Κοντά στην μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού και η Γαλλία – Τι συζητούν κυβέρνηση και συνδικάτα

Η κυβέρνηση της Γαλλίας εμφανίστηκε σήμερα να πλησιάζει περισσότερο σε μια συμφωνία με τα συνδικάτα όσον αφορά την μεταρρύθμιση του υπερχρεωμένου ασφαλιστικού συστήματος της χώρας, εισηγούμενη μια μικρή αύξηση του εργάσιμου βίου που ελπίζει ότι θα τιθασεύσει το διογκούμενο έλλειμμα των ταμείων.

Η κυβέρνηση των Σοσιαλιστών υπό τον πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ και τον πρωθυπουργό Ζαν-Μαρκ Ερό, η οποία δέχεται πιέσεις από τις αγορές να προωθήσει βαθιές τομές στο ασφαλιστικό σύστημα της Γαλλίας,

αποκλείει την αύξηση του νομίμου ορίου ηλικίας για την συνταξιοδότηση, που βρίσκεται σήμερα στα 62 έτη. Θεωρεί ότι με ηπιότερα μέτρα, θα μπορέσει να αποφύγει μια παρατεταμένη κοινωνική σύγκρουση, με διαδηλώσεις και απεργιακές κινητοποιήσεις.

Ο Λοράν Μπερζέ, γραμματέας του συνδικάτου CFDT, η συναίνεση του οποίου θεωρείται κρίσιμη για να εγκριθεί η μεταρρύθμιση, χαρακτήρισε τις δύο ημέρες των διαπραγματεύσεων "θετικές". Δήλωσε ότι η πρόταση του πρωθυπουργού Ερό να αυξηθεί ο αριθμός των ετών υποχρεωτικών ασφαλιστικών εισφορών είναι αποδεκτή.

Η βασική εισήγηση της κυβέρνησης είναι να αυξηθεί η διάρκεια των ασφαλιστικών εισφορών από πλευράς των εργαζομένων στα 44 έτη από το 2020 και εξής, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές. Όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, η χρονική περίοδος των ασφαλιστικών εισφορών 41,5 ετών θα καταστεί υποχρεωτική για όλους από το 2020, ενώ σήμερα οι εργαζόμενοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα έπειτα από 40,5 έτη εργασίας.

«Αυτή είναι μια καλή αρχή», είπε ο Μπερζέ στους δημοσιογράφους μετά τις συνομιλίες, που αποτέλεσαν τον τελευταίο γύρο διαβούλευσης με τα συνδικάτα και τους εργοδότες πριν το μεταρρυθμιστικό σχέδιο μετουσιωθεί σε ένα νομοσχέδιο το οποίο θα τεθεί προς ψήφιση στο υπουργικό συμβούλιο τον επόμενο μήνα.

«Δεν θα υπάρξουν μειώσεις στις συντάξεις, καμιά αλλαγή στο πώς υπολογίζονται οι συντάξεις πριν από το 2020 και καμιά ραγδαία αύξηση της περιόδου υποχρεωτικών ασφαλιστικών εισφορών», είπε ο Μπερζέ.

Το σχέδιο για την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, που χαρακτηρίζεται το πιο σημαντικό της κυβέρνησης Ολάντ, η οποία συμπληρώνει 15 μήνες στην εξουσία, πρόκειται να παρουσιαστεί στο υπουργικό συμβούλιο την 18η Σεπτεμβρίου και κατόπιν να τεθεί προς συζήτηση και ψήφιση στην γαλλική Εθνοσυνέλευση στις αρχές Οκτωβρίου.

Καθώς οι κινήσεις τους παρακολουθούνται στενά από τους επενδυτές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι Ολάντ και Ερό —η δημοτικότητα των οποίων έχει μειωθεί ραγδαία και δεν ξεπερνά πλέον το 30%— φαίνεται πως επιλέγουν μια επιφυλακτική προσέγγιση όσον αφορά την μεταρρύθμιση. Ο Ολάντ διαθέτει μια μικρή πλειοψηφία στη βουλή και δεν θέλει να αποξενώσει την αριστερά του κόμματός του.

Αν και η προσέγγιση αυτή ως τώρα συνέβαλε να αποφευχθεί η ένταση, το μεταρρυθμιστικό σχέδιο δεν προβλέπει την αύξηση του νομίμου ορίου συνταξιοδότησης που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή —αφού αυτό σήμερα στη Γαλλία είναι αρκετά χαμηλότερο από εκείνο στη Γερμανία (65), για παράδειγμα—, αν και στην πραγματικότητα σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη οι εργαζόμενοι τείνουν να συνταξιοδοτούνται γύρω στα 62.

Παρά την υποστήριξη ορισμένων μετριοπαθών συνδικαλιστών σε προτάσεις όπως το ασφαλιστικό σύστημα να μεταρρυθμιστεί με βάση το μοντέλο της Σουηδίας, όπου οι εργαζόμενοι μπορούν να καθορίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό οι ίδιοι πότε συνταξιοδοτούνται, συνεργάτες του προέδρου Ολάντ επιμένουν ότι μια τέτοια μεταρρύθμιση θα ήταν πολύ δραματική εν μέσω της οικονομικής κρίσης.

Ορισμένα στοιχεία-κλειδιά της μεταρρύθμισης δεν έχουν ακόμα αποσαφηνιστεί. Τα πιο σκληρά συνδικάτα επιμένουν να μην αυξηθεί η διάρκεια των υποχρεωτικών εισφορών από μέρους των εργαζομένων. Έχουν ήδη προκηρύξει μια ημέρα κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας και απεργιών, την 10η Σεπτεμβρίου.

Ο γραμματέας της ένωσης συνδικάτων CGT Τιερί Λεπαόν χαρακτήρισε τις συνομιλίες ενθαρρυντικές—πρόσθεσε όμως ότι τα αποτελέσματά τους δεν επαρκούν ώστε το συνδικάτο να ακυρώσει τις κινητοποιήσεις.

Σημεία τριβής

Ένα από τα κύρια σημεία τριβής είναι το εάν και κατά πόσον η κυβέρνηση θα αυξήσει τη λεγόμενη Γενικευμένη Κοινωνική Εισφορά (contribution sociale généralisée, CSG), έναν φόρο που καταβάλλουν τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι εργοδότες για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό των ασφαλιστικών ταμείων το οποίο αναμένεται να φθάσει στο αποκορύφωμά του το 2020. Η εισφορά αυτή εκτιμάται ότι θα αυξήσει περαιτέρω τα κόστη εργασίας, που ήδη θεωρούνται υψηλά στη Γαλλία.

Καθώς οι Σοσιαλιστές, ήδη προσπαθούν να κατευνάσουν την οργή στην κοινή γνώμη εξαιτίας των αυξήσεων φόρων που θεωρείται βέβαιο ότι θα προβλέπει ο προϋπολογισμός του 2014, ο Ερό διαβεβαίωσε ότι δεν θα ληφθεί καμία απόφαση σχετικά με την Γενικευμένη Κοινωνική Εισφορά πριν γίνουν συνομιλίες με τα συνδικάτα και την ένωση εργοδοτών Medef.

Ο Πιερ Γκατάζ, επικεφαλής της Medef, άφησε να εννοηθεί ότι σε αντάλλαγμα για την αύξηση της CSG, η κυβέρνηση θα μπορούσε να μειώσει τα οικογενειακά επιδόματα. "Υπενθύμισα στον πρωθυπουργό ότι βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά σοβαρή κατάσταση, με ένα ασφαλιστικό σύστημα που βαρύνεται από ένα έλλειμμα 15 δισεκ. ευρώ", είπε ο Γκατάζ στους δημοσιογράφους.

Τα συνδικάτα εμφανίζονται διχασμένα στο θέμα αυτό. Ενώ το CFDT εμφανίζεται να διάκειται ευνοϊκά έναντι μιας βαθιάς μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος, τα FO και CGT προειδοποιούν αντίθετα ότι θα ταχθούν εναντίον κάθε πρότασης να παραταθεί ο εργάσιμος βίος. "Θα πω στον Ζαν-Μαρκ Ερό: μην θίξετε την περίοδο των υποχρεωτικών ασφαλιστικών εισφορών, αυτή είναι η δική μας κόκκινη γραμμή", δήλωσε ο επικεφαλής του FO Ζαν-Κλοντ Μαγί στην εφημερίδα Le Parisien. «Ο κόσμος που εργάζεται στις επιχειρήσεις εξοργίζεται και η κατάσταση είναι ηφαίστειο», πρόσθεσε.

Δεκαετές σχέδιο

Στο μεταξύ, η κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος ανέθεσε σε ειδικούς να καταρτίσουν ένα 10ετές σχέδιο δράσης για την αναδιαμόρφωση των δημοσίων δαπανών και της παιδείας, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να εφαρμόσει με ήπια προσαρμογή μεταρρυθμίσεις που θεωρεί σημαντικές.

Αντιδρώντας στις επικρίσεις ότι επιδεικνύει βραδύτητα όσον αφορά την υιοθέτηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και ότι δεν έχει σχέδιο, ο πρόεδρος Ολάντ απαίτησε να του παραδοθούν ως τα τέλη της χρονιάς προτάσεις για την αναζωογόνηση της γαλλικής βιομηχανίας και την σταδιακή συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας.

«Ο στόχος είναι να εγκαταλείψουμε τη νοοτροπία του σιλό, στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, και να σκεφτούμε ευρύτερα», ανέφερε ο Ζαν Πιζανί-Φερί, ένας γνωστός οικονομολόγος τον οποίο ο Ολάντ διόρισε επικεφαλής ενός νέου οργάνου αρμόδιου για το σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής.

Ο Πιζανί-Φερί εξήγησε ότι η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, του ασφαλιστικού συστήματος —που αναμένεται να περιληφθεί σε σχετικό νομοσχέδιο το οποίο θα κατατεθεί στη γαλλική εθνοσυνέλευση τον Οκτώβριο—, η μεταρρύθμιση στον τομέα της παιδείας, της στέγασης και των όρων εργασίας πρέπει να συνδεθούν και να μην αντιμετωπίζονται χωριστά.

Το νέο αυτό σώμα του οποίου τέθηκε επικεφαλής ο Πιζανί-Φερί θα εξετάσει ειδικά το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της γαλλικής οικονομίας και θα αποτιμήσει τις συνέπειες που είχε το νέο φορολογικό σύστημα για τις επιχειρήσεις που θεσπίστηκε στα τέλη της περασμένης χρονιάς και σύμφωνα με τον ίδιο απέτυχε να μειώσει το κόστος εργασίας όσο ήλπιζε η κυβέρνηση.

«Το τοπίο στην Ευρώπη εξελίσσεται με μεγάλη ταχύτητα σε ό,τι αφορά τη σχετική ανταγωνιστικότητα», επισήμανε ο Πιζανί-Φερί μιλώντας σε μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων. «Τα προβλήματα της Γαλλίας δεν επιλύθηκαν από τα μέτρα που έχουν ληφθεί ως τώρα».

Ο ίδιος επισήμανε πως το σώμα αυτό θα διαβουλευθεί με τους κοινωνικούς εταίρους καθώς θα εξετάζει το σε ποιους τομείς θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις ώστε να αντιστοιχηθούν με την παγκόσμια ζήτηση, καθώς οι οικονομίες των πλουσιότερων χωρών βρίσκονται σε υποχώρηση ενώ αντίθετα η μεσαία τάξη στις αναπτυσσόμενες οικονομίες μεγεθύνεται.

Ο Ολάντ, που έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά δημοτικότητας που έχει καταγραφεί για οποιονδήποτε πρόεδρο στη σύγχρονη γαλλική ιστορία, υφίσταται πιέσεις για να εφαρμόσει μια πολιτική η οποία θα έχει αποτέλεσμα την έξοδο της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ από την στασιμότητα, αλλά είναι αντιμέτωπος με την εχθρότητα που επιδεικνύει η κοινή γνώμη έναντι των μεταρρυθμίσεων. Ακόμη και ο συντηρητικός προκάτοχός του Νικολά Σαρκοζί είχε αναγκαστεί να ακυρώσει τις πιο τολμηρές μεταρρυθμίσεις που σχεδίαζε να προωθήσει, λόγω αυτού του γεγονότος.

Πλαισιωμένος από την μια από φιλελεύθερους οικονομικούς συμβούλους και από την άλλη από αριστερούς της παλιάς σχολής, ο Ολάντ έχει επιλέξει μια "ήπια" προσέγγιση, επιδιώκοντας να εξασφαλίζει τη συναίνεση των συνδικάτων και των εργοδοτών. Η προσέγγιση αυτή είναι πολύ διαφορετική από την πολιτική της ισχυρής χειρός που ακολούθησε ο συντηρητικός Σαρκοζί και έχει επιτρέψει στον Ολάντ να προωθήσει φαινομενικά πιο μετριοπαθείς, αλλά κατά πολλούς ιδιαίτερα ουσιώδεις μεταρρυθμίσεις. Μία από αυτές ήταν η μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας τον Μάιο, χωρίς σημαντική αντίσταση. Η μόνη σημαντική μεταρρύθμιση που είχε προωθήσει ο Σαρκοζί —η αύξηση του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης από τα 60 στα 62 έτη—, αψηφώντας την αντίθεση των συνδικάτων, είχε προκαλέσει μαζικές διαδηλώσεις και ένα κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων.

Μικρά βήματα

Ορισμένοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι εάν σημειωνόταν ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας, αυτή θα απάλλασσε τον Ολάντ από την πίεση να περιστείλει τις διογκωμένες δημόσιες δαπάνες και άρα θα αφαιρούσε ένα μέρος της φορολογικής πίεσης από τις επιχειρήσεις.

Το 10ετές αυτό σχέδιο ενδέχεται επίσης να αποσκοπεί να μετατοπίσει το επίκεντρο της προσοχής από τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα της κυβέρνησης Ολάντ. Ο πρόεδρος της Γαλλίας θέλει να επιτύχει την επίτευξη του στόχου του να αναστρέψει την τάση όσον αφορά την πορεία του δείκτη της ανεργίας, είναι αντιμέτωπος με μια σκληρή μάχη όσον αφορά τις αυξήσεις φόρων και μια μεταρρύθμιση που προβλέπει την άνοδο του ορίου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση.

Το πρώτο στάδιο —στο οποίο οι υπουργοί της κυβέρνησης κλήθηκαν να παρουσιάσουν τις φιλοδοξίες τους για τη Γαλλία το 2025— αντιμετωπίστηκε με ειρωνικά σχόλια από πολιτικούς της αντιπολίτευσης, αφού πολλές από τις εισηγήσεις προέβλεπαν ένα ρόδινο μέλλον με πλήρη απασχόληση και μια ακμάζουσα γαλλική βιομηχανία.

«Πρόκειται για ένα πολυχρησιμοποιημένο επικοινωνιακό τέχνασμα για να μας πείσουν πως εργάζονται», είπε σκωπτικά ο συντηρητικός βουλευτής Ερίκ Σιοτί. «Βασικά, προτιμούν να μιλούν σχετικά με το 2025, παρά για τις σημερινές διαφωνίες».

Αντίθετα, η έκθεση του Πιζανί-Φερί ξεκινά υπογραμμίζοντας πως η Γαλλία σε 10 χρόνια θα είναι «γηραιότερη, μικρότερη και φτωχότερη».

Η γαλλική οικονομία απώλεσε 2 εκατ. θέσεις εργασίας στον τομέα της βιομηχανίας μέσα σε τρεις δεκαετίες, καθώς η άλλοτε ισχυρή βιομηχανική της βάση εξασθένισε. Ο αριθμός των ανέργων έφθασε έναν αριθμό ο οποίος αποτελεί ιστορικό ρεκόρ τον Ιούνιο, παρά το ότι ο Ολάντ επανέλαβε την δέσμευσή του να μειωθεί το ποσοστό της ανεργίας —από το 10,8%— ως τα τέλη της χρονιάς.

Η μεταρρύθμιση του νομικού πλαισίου που διέπει τις εργασιακές σχέσεις τον Μάιο είχε στόχο να ενθαρρύνει τις προσλήψεις. Αλλά πολλές επιχειρήσεις στη Γαλλία αντέταξαν ότι αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα εξαιτίας της φορολογίας και της αβεβαιότητας η οποία χαρακτηρίζει το οικονομικό κλίμα για να προχωρήσουν σε προσλήψεις νέου προσωπικού.

«Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν και κατά πόσον αυτή η στρατηγική, των μεταρρυθμίσεων με μικρά βήματα, μπορεί να έχει αποτέλεσμα ή όχι», δήλωσε κυβερνητικός σύμβουλος σε δηλώσεις του στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς.

«Με αυτό, τουλάχιστον, θέλουμε να στείλουμε το μήνυμα ότι προετοιμάζουμε το αύριο ενώ ταυτόχρονα εργαζόμαστε για το σήμερα», είπε η ίδια πηγή αναφερόμενη στο 10ετές αυτό σχέδιο.

Αν και η αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος αντιτίθεται πάντα στην περαιτέρω φιλελευθεροποίηση του νομικού πλαισίου όσον αφορά την εργασία ή τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας, ορισμένες έρευνες φέρουν την κοινή γνώμη στη Γαλλία να έχει μεταστραφεί υπέρ των μεταρρυθμίσεων και εκτιμάται πως εάν η κυβέρνηση δείξει πως κάνει σχέδια για το μέλλον, αυτό θα έχει ευνοϊκή ανταπόκριση εκ μέρους των ψηφοφόρων.

Ο πρωθυπουργός Ζαν-Μαρκ Ερό διεξήγε συνομιλίες με τα συνδικάτα σήμερα στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να συμφωνηθούν οι όροι της μεταρρύθμισης στο ασφαλιστικό σύστημα, με στόχο να τεθεί υπό έλεγχο το ραγδαία διογκούμενο έλλειμμα των συνταξιοδοτικών ταμείων.

Σύμφωνα με τον Πιζανί-Φερί ο Ολάντ θα χρησιμοποιήσει το σχέδιο, το οποίο θα περιέχει λεπτομερειακούς στόχους εκφρασμένους σε αριθμούς, ως βάση για τις μελλοντικές μεταρρυθμίσεις, ιδίως στο πεδίο της εκπαίδευσης, όπου, όπως τόνισε, οι αναδυόμενες οικονομίες κάνουν άλματα μπροστά, καταρτίζοντας για παράδειγμα τους μηχανικούς λογισμικού του αύριο.