Μια αριστουργηματικά ιδιαίτερη Γκόλφω

21:30 29/3/2013 - Πηγή: Attiki Press

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Η Γκόλφω αποτελεί για όλους ένα αναγνωρίσιμο όνομα θεατρικού έργου κι ας μην το έχουμε δει ποτέ. Πρόκειται για βουκολικό δραματικό ειδύλλιο που γράφτηκε από τον, σχεδόν τυφλό, Σπυρίδωνα Περεσιάδη το 1893. Επίσης, αποτελεί την πρώτη ελληνική ταινία μεγάλου μήκους (1914 βωβή). Ξαναγυρίστηκε το 1955 από τον Ορέστη Λάσκο με πρωταγωνίστρια την Αντιγόνη Βαλάκου. Η Γκόλφω είναι το έργο που παίζει το θεατρικό μπουλούκι στην ταινία «Ο θίασος» του Θ.Αγγελόπουλου.

απήχηση που γνώρισε το έργο από την πρώτη του παρουσίαση ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι μικροί θίασοι το θεωρούσαν «σωσίβιο των θιάσων», το έργο, δηλαδή, που πάντα θα εξασφαλίσει θεατές. Πρόκειται για ένα κείμενο που αγαπήθηκε πολύ και είχε σταθερή παρουσία στο ρεπερτόριο των ελληνικών θιάσων, όπου αλλού υπήρχε ελληνισμός, για πάνω από μισό αιώνα (μέχρι και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο).

Η υπόθεση εκτυλίσσεται στα Ελληνικά βουνά. Σε ορεινό χωριό του Χελμού που κυλούν τα νερά της Στύγγας, εκεί όπου σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους ήταν η πύλη για τον Κάτω Κόσμο και όπου θνητοί και αθάνατοι έπαιρναν τον ιερότερο όρκο, η Γκόλφω και ο Τάσος, δύο νεαρά βοσκόπουλα, ορκίζονται αιώνια αγάπη. Κι ενώ την Γκόλφω την πολιορκεί το αρχοντόπουλο της περιοχής, ο Κίτσος, εκείνη αρνείται τις προτάσεις του και παραμένει πιστή στους όρκους που έχει ανταλλάξει με τον Τάσο. Οι δύο νέοι αρραβωνιάζονται, όταν ο Τάσος δέχεται πιεστικά προξενιά για την ξαδέλφη του Κίτσου και κόρη του τσέλιγκα, Σταυρούλα. Παρά την αρχική του άρνηση, ο Τάσος τελικά δελεάζεται από τη μεγάλη προίκα της Σταυρούλας και διώχνει την Γκόλφω. Η νεαρή κοπέλα απελπίζεται, χάνει τα λογικά της και καταριέται τον Τάσο.

Αν και το έργο που έγραψε ο Περεσιάδης αποτελεί μια ελεύθερη μεταφορά του μύθου του Δάφνη και της Χλόης (του Λόγγου, 3ος αι π.Χ), που εκτυλίσσεται στην φύση της Μυτιλήνης, το τέλος της Γκόλφως θυμίζει Ρωμαίο και Ιουλιέτα.

Να προσθέσω εδώ ότι το «Δάφνις και Χλόη», γυρίστηκε, επίσης, από τον Ορέστη Λάσκο (βωβή 1931), η οποία ταινία κατέχει κι αυτή μια πρωτιά, καθώς παρουσιάζεται, για πρώτη φορά στον Ελληνικό Κινηματογράφο, γυμνό!

Αφήνοντας πίσω τον 19ο και τον 20ο αιώνα, συναντάμε στον 21ο αιώνα, δυο εξαιρετικές παραστάσεις ενός τόσο παλιού, αλλά ωστόσο σημαντικού, έργου.

Ο ταλαντούχος Σίμος Κακάλας, έκανε πάταγο το 2005 με τη μάνγκα εκδοχή της «Γκόλφως» την οποία δούλευε και παρουσίαζε για χρόνια, σε τρεις διαφορετικές εκδοχές.

Φτάνοντας στο 2013 (κι ενώ ο Κακάλας πήγε ακόμα πιο πίσω σε δραματουργία, παρουσιάζοντας τρεις διαφορετικές εκδοχές της Ερωφίλης) στην Αθήνα παρουσιάζονται αυτή την στιγμή δύο παραστάσεις την Γκόλφως. Μια παρωδία («Γκόλφω Forever») του Ντίνου Σπυρόπουλου, με την οποία δεν θα ασχοληθώ καν, και μια αριστουργηματική παράσταση στο Εθνικό Θέατρο!

Ο εξαιρετικός σκηνοθέτης και ηθοποιός Νίκος Καραθάνος μας παρουσιάζει μια μίνιμαλ και εξπρεσιονιστική Γκόλφω, χωρίς να αλλάξει τίποτα από το κείμενο των 120 χρόνων! Η παράσταση -αν και σε δεκαπεντασύλλαβο, πράγμα που, σχεδόν, δεν καταλαβαίνεις λόγω των εξαιρετικών ερμηνειών- είναι άκρως μοντέρνα και, τουλάχιστον, ενδιαφέρουσα!

Το στοίχημα αυτής της παράστασης ήταν ότι σχεδόν χωρίς κουστούμια και σκηνικά και χωρίς κανένα χρώμα, καταφέραμε να δούμε πάνω στην σκηνή του Rex, βουνά και λαγκάδια καθώς και τους ήρωες να τα ανεβοκατεβαίνουν και να εξαφανίζονται πίσω από αυτά...

Η Έλλη Παπαγεωργακοπούλου έντυσε όλους τους ήρωες, άντρες και γυναίκες, με μαύρες μακριές φουστανέλες και έβαλε στην σκηνή μερικά μαύρα υφασμάτινα πουφ τεραστίων διαστάσεων, δημιουργώντας ένα μεταβαλλόμενο, τρισδιάστατο σκηνικό πάνω στο οποίο οι ηθοποιοί σκαρφάλωναν, κάθονταν, κύλαγαν, αγωνίζονταν να ανέβουν, είτε χάνονταν πίσω του. Έτσι, διαμορφώθηκε μια άκρως εικαστική παράσταση, αλλά με εντελώς αντίθετη έννοια από την εικαστική “Οδύσσεια” του Γουίλσον. Εδώ, ο ηθοποιός δεν ήταν εικαστικό αντικείμενο, όπως στο ονειρικό-ονειρεμένο σκηνικό του Γουίλσον, αλλά ηθοποιοί και σκηνικά δρούσαν, αλληλοεπιδρούσαν και μεταβάλλονταν για να παρουσιάσουν -πάντα απόλυτα αφαιρετικά- τους διαφορετικούς χώρους του έργου. Προσωπικά, είχα μείνει έκθαμβη με το αποτέλεσμα και με τον όλο χειρισμό των πουφ, ώστε θεώρησα περιττά τα τρία μαύρα δεντράκια και τους μίνιμαλ στύλους της πλατείας του χωριού, που παρουσιάζονται κάποια στιγμή, για λίγο, επί σκηνής!

Ο Καραθάνος δικαιολόγησε το μαύρο χρώμα ως “μια νύχτα της Γκόλφως, έναν νυχτερινό εφιάλτη της”. Θεωρώ ότι, ακόμα και χωρίς καμία δικαιολογία, το σύνολο και αυτό -το μη αναμενόμενο- που προκαλούσαν τα υπερμεγέθη πουφ, ήταν ιδιαίτερο και συγχρόνως αριστουργηματικό.

Υπήρχαν φορές που οι ηθοποιοί δυσκολεύονταν να ανέβουν στα πουφ, πράγμα που προσέδιδε στην ερμηνεία, κι άλλοτε πηδούσαν από το ένα στο άλλο χωρίς φόβο, όπως θα έτρεχαν οι βοσκοί στα γνώριμα, αλλά ωστόσο κακοτράχαλα, μέρη τους.

Δύο μικρές ενστάσεις -πιο πολύ ξενίσματα- είχα, με σκηνοθετικά ευρήματα, που ωστόσο, δεν ήταν εντελώς αυθαίρετα, και οι οποίες δεν ήταν αρκετές για να μου χαλάσουν την γοητεία που άσκησε πάνω μου αυτή η παράσταση. Οι δύο πρωταγωνιστικοί ρόλοι παρουσιάζονται σε τρεις διαδοχικές ηλικίες (νεανική: Εύη Σαουλίδου-Χάρης Φραγκούλης, μέση: Λυδία Φωτοπούλου-Νίκος Καραθάνος, τρίτη ηλικία: Αλίκη Αλεξανδράκη-Γιάννης Βογιατζής). Αυτό δεν ήταν κάτι που δικαιολογούνταν από το κείμενο, ωστόσο μπορώ να υποθέσω ότι τα βάσανα, οι τύψεις και η προδοσία, μεγάλωσαν και γέρασαν το ερωτευμένο ζευγάρι. Όσο για την γεροντική ηλικία βλέπουμε κάτι υποθετικό, πώς θα μπορούσε να έχει γίνει και πώς θα ήταν αυτοί οι δύο νέοι σήμερα, αν δεν είχε αφήσει ο Τάσος το κακό να μπει ανάμεσα τους.

Η δεύτερη αφορά την σουρεαλιστική παρουσία των καφέ αρκούδων, ένα ζώο που προφανώς υπήρχε στον Χελμό και ήταν απειλή για τους βοσκούς. Στην αρχή βλέπουμε δύο αρκούδες να ακούν τους όρκους αιώνιας αγάπης των ερωτευμένων πάνω από τ' αθάνατο νερό. Στην εξέλιξη της παράστασης υποθέτουμε ότι αυτές οι δύο ήταν τα αρχοντόπουλα Κίτσος και Σταυρούλα που ζηλεύουν τον έρωτα του ζεύγους. Ο Κίτσος διεκδικεί την Γκόλφω, αλλά πέφτει πάνω σε τοίχο, ωστόσο σιγά σιγά η τεράστια προίκα της Σταυρούλας λυγίζει τον Τάσο, ο οποίος παρατά την Γκόλφω. Κι έτσι έχουμε την επανεμφάνιση της Σταυρούλας ως αρπακτικό-αρκούδα που γελά και παίζει με την πονεμένη Γκόλφω.

Το τέλος αποδυναμώθηκε με την παρουσία των ηλικιωμένων ηρώων, ωστόσο προσέδωσε μια γλύκα και έτσι το έργο δεν έγινε μελό!

Κλείνοντας και παροτρύνοντας σας να μην χάσετε αυτή την παράσταση, να σημειώσω ότι η ενδιαφέρουσα μουσική (Άγγ.Τριανταφύλλου) παίζεται ζωντανά από όλους τους ηθοποιούς (όπως παλιά όλοι οι χωριανοί συμμετείχαν στα γλέντια) και ξεχωρίζει η Χριστίνα Μαξούρη (Αστέρω) με το τραγούδι της.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ (από προηγούμενα άρθρα):

Βασανίζομαι, Άβατον

Βρώμικα κόλπα, Studio Κυψέλης

Δεσποινίς Μαργαρίτα, Πράξη Επτά Studio

Γιοι και κόρες, μια παράσταση για την αναζήτηση της ευτυχίας, Bios

Χαλασοχώρηδες, Αλκμήνη

Mistero Buffo, Θησείον

Το καβούκι του ελέφαντα, Τρένο στο Ρουφ

Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, Χώρα

Erofili 3 synopsis, Ίδρυμα «Μιχ.Κακογιάννης»

Κατσαρίδα, Αθηνών

Φόνισσα, Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας