Κ. Παπαϊωάννου: «Ευρωπαϊκή, μείζων και πολυεπίπεδη κρίση το προσφυγικό – Κι εμείς κάναμε λάθη»

Για το προσφυγικό, τη Χρυσή Αυγή, τη λειτουργία της Δικαιοσύνης και τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης μιλά στο koolnews.gr ο γενικός γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Κωστής Παπαϊωάννου.

Ο κ. Παπαϊωάννου παραδέχεται λάθη και καθυστερήσεις στη διαχείριση του προσφυγικού, ωστόσο τονίζει ότι

γίνεται από την Ελλάδα με κάθε σεβασμό προς τους κανόνες δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα και ζητάει το ίδιο και από τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Προαναγγέλλει πρωτοβουλία για την εξιχνίαση φαινομένων ρατσιστικής βίας και κατάχρησης εξουσίας από την Αστυνομία, αλλά και εξέταση του πλαισίου για τις υιοθεσίες από ομόφυλα ζευγάρια, ύστερα από την ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης.

Γράφει ο Αιμίλιος Περδικάρης

Η κατάσταση με τους πρόσφυγες βρίσκεται εκτός ελέγχου. Είναι το ζήτημα μόνο ελληνικό ή και ευρωπαϊκό και πώς μπορεί να διαφυλαχθεί, τουλάχιστον από την ελληνική πλευρά, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η αποτελεσματική διαχείριση του ζητήματος ταυτόχρονα;

Προφανώς έχουμε να κάνουμε με μια μείζονα κρίση. Κρίση κοινωνική, κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κρίση πολιτική, κρίση ανθρωπιστική. Τα πρώτα θύματά της, ας μην το ξεχνάμε, δεν είμαστε εμείς, αλλά οι ίδιοι οι πρόσφυγες. Φυσικά, κανείς εχέφρων άνθρωπος δεν υποστηρίζει πως η διαχείριση της κρίσης αυτής μπορεί να γίνει αποτελεσματικά και με βιώσιμο τρόπο, οικονομικά και κοινωνικά, από μια μόνο χώρα. Και βέβαια, το προσφυγικό θέτει μια σειρά από ευρύτερα θέματα σχετικά με την ευρωπαϊκή μας ταυτότητα, τη βούληση των ευρωπαϊκών ηγεσιών να προχωρήσουν συντεταγμένα, την ανάδυση των εθνικιστικών ρωγμών του παρελθόντος, τις πολλαπλές ταχύτητες στο εσωτερικό της Ευρώπης.

Αναφορικά με την εδώ διαχείριση του ζητήματος, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Υπήρξαν καθυστερήσεις και αμέλειες. Ο στρατός, επί παραδείγματι, έπρεπε να έχει εμπλακεί πολύ νωρίτερα. Αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να παραβλέψουμε δυο προφανείς, κατ’ εμέ, αλήθειες. Πρώτον, παρά τις ελλείψεις, η στρατηγική μας κατεύθυνση είναι μακράν πιο συμβατή με τους διεθνείς κανόνες για την προστασία των προσφύγων και τον σεβασμό βασικών δικαιωμάτων από την πολιτική που ακολουθήθηκε στο παρελθόν. Και πάντως, γίνεται μια εργώδης προσπάθεια σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Δεύτερον, τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην υποδοχή και ταυτοποίηση των εισερχομένων δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την πολιτική ορισμένων ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στην Ελλάδα και κυρίως απέναντι στους πρόσφυγες. Θα ήταν ανέκδοτο να υποστηρίξει κανείς κάτι τέτοιο. Απλώς, η «πολιτική του φράχτη» αναζητά φτηνές δικαιολογίες για να καλύψει το bullying που ασκείται στην Ελλάδα.

Και κάτι τελευταίο. Δεν πρέπει να κουραστούμε να τονίζουμε την απίστευτη ανταπόκριση των Ελλήνων απέναντι στις ανάγκες των προσφύγων. Η αντίδραση της συντριπτικής πλειονότητας του πληθυσμού κυμαίνεται μεταξύ θετικής ουδετερότητας και ανιδιοτελούς προσφοράς. Αυτό αποτελεί τιμή για όλους μας. Όμως οι αρχές, το κράτος, δεν πρέπει να θεωρούν την κοινωνική αλληλεγγύη ούτε δεδομένη ούτε επαρκή συνθήκη για την αντιμετώπιση μιας μείζονος κρίσης. Το κράτος τη δουλειά του, η κοινωνία τη δική της. Ο συνδυασμός μπορεί να αποδώσει πολλά.

Λόγω και του προσφυγικού, αποκτά άλλη διάσταση η συζήτηση για τις θρησκευτικές ελευθερίες, την εξάλειψη του ρατσισμού και την πάταξη των φαινομένων αστυνομικής βίας. Ποια βήματα έχουν γίνει ή πρόκειται να γίνουν ως προς τις συγκεκριμένες κατευθύνσεις;

Ακριβώς επειδή το προσφυγικό/μεταναστευτικό είναι ένα ζήτημα πολυδυναμικό, με πολλαπλές αναγνώσεις και διαστάσεις, αναδεικνύονται αυτά τα επίπεδα που αναφέρετε. Στο πεδίο του ρατσισμού, έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Αναθεωρήθηκε η νομοθεσία περί εγκλήματος με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, για να ενισχυθεί η ποινική του αντιμετώπιση. Εισαγάγαμε ποινική διάταξη για δημόσιες πράξεις που προκαλούν φυλετικό μίσος, όπως τα συσσίτια ή οι αιμοδοσίες μόνο για Έλληνες. Συστήνεται Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας για τη χάραξη μιας ενιαίας πολιτικής κατά του ρατσισμού και το συντονισμό των δράσεων των εμπλεκόμενων φορέων. Λειτουργεί η Ομάδα Εργασίας για την Αντιμετώπιση της Ρατσιστικής Βίας που ομογενοποιεί τον τρόπο αναφορών και καταγραφών των ρατσιστικών εγκλημάτων από την ΕΛΑΣ και τη Δικαιοσύνη.

Αναζητούμε τρόπους αποτελεσματικότερης αντιμετώπισης της ρητορικής του μίσους. Αυτές οι διαδρομές του ρατσισμού στο δημόσιο λόγο συχνά οδηγούν στο βίαιο έγκλημα. Δείτε το κλίμα που δημιουργείται γύρω από ορισμένους χώρους φιλοξενίας προσφύγων. Όταν δημοτικοί παράγοντες πυροδοτούν το μίσος και ακραία στοιχεία κάνουν τα λόγια πράξη, πρέπει να αντιμετωπιστούν και οι μεν και οι δε. Εννοώ ποινικά. Και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί δυνάμεις του νεοναζιστικού περιθωρίου επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν το κλίμα για να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη.

Υπάρχουν αναφορές για κρούσματα αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας και αν ναι, πώς θα αντιμετωπιστούν;

Η αστυνομική αυθαιρεσία αποτελεί καίριο ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Πολιτεία οφείλει να διερευνά καταγγελίες για κακομεταχείριση και να επιβάλλει κυρώσεις. Ωστόσο, εγείρεται ζήτημα ανεπαρκούς διερεύνησης τέτοιων καταγγελιών και τα φαινόμενα αυθαιρεσίας τροφοδοτούνται από το αίσθημα ατιμωρησίας. Μια αποφασιστική αντιμετώπιση προϋποθέτει την λειτουργία ανεξάρτητου μηχανισμού διερεύνησης καταγγελιών και τη διασφάλιση πως τα αστυνομικά όργανα θα φέρουν ευδιάκριτα τα διακριτικά τους. Οι πάγιες διαδικασίες, όπου ελέγχοντες και ελεγχόμενοι συνδέονται υπηρεσιακά, αποτελούν μέρος του προβλήματος και δεν χαίρουν της εμπιστοσύνης του κοινωνικού συνόλου. Φυσικά, τα θέματα λογοδοσίας στα Σώματα Ασφαλείας είναι προφανώς αντικείμενο πρωτίστως του αρμόδιου υπουργείου. Ωστόσο, σε συνεργασία μαζί του, επιχειρούμε να βελτιώσουμε το θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση περιστατικών αυθαιρεσίας, ιδίως στην κατεύθυνση της ανεξάρτητης και αποτελεσματικής διερεύνησης και τιμώρησης.

Μεγάλη συζήτηση γίνεται και για τα ζητήματα της θρησκευτικής ελευθερίας, όπου συχνά, σε περιπτώσεις νομοθέτησης, υπάρχουν σφοδρές αντιδράσεις από την πλευρά της Εκκλησίας. Πώς θα κινηθείτε σ’ αυτό το πεδίο;

Στα θέματα θρησκευτικής ελευθερίας πρέπει να κινηθούμε με ταχύτερους ρυθμούς. Είναι σημαντική η αναθέρμανση των διαδικασιών για την καύση νεκρών. Είναι σημαντικά τα βήματα που γίνονται για την οριοθέτηση της πρόσβασης θρησκευτικών λειτουργών στους σχολικούς χώρους. Αναφορικά με τον χώρο της εκπαίδευσης, θα πρόσθετα πως εκκρεμεί δυστυχώς το θέμα της εξαίρεσης από το μάθημα των Θρησκευτικών, αν και σημαντικότερος κατά τη γνώμη μου είναι ο αναπροσανατολισμός συνολικά του μαθήματος σε πιο θρησκειολογική κατεύθυνση. Στο πεδίο της Δικαιοσύνης, πρόθεσή μας αποτελεί και η κατάργηση των νόμων περί βλασφημίας που λειτουργούν περιοριστικά ως προς την ελευθερία έκφρασης και την καλλιτεχνική ελευθερία. Πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε ότι δεν θα ζητείται εκ περισσού η δήλωση των θρησκευτικών πεποιθήσεων από τον πολίτη. Αυτά είναι σημαντικά επιμέρους βήματα. Όμως, να μην παραβλέπουμε πως απώτερος στρατηγικός στόχος οφείλει να είναι συνολικά η πλήρης διάκριση των ρόλων Κράτους και Εκκλησίας.

Το σύμφωνο συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών, παρά τις αντιδράσεις, υπήρξε μία από τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης στο Οικογενειακό Δίκαιο. Τι αναμένεται σχετικά με την υιοθεσία από ζευγάρια του ιδίου φύλου, η οποία πάγωσε λόγω των αντιδράσεων, αλλά και γενικότερα ως προς το Οικογενειακό Δίκαιο και γενικά τις υιοθεσίες;

Η ψήφιση του νομοσχεδίου για το σύμφωνο συμβίωσης θα μνημονεύεται στο μέλλον ως διακριτή στιγμή στην κοινοβουλευτική μας ιστορία. Η συμπερίληψη των ομόφυλων ζευγαριών στις προβλέψεις ενός σταθερότερου και συνεκτικότερου συμφώνου από το προϋπάρχον, σηματοδοτεί ένα βήμα στην άρση των διακρίσεων και τη θεσμική αναγνώριση των ομόφυλων σχέσεων. Φυσικά, η κρατική και η κοινωνική στάση απέναντι στη διαφορετικότητα δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη, δεν αλλάζουν με έναν νόμο. Όμως δεν πρέπει να υποτιμούμε την παιδευτική αξία των νόμων που δίνουν, οφείλουν να δίνουν, ένα σήμα στο κοινωνικό σώμα. Και ο συγκεκριμένος νόμος δίνει το σήμα της αποδοχής και μάλιστα όχι με όρους φιλάνθρωπης παραχώρησης δικαιωμάτων σε μειονεκτούντες, αλλά με όρους ισότητας. Επιπλέον, η ψήφιση του συμφώνου όρισε τον άξονα της συζήτησης με βάση την αντίθεση στον εθνοφυλετισμό, το ρατσισμό, την ομοφοβία. Γύρω από το σύμφωνο κλήθηκαν να τοποθετηθούν πρόσωπα και θεσμοί, με κριτήριο την απόκρουση της ρητορικής του μίσους και της στοχοποίησης ομάδων, με βάση τα ιδιαίτερα γνωρίσματά τους.

Αναφορικά με το ζήτημα της παιδοθεσίας, είχαμε από την αρχή καταστήσει σαφές ότι δεν αποτελεί αντικείμενο του νόμου για το σύμφωνο συμβίωσης. Υπάρχει επιτροπή αναθεώρησης του οικογενειακού δικαίου όπου θα εξεταστούν συνολικά τα πολλά και σοβαρά ζητήματα της παιδοθεσίας, ενός θεσμού που στη χώρα μας πάσχει σοβαρά και για τα ετερόφυλα ζευγάρια. Πέρα όμως από αυτό, έχουμε επίσης δηλώσει πως πρέπει να ρυθμίσουμε όσα θέματα επιμέλειας αφορούν τα παιδιά εκείνα που μεγαλώνουν με ομόφυλα ζευγάρια και είναι ευάλωτα σε διακρίσεις και στοχοποίηση. Πάντα, με γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.

Είστε ικανοποιημένος από τον τρόπο και το χρόνο απονομής της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα; Πώς μπορούν να βελτιωθούν οι συνθήκες και πώς μπορεί να διαφυλαχθεί ιδίως η τήρηση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που συχνά βάζουν στο στόχαστρο τη χώρα μας για το εν λόγω ζήτημα;

Φυσικά δεν μπορώ να είμαι ευχαριστημένος, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει και γίνονται. Έχουμε πολλά να κάνουμε ακόμα. Και οι ίδιοι οι λειτουργοί της δικαστικής εξουσίας έχουν πολλά να κάνουν. Λειτουργούν σε αντίξοες συνθήκες και βάλλονται, συχνά άδικα. Και με την ευκαιρία, θα ήθελα να τονίσω πως οι δικαστές, όπως ακριβώς και κάθε θεσμικός παράγοντας, δεν είναι υπεράνω κριτικής, ακόμα και της οξείας κριτικής. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει και οι ίδιοι με κάθε λόγο και πράξη τους, να προστατεύουν την ανεξαρτησία τους και να τιμούν τον θεσμικό τους ρόλο. Και πρέπει να απέχουν από ενέργειες που θέτουν σε αμφισβήτηση το κύρος τους και το κύρος του θεσμού που υπηρετούν.

Αναφορικά με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, συστήνουμε ομάδα εργασίας με συμμετοχή του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, του Υπουργείου Εξωτερικών και της Γενικής Γραμματείας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αντικείμενο θα είναι ακριβώς η εκτέλεση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε υποθέσεις κατά της Ελλάδας – όχι μόνο σε θέματα απονομής δικαιοσύνης – που εκθέτουν τη χώρα και καταδεικνύουν ανοιχτά ζητήματα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Πιστεύω πως τα πρακτικά αποτελέσματα θα είναι σημαντικά.

Ας μιλήσουμε, τέλος, για τη Χρυσή Αυγή. Η αποφυλάκιση όλων των κατηγορουμένων στελεχών της, λόγω της παρέλευσης του 18μηνου, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Πέρα από τις δικονομικές διαδικασίες, πώς θα πρέπει να προφυλαχθεί το ίδιο το πολιτικό σύστημα και η ίδια η κοινωνία και με ποιους όρους να αντιμετωπίσουν τις έκνομες δράσεις της;

Με λυπεί βαθύτατα η εξέλιξη αυτή, γιατί θέτει σε σοβαρή αμφισβήτηση το αίσθημα περί δικαίου. Ελπίζω ότι θα αποτελέσει ένα μάθημα για όλους μας και θα συμβάλει στην επιτάχυνση της διαδικασίας. Λόγω της τωρινής μου ιδιότητας, δεν μπορώ να πω τίποτα άλλο για την ποινική διαδικασία.

Όμως στο γενικότερο ζήτημα, οι θέσεις μου για την εν λόγω οργάνωση είναι γνωστές, έχω συγγράψει βιβλία και ορθογραφήσει για αυτήν και την ακροδεξιά γενικότερα. Με συντομία, θα έλεγα πως δεν μπορούμε να είμαστε περήφανοι. Ούτε ήσυχοι. Στο ζήτημα της αντιμετώπισης της νεοναζιστικής και ρατσιστικής βίας είναι βαριά η θεσμική αμεριμνησία, η πολιτική εθελοτυφλία και η κοινωνική αδράνεια. Βαριά και η εφεκτικότητα τμημάτων των κρατικών δομών, του πολιτικού προσωπικού, των μέσων ενημέρωσης και του κοινωνικού σώματος. Ακόμα και πέρσι, ορισμένοι πολιτικοί και πολιτειακοί παράγοντες εξακολουθούσαν να στέλνουν αμφιλεγόμενα μηνύματα. Μιλώ για δηλώσεις ή ενέργειες που μπορούσαν να εκληφθούν σαν δεύτερες σκέψεις, σαν τύψεις για την αποφασιστικότητα που επιτέλους επέδειξε η Πολιτεία. Μπορεί να είναι σε ύφεση το φαινόμενο χάρη στην ποινική του αντιμετώπιση, αλλά ας μην εφησυχάζουμε. Οι παράγοντες που το δυνάμωσαν, λιτότητα και μετανάστευση, είναι εδώ. Το ιδεολογικό υπόβαθρο είναι παρόν, διάχυτο στο κοινωνικό σώμα. Το διεθνές περιβάλλον επίσης «μυρίζει ακροδεξιά».

Όσο αυτά συνεχίζουν, η κοινωνική ασφάλεια θα είναι διαρκώς υπό απειλή.

Εν κατακλείδι, οι έκνομες ενέργειες αντιμετωπίζονται με αυστηρή εφαρμογή των νόμων. Εκεί έχουν γίνει κάποια βήματα. Όμως, η πολιτική αντιμετώπιση του νεοναζιστικού χώρου προϋποθέτει πολιτική και κοινωνική αντεπίθεση σε πολλά επίπεδα. Δεν βλέπω δυστυχώς να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο. Ούτε μοιάζουν να το προκρίνουν εκείνοι που θα μπορούσαν και θα όφειλαν να είναι φορείς μιας τέτοιας συντεταγμένης ισχυρής αντεπίθεσης.

The post Κ. Παπαϊωάννου: «Ευρωπαϊκή, μείζων και πολυεπίπεδη κρίση το προσφυγικό – Κι εμείς κάναμε λάθη» appeared first on KoolNews.