Ο «Ναζί» του κινηματογράφου – Γιατί είναι Persona Non Grata ο Λαρς Φον Τρίερ;

Προκλητικός, χιουμοριστικός και…ναζί. Αυτός είναι ο σκηνοθέτης που οι ακαδημίες και τα φεστιβάλ δεν συμπάθησαν ποτέ.

Από τον Κώστα Χρήστου

Μπορείς να πεις πολλά και διάφορα για την καριέρα του Λαρς Φον Τρίερ στον κινηματογράφο. Να τον αποκαλέσεις επαναστατικό, ευφυή, διαολεμένα ριζοσπαστικό, ή ακόμη και μισογύνη του κινηματογράφου. Αυτό όμως είναι μια δουλειά για τους κριτικούς. Τι ακριβώς συμβαίνει με την προσωπικότητα του Λαρς;

Ο Δανός σκηνοθέτης έκανε πάντα τα πράγματα στους χρόνους του και με τα πιστεύω του. Είναι κάτι αξιοθαύμαστο

για κάθε επαγγελματία εκεί έξω. Του Λαρς του αρέσουν οι ερωτικές σκηνές, να διαβάζει βιβλία, αποφεύγει να κάνει συνεντεύξεις γιατί τις βαριέται και μπαινοβγαίνει στα ψυχιατρεία. Όποτε έχει κέφι και όρεξη, γράφει και καμιά ταινία.

Ο ίδιος δεν βρίσκει τις ταινίες του ψαγμένες ή ιδιαίτερες όπως κάνουν οι περισσότεροι. Προσωπικά, θεωρώ ότι είναι ένας πολύ απλός τύπος. Δεν τον έχω γνωρίσει και το πιο πιθανό είναι να μην το γνωρίσω ποτέ, αλλά μου είναι αφάνταστα συμπαθής για ένα και μοναδικό λόγο: Ότι πάει κόντρα στο κατεστημένο που υπάρχει στη βιομηχανία του, όχι επειδή θέλει να το παίξει εναλλακτικός, αλλά γιατί πράγματι έτσι είναι ο χαρακτήρας του. Δεν τον απασχόλησε ποτέ πια ιδέα θα πουλήσει, ή ποια εμφάνιση του θα συζητηθεί περισσότερο. Αντιθέτως, είναι ο τύπος ανθρώπου που νομίζουν ότι τον έχουν πιάσει κορόιδο ενώ συμβαίνει το αντίθετο. Ο Φον Τρίερ, δείχνει να το διασκεδάζει αφάνταστα με το πώς σοκάρεται ο κόσμος από τις σκηνές του. Μάλιστα όταν εκείνοι δεν μπορούν να αντέξουν κάποια πράγματα στις ταινίες του, εκείνος αισθάνεται ακόμα καλύτερα.

Θυμάμαι μια από τις συνεντεύξεις τύπου που έδωσε για τον ‘‘Αντίχριστο’’ και είχε να αντιμετωπίσει κυριολεκτικά ένα κοινό ηλιθίων, που τον ρωτούσαν τα πιο περίεργα και ανούσια πράγματα όπου θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς έναν σκηνοθέτη. Ένας από αυτούς, τον ρώτησε γιατί επέλεξε να βάλει τον ήχο σε μια άγρια σκηνή (σ.σ. εκεί που κόβεται η κλειτορίδα), για να πάρει την απάντηση: «Τον θέλετε για ήχο στο κινητό σας;». Άγνωστη δεν είναι και η περίφημη δήλωση του ότι θαύμαζε τον Άλμπερτ Σπίερ, τον αρχιτέκτονα των Ναζί. Αν παρατηρήσει κανείς τις απαντήσεις του Τρίερ στην ερώτηση της δημοσιογράφου σχετικά με τον Ναζισμό, θα δει ότι ο Τρίερ δεν δίνει δεκάρα γι’ αυτές τις ιδεολογίες. Θέλει απλά να φτιάχνει ταινίες. Οι δηλώσεις του είναι καμιά φορά σχεδόν εσκεμμένες καθότι του αρέσει να προκαλεί και να βλέπει τις αντιδράσεις του κόσμου. Για τον Τρίερ είμαστε όλοι ηθοποιοί σε μια ταινία που βλέπει εκείνη την ώρα μπροστά του και προσπαθεί να σκηνοθετήσει. Γι’ αυτό άλλωστε δήλωσε και σε άλλη του συνέντευξη πως δεν αποδέχεται όσα έκαναν οι Ναζί.

Η εμφάνιση του στη Μπερλινάλε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ήπια. Στην Αμερική είχαν ήδη ξεκινήσει να εναντιώνονται στο Nymphomaniac από την πρώτη στιγμή, οπότε το μπλουζάκι με το Persona Non Grata, δεν είναι κάτι παραπάνω από τον τρόπο που αντιμετωπίζει σήμερα η πουριτανική λογική τον Φον Τρίερ. Η Μπερλινάλε, πλήρωσε στην ουσία όλη αυτή την πίεση που έχει δεχτεί ο Τρίερ αυτό το χρονικό διάστημα. Γι' αυτό και δεν ήταν ιδιαίτερα ομιλητικός στη συνέντευξη τύπου.

Κανείς δεν καταλαβαίνει απόλυτα τον Φον Τρίερ. Ούτε και χρειάζεται. Δεν είσαι μεγαλοφυία αν καταλαβαίνεις τον Φον Τρίερ και το σίγουρο είναι πως ο ίδιος δεν δίνει δεκάρα για το τι πιστεύεις για εκείνον. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν υπήρξε και δεν θα γίνει ποτέ το καλό υπάκουο παιδί των Ακαδημιών, ή του οποιοδήποτε πουριτανικού σκεπτικού που υποθάλπει μέσα από κριτικούς, περιοδικά για σινεμά κ.οκ.

Αλλά ο πραγματικός λόγος που κερδίζει στο ευρύ κοινό, δεν είναι τόσο για τις ταινίες του, όσο για το γεγονός ότι πρόκειται για ένα μυαλό που κάνει αυτό που θέλει χωρίς να υπολογίζει κανένα και τίποτα. Και αυτό, είναι η πραγματική έκφραση της τέχνης που δεν δίνει πουθενά και σε κανέναν αναφορά.

Και χαιρόμαστε πολύ που είναι Persona Non Grata. Μακάρι να είχαμε και άλλους.