Μια όμορφη απόπειρα για τη «Γυναίκα της Ζάκυνθος» του Δ.Σολωμού

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Ο Διονύσιος Σολωμός (1798-1857) ήταν γιος από τον δεύτερο γάμο ενός ζακυνθινού Κόντε με την υπηρέτριά του. Το οικογενειακό τους όνομα στα ιταλικά παραδίδεται με διάφορες μορφές: Salamon, Salomon, Solomon, Salomone. Θεωρείται ο εθνικός ποιητής των Ελλήνων, όχι μόνον γιατί έγραψε τον Εθνικό Ύμνο (οι πρώτες δύο στροφές του ποιήματος “Ύμνος εις την Ελευθερίαν” έγιναν ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας

και ύστερα της Κύπρου), αλλά και γιατί αξιοποίησε την προγενέστερη ποιητική παράδοση (κρητική λογοτεχνία, δημοτικό τραγούδι) και ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε συστηματικά τη δημοτική γλώσσα και άνοιξε τον δρόμο για τη χρησιμοποίησή της στη λογοτεχνία. Σπουδαιότερα έργα του είναι: “Ο Κρητικός”, “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι”, “Ο Πόρφυρας”, “Λάμπρος”. Επίσης δύο πεζά: “Ο Διάλογος” (για τη γλώσσα) και “Η Γυναίκα της Ζάκυνθος”. Το βασικό χαρακτηριστικό της ποιητικής παραγωγής του είναι η αποσπασματική μορφή: κανένα από τα ποιήματα που έγραψε μετά το “Ύμνος εις την Ελευθερίαν” δεν είναι ολοκληρωμένο και -με ελάχιστες εξαιρέσεις- τίποτα δεν δημοσιεύτηκε από τον ίδιο.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Ιταλία, εξελισσόταν σ” έναν καλό ποιητή της ιταλικής γλώσσας. Η παιδεία του ήταν κλασική και ιταλική, επειδή δεν υπήρχαν πολλά αξιόλογα ποιητικά έργα στην Ελληνική δημοτική γλώσσα, τα οποία θα μπορούσε να αξιοποιήσει ως πρότυπο. Για να διαμορφώσει το γλωσσικό του όργανο, άρχισε να μελετά συστηματικά τα δημοτικά τραγούδια και έργα προηγούμενών του ποιητών, δηλαδή δημώδη και κρητική λογοτεχνία. Μάλιστα μετακόμισε στην Κέρκυρα, σημαντικό πνευματικό κέντρο των Επτανήσων, εκείνη την εποχή.

ΤΟ ΕΡΓΟ
Τα δύο μοναδικά πεζά που έγραψε, ανήκουν στη νεανική περίοδο της δημιουργικότητάς του.
Ο Σολωμός ολοκλήρωσε την πρώτη, και πληρέστερη, επεξεργασία της «Γυναίκας της Ζάκυνθος», μεταξύ των ετών 1826-29 και προχώρησε σε δεύτερη επεξεργασία τα έτη 1829-33. Μια τρίτη απόπειρα να ξαναδεί το κείμενο ήταν το 1833.

Η πρόθεσή του ποιητή είναι αινιγματική. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι πρόκειται για σάτιρα.
Κατακρίνει τη θανάσιμη πολιτική, τη «φαύλη Διοίκηση» της επαναστατημένης Ελλάδας: «Η Επανάσταση τελείωσε, μα δεν ολοκληρώθηκε». Είχαν προηγηθεί δυο εμφύλιοι πόλεμοι (Νοέμβρης1823 – Γενάρης1825).
Ίσως με το έργο ασκεί κριτική στους φιλότουρκους Ζακυνθινούς άρχοντες και σατιρίζει τη στάση της Ζακυνθινής αριστοκρατίας κατά της Επανάστασης του 1821 ή, γενικά ,κατά του συμβόλου της εξουσίας του πνεύματος του Κακού.
Η γυναίκα, ίσως, συμβολίζει τη Διχόνοια (καθότι είναι και κακή Γυναίκα συνολικά: σύζυγος, μητέρα, αδελφή, Ελληνίδα, άνθρωπος).

«Η Γυναίκας της Ζάκυνθος» είναι ένα έργο αινιγματικό, με βιβλικό και υπαινικτικό ύφος. Ο αφηγητής, ο Ιερομόναχος Διονύσιος, βλέπει οράματα και εφιαλτικές εικόνες, ενώ μαίνεται η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Παρουσιάζει τη Γυναίκα της Ζάκυνθος με την τερατώδη ασκήμια της, τον κάκιστο χαρακτήρα της, τις απιστίες στον άντρα της, το θανάσιμο μίσος προς την αδελφή της και την αντιπατριωτική συμπεριφορά της προς τις Μεσολογγίτισσες πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν καταφύγει στη Ζάκυνθο και ζητούσαν βοήθεια ενώ οι άντρες τους πολεμούσαν πολιορκημένοι από τους Τούρκους (Β’ πολιορκία Μεσολογγίου: Απρίλης 1825-Απρίλης 1826).

Διάβολος και Γυναίκα είναι ένα σύμπλεγμα, στο οποίο η μία μορφή εμπλέκεται στην άλλη. Η Γυναίκα της Ζάκυνθος τιμωρείται από τη Θεία Δίκη για τα αμαρτήματα που έχει διαπράξει, βρίσκοντας οικτρό τέλος με τα ίδια της τα χέρια, αφού πρώτα έχει χάσει τα λογικά της από το πολύ μίσος και την κακία της. Με ένα ζωνάρι πνίγεται, ενώ νομίζει ότι πνίγει την αδελφή της!

Είναι γραμμένο σε άμεσο προφορικό, λαϊκό λόγο. Ωστόσο, αν και πεζό, πολλές φράσεις που το συνθέτουν το κείμενο είναι «μετρημένες», δηλαδή διαθέτουν ρυθμό.

Το έργο «Η Γυναίκα της Ζάκυνθος» έχει ανέβει το 2007 σε σκηνοθεσία και ερμηνεία Νίκου Καλαμό και το καλοκαίρι του 2014 από τον σκηνοθέτη Δήμο Αβδελιώδη και παίχτηκε σε 30 αρχαία θέατρα και αρχαιολογικά μνημεία της Ελλάδας.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Δύο γυναικείες φωνές ζωντανεύουν τη Γυναίκα της Ζάκυνθος και όλα τα πρόσωπα του έργου, αφηγούνται, παράγουν ηχητικά περιβάλλοντα, και ταξιδεύουν τις λέξεις αυτού του αριστουργηματικού κειμένου.

Δυο ηθοποιοί, μαθήτριες της Μίρκας Γεμεντζάκη, δίνουν φωνή σε ένα κείμενο που γράφτηκε πριν 200 χρόνια. Ο λόγος του Σολωμού βγαίνει καθαρός, άψογα δουλεμένος. Η γλώσσα του είναι ιδιαίτερη αλλά, καθότι δημοτική, εύκολη για όσους θα δυσκολευόντουσαν ίσως, με άλλους συγγραφείς που δραματοποιούνται (Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός κτλ).

Η αφήγηση περνάει από την μια ηθοποιό στην άλλη και μπλέκεται και με τους ρόλους του έργου και τις ελάχιστες μουσικές νύξεις.

Στο Booze, ένα παλιό νεοκλασικό της Αθήνας, το οποίο έχει μετατραπεί, εδώ και πολλά χρόνια, σε bar αλλά και πολυχώρο τεχνών, στον πάνω του χώρο, οι τέσσερις πόρτες της σάλας χρησιμεύουν ως σκηνικό της παράστασης. Δυο παλιές καρέκλες και μια βίβλος είναι τα μόνα αντικείμενα αυτής της περφόρμανς.
Οι ηθοποιοί ντυμένες με υπόλευκα κοστούμια, τα οποία παραπέμπουν σε κάποια παλιά εποχή, μας αφηγούνται την ιστορία αυτή της περίεργης γυναίκας, που ήταν νέα αλλά και γριά μαζί, μοναχική και φθονερή.

Ωραίες φωνές, υπέροχοι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί, κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Η κίνηση ελάχιστη και συμβολική. Οι ακίνητες εικόνες και στάσεις τους συνδυάζονται με μια αφαιρετική προβολή.

Μια παράσταση ονειρική, για όσους θέλουν να ακούσουν αυτό το μοναδικό, πεζό κείμενο του Διονυσίου Σολωμού, σε έναν εναλλακτικό χώρο.

Trailer Παράστασης:

“Booze”
Κολοκοτρώνη 57, Αθήνα (metro Μοναστηράκι)
Τηλ: 6984462457

Για 10 μόνο παραστάσεις
(έναρξη: 21/3/2016)

Δευτέρα και Τρίτη στις 9.15 μ.μ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία-Ερμηνεία : Φωτεινή Καπελλάκη, Κατερίνα Παπαγεωργίου : Λέανδρος
Επιμέλεια Κίνησης : Μαρία Αγγέλου
Βίντεο Παράστασης-Φωτογραφίες-Trailer- Σκηνογραφία: Λέανδρος Κοκκόρης, Νίκος Πομώνης
Φωτισμοί : Γιώργος Αγιαννίτης
Μουσική Σύνθεση : Πέτρος Βιλλιώτης
Διάρκεια Παράστασης : 60 λεπτά

Εισιτήριο: 8 € κανονικό, 5 € μειωμένο(άνεργοι, ατέλεια, ΑμεΑ)