Ο Πλάτωνας, ο Μπεκαρία και οι... «κήνσορες» (άποψη)

Του Γιώργου Καραϊβάζ

Στους χρόνους που διαδέχθηκαν τον ύστερο μεσαίωνα και τον σκοταδισμό και στο γύρισμα μεταξύ της αναγέννησης και του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, δόθηκε ένας ορισμός της δικαιοσύνης και του σωφρονισμού, που ήρθε ν' αναθεωρήσει τη θεώρηση του μωσαϊκού νόμου, οφθαλμός αντί οφθαλμού και την έννοια της ποινής.

Ήταν ο Μιλανέζος εγκληματολόγος και συνάμα ουμανιστής φιλοσοφος, ο Τσεζάρε Μπεκαρία (1738-1794), ο οποίος στο μνημειώδες έργο του «Περί εγκλημάτων και ποινών» είχε αποφανθεί πως σκοπός της ποινής δεν είναι η εκδίκηση, αλλ' ο σωφρονισμός αυτού που

διέπραξε το αδίκημα και ο παραδειγματισμός των άλλων.

Σήμερα, οι Αθανασίου και Δένδιας έρχονται σχεδόν τρεις αιώνες μετά, να επανατοποθετήσουν την έννοια του σωφρονισμού στα κράσπεδα του μεσαίωνα. Αυτά αντέταξε σε πείσμα δικό τους στον σκοταδισμό ο Μπεκαρία.

Για να φτάσουμε στον Μπεκαρία όμως, ικανή και αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η αναψηλάφηση των ιδεωδών και των αρχών για τους Νόμους στην Ελλάδα (αρχαία) και στους ορισμούς του Πλάτωνα. «Γιατί κανείς δεν τιμωρεί τους ανθρώπους που κάνουν αδικίες έχοντας αυτό στο νου του και για το λόγο αυτό, επειδή δηλαδή αδίκησαν· τουλάχιστον όποιος δεν εκδικείται σα ζώο, ασυλλόγιστα. Όποιος, όμως έρχεται να τιμωρήσει με περίσκεψη, δεν επιβάλλει τιμωρία για το αδίκημα που έγινε- γιατί δεν μπορεί, εκείνο που έγινε, να κάνει ώστε να μην έχει γίνει -αλλά για χάρη του μέλλοντος, για να μην αδικήσει ξανά ούτε αυτός, ούτε άλλος, που είδε να τον τιμωρούν. Και όταν σκέφτεται με αυτόν τον τρόπον, θεωρεί ότι η αρετή διδάσκεται».

Πλάτων, Πρωταγόρας 324b (6-15)

Ψιλά γράμματα θα μας πείτε για τους δύο δικούς μας όσο και «σύγχρονους» κήνσορες.