρέψει την απελευθέρωση των πλειστηριασμών ανεξαρτήτως οφειλής, ωστόσο η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να αποφασιστεί μίας κάποιας μορφής προστασία για τα φτωχότερα στρώματα, στο ζήτημα της πρώτης κατοικίας.

Στο ίδιο μήκος κύματος, στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης ανέφεραν πως η ελληνική πλευρά εμμένει στις θέσεις της για τα αποδεκτά όρια διαβίωσης (να προστατεύονται από τους πλειστηριασμούς όσοι είναι πραγματικά φτωχοί) και για τον συνεργάσιμο δανειολήπτη, ενώ θα ενεργοποιηθεί και ο θεσμός της διαμεσολάβησης. Και εκφράζεται συγκρατημένη αισιοδοξία ότι θα βρεθεί η «κοινή συνισταμένη» με την τρόικα, ως τα μέσα του Δεκεμβρίου.

Απαραίτητη η συμφωνία

Κρίσιμης σημασίας για την ελληνική κυβέρνηση είναι η συμφωνία με την τρόικα. Η Ελλάδα θα πρέπει να εκπληρώσει τα προαπαιτούμενα (απολύσεις στον δημόσιο τομέα, αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών, «αναδιάρθρωση» σε ΕΑΣ, ΕΛΒΟ, ΛΑΡΚΟ κ.τ.λ.), καθώς και όποιες άλλες απαιτήσεις των δανειστών (όπως η λήψη μέτρων για κάλυψη του δημοσιονομικού κενού), προκειμένου να ελπίζει σε εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου. Σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει, το πρόβλημα θα είναι μεγαλύτερο από αυτό της έλλειψης ρευστότητας στην αγορά ή της αύξησης των ληξιπρόθεσμων χρεών. Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές της Eurobank, η μη επίτευξη συμφωνίας μεταξύ της κυβέρνησης και της τρόικας για το δημοσιονομικό κενό του 2014, θα προσδώσει αβεβαιότητα στο οικονομικό περιβάλλον, η οποία θα μπορούσε να εκτροχιάσει την αναμενόμενη σταθεροποίηση.

«Παρά την καταψήφιση της προτάσεως μομφής δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού για την κυβέρνηση. Μια ακόμη εβδομάδα πέρασε χωρίς συμφωνία για το θέμα του δημοσιονομικού κενού του 2014. Κυβέρνηση και τρόικα παρέμειναν στις διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με το ύψος του (0,5 δισ. ευρώ η κυβέρνηση και 2,5 δισ. ευρώ η τρόικα). Ήδη κυκλοφορούν φήμες για αδυναμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων μέχρι το τέλος του 2013 και για συνέχισή τους ακόμη και τους πρώτους μήνες του 2014. Μια τέτοια λύση, αν και τεχνικά δυνατή, είναι απευκταία. Η ψήφιση του Προϋπολογισμού 2014 μπορεί να πραγματοποιηθεί στα τέλη Νοεμβρίου με βάση το υπάρχον Προσχέδιο και χωρίς συμφωνία για το δημοσιονομικό κενό. Από εκεί και πέρα, οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές θα συνεχιστούν και τελικά όταν υπάρξει συμφωνία θα κατατεθεί προς ψήφιση συμπληρωματικός Προϋπολογισμός για το 2014 (ή αναθεωρημένο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013- 17). Μια τέτοια λύση όμως είναι απευκταία, γιατί θα δημιουργήσει ένα νέο κλίμα αβεβαιότητας σχετικά με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο τελευταίο οικονομικό δελτίο της τράπεζας.

Στράφι το πλεόνασμα;

Η διάσταση απόψεων με την τρόικα ήρθε την ώρα που το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωνε πως επιτυγχάνει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος. Πιο συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός παρουσίασε πλεόνασμα ύψους 2,6 δισ. ευρώ το δεκάμηνο Ιανουάριος-Οκτώβριος του 2013, έναντι ελλείμματος 1,1 δισ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2012 (και στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 3 δισ. ευρώ). «Ο κρατικός προϋπολογισμός συνεχίζει να εκτελείται ικανοποιητικά. Τόσο ως προς το σκέλος των δαπανών, όσο, πλέον, και ως προς το σκέλος των εσόδων. Έτσι, προσεγγίζεται όλο και περισσότερο η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013. Συνεπώς, φαίνεται ότι η χώρα επιτυγχάνει τον εθνικό στόχο» δήλωσε χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας.

Με βάση το παραπάνω, ως μάλλον φυσιολογικό φαντάζει το «ξέσπασμα» του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Ευάγγελου Βενιζέλου κατά των δανειστών, από τους οποίους ζήτησε να μην εθελοτυφλούν μπροστά στα θετικά οικονομικά αποτελέσματα που έχει να επιδείξει η Ελλάδα τους τελευταίους μήνες. «Εμείς δεν ζητάμε πολιτική διαπραγμάτευση, αλλά έγκυρους πολιτικούς συνομιλητές για να κάνουμε μια οικονομική διαπραγμάτευση, που να καταλαβαίνουν τα πραγματικά δεδομένα και την δυναμική των αριθμών», είπε ο κ. Βενιζέλος, συμπληρώνοντας: «Η χώρα αδικείται από την συζήτηση που έχει ανοίξει για την οικονομική διαπραγμάτευση, η οποία υποτιμά τις θυσίες του ελληνικού λαού, ενώ κάνει πως αγνοεί τα δημοσιονομικά επιτεύγματα».