Η τέχνη της αφήγησης στην πολιτική

Στέφανος Δάνδολος

Εντάξει, αφού κατήγγειλε και ο Γιώργος το «πελατειακό κατεστημένο» της εξουσίας, δεν χωρά αμφιβολία ότι και τούτη η προεκλογική περίοδος θα είναι αναμάσημα των χιλιοειπωμένων κλισέ που μας εξοργίζουν χρόνια.

Όχι βέβαια ότι περίμενα εκείνον για να το διαπιστώσω. Σε λίγο καβατζάρουμε το πρώτο δεκαήμερο του Γενάρη, και όλη η διαλεκτική συμπυκνώνεται σε κατηγορίες εκατέρωθεν, σε διαστρεβλώσεις των προθέσεων των άλλων και σε συνθήματα που έχουν φτάσει να τα παρωδούν παιδιά στα σχολεία. Ό,τι γινόταν

πάντα δηλαδή. Καμιά φορά πιάνεις τον εαυτό σου να αναρωτιέται εάν όλοι αυτοί που κόπτονται σώνει και καλά για την τύχη μας, έχουν καθίσει να αναλογιστούν το αυτονόητο, όχι καμιά μαθηματική εξίσωση που θα αποδειχτεί σωτήρια για τούτη την χώρα, αλλά το στοιχειώδες που ταλανίζει ένα μεγάλο μέρος του λαού μας: ότι ο Έλληνας σήμερα θέλει να μάθει τι θα κάνεις, όχι τι δεν θα κάνουν οι άλλοι ή τι δεν έκαναν, αλλά τι θα κάνεις εσύ. Και προσθέτω εγώ: δεν χρειάζεται καν να είσαι απόλυτα ειλικρινής, αγαπητέ υποψήφιε, δεν θα σε έφερνα σε τόσο δύσκολη θέση. Χρειάζομαι όμως μια ιδέα από το σχέδιό σου, έστω και αφελής, έστω και παραπλανητική. Να είναι λίγο συγκεκριμένη μόνο, λίγο διαυγής, με αρχή, μέση και τέλος. Δεν αντέχω άλλα κλισέ, άλλες ψευτο-ρητορείες, άλλες κουταμάρες περί γενικών εννοιών. Θέλω μια εικόνα.

Μέχρι σήμερα, δεν έχω αυτή την σαφή εικόνα από κανέναν. Έχω και πάλι μυριάδες υποψηφίους, είτε από ξαναζεσταμένο φαγητό είτε από καινούργια παρτίδα, που επιθυμούν να με πείσουν ότι μπορώ να τους εμπιστευτώ, χωρίς να μου εξηγούν ακριβώς γιατί περιμένουν να τους εμπιστευτώ. Έχω νέα κόμματα, νέα κινήματα, άνω και κάτω τελείες, ερωτηματικά, τους μεν που φοβούνται, τους δε που θέλουν να αλλάξουν τα πάντα, τους άλλους που έρχονται γκαζωμένοι, μια ολόκληρη παρέλαση από πρώην, νυν, νέους και αγνώστους που ζητούν στο όνομα της χώρας μου μια πρώτη, δεύτερη ή τρίτη ευκαιρία. Ωραία όλα αυτά. Εκείνο που διαχωρίζει όμως το 2015 από το 11 ή το 12, ή από τα παρελθόντα έτη, είναι ότι η ευκαιρία σήμερα συνοδεύεται από την υποβολή ενός σχεδίου, και από τις απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα. Εάν όλος ο Γενάρης κυλήσει έτσι, τότε θα κλειστούμε στο παραβάν με τα αφτιά μας να βουίζουν από ανούσιες κραυγές.

Το αλλόκοτο είναι πως κάνεις μια βόλτα και βρίσκεσαι σε μια παρέα, και ό,τι ακούς είναι ανθρώπους να υποβάλλουν ερωτήματα, επειδή θέλουν από κάπου να πιαστούν. Άλλος ρωτάει, κινδυνεύουν οι καταθέσεις μας; Άλλος ρωτάει, φεύγουν στ’ αλήθεια χρήματα από τις τράπεζες; Άλλος ρωτάει, υπάρχει ενδεχόμενο παράτασης του μνημονίου; Ένας με ρώτησε τις προάλλες, αν ξέρω πόσα περίπου πρέπει να πληρώσει το 2015 το Δημόσιο για τις λήξεις των ομολόγων –προφανώς με πέρασε για τον υπουργό Οικονομικών. Όλη η φάση είναι ένα σταυρόλεξο. Φαντάζομαι λοιπόν πόσο μπερδεμένοι είναι πολλοί Έλληνες, και πόσο αμήχανα αντιμετωπίζουν το διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο του πολιτικού σκηνικού. Καθώς ουδείς ψηφίζει πια από παραδοσιακή ιδεολογική θέση (το «ουδείς» σχήμα λόγου, ας πούμε πολύ λίγοι πια), το εκλογικό σώμα θυμίζει πανί στον άνεμο. Τι περιμένει; Λόγια ουσίας. Απλά ελληνικά. Δείξε μου. Αυτό. Οι Αμερικανοί στις σχολές δημιουργικής γραφής το περιγράφουν με την φράση Show, don’t tell. Πες κάτι. Αρκετά με τα ευχολόγια, τις καταγγελίες, τα τσιτάτα. Αυτά ανήκουν στο χθες.

Όταν ένας συγγραφέας ξεκινάει να γράψει το μυθιστόρημά του, είτε θα μπει από την αρχή στην ουσία, είτε θα διανύσει ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του γράφοντας σελίδες που δεν είναι απαραίτητες στον αναγνώστη, αλλά είναι απαραίτητες στον ίδιο για να βυθιστεί στο πνεύμα του βιβλίου του, να το ανακαλύψει. Μπορεί να έχει γράψει εκατό σελίδες, αλλά η εκατοστή πρώτη να είναι πραγματικά η πρώτη σελίδα που αξίζει να φτάσει στα χέρια του κοινού. Υπάρχει λοιπόν ένας άτυπος κανόνας στην λογοτεχνία που λέει ότι πρέπει να έχεις την γενναιότητα και την ωριμότητα να πετάξεις τις εκατό ανούσιες σελίδες σου (kill your darlings) και να κρατήσεις την εκατοστή πρώτη, συνεχίζοντας από κει. Νομίζω ότι από αυτό ακριβώς πάσχει ο έλληνας πολιτικός. Δεν έχει την γενναιότητα να περάσει στην εκατοστή πρώτη σελίδα και να μας κάνει να τον ακολουθήσουμε στον άνεμο της ιστορίας του. Αναλώνεται ξανά και ξανά στις εκατό πρώτες σελίδες που, στην παρούσα χρονική φάση, παραείναι ελλιπείς και ανούσιες. Η πολιτική στην Ελλάδα μπορεί να μην πάσχει από προθέσεις. Πάσχει όμως από αφήγηση. Και η ουσιαστική αφήγηση είναι που πλάθει πειστικούς ήρωες. Αυτό δηλαδή που έχει ανάγκη τούτος ο τόπος.

Κατηγορία: Πολιτική