Τα βιβλία του Χάρι Πότερ βοηθούν στην εξάλειψη των κοινωνικών διακρίσεων

Επτά χρόνια μετά την έκδοση του έβδομου βιβλίου Χάρι Πότερ, η Τζόαν Κ. Ρόουλινγκ ξαναχτυπά.

Αυτή τη φορά, τα μυθιστορήματα της Ρόουλινγκ βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας ψυχολογικής έρευνας σχετικά με τη μείωση των κοινωνικών προκαταλήψεων μεταξύ των μαθητών. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Applied Social Psychology.

Οι ερευνητές με επικεφαλής τον Loris Venzalli, από το Πανεπιστήμιο της Μόντενα και τον Reggio Emilia, διαπίστωσαν πως οι μαθητές που διαβάζουν τα βιβλία και ταυτίζονται με τον πρωταγωνιστή (Χάρι Πότερ), ή αντιπαθούν

των ανταγωνιστή της ιστορίας (Βόλντεμορτ), έχουν καλύτερη στάση απέναντι στις στιγματισμένες κοινωνικές ομάδες, όπως οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι και οι πρόσφυγες. Ωστόσο, ο Venzalli ανέφερα στα αποτελέσματα της έρευνας ότι αυτό ισχύει μόνο για όσους ταυτίζονται με τον πρωταγωνιστή ή αντιπαθούν τον κακό της ιστορίας.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης μελέτης, οι ερευνητές συνέλεξαν στοιχεία από μαθητές ιταλικών σχολείων που βρίσκονταν στην πέμπτη τάξη του δημοτικού. Αρχικά ζήτησαν από τα παιδιά να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τη στάση τους απέναντι στους μετανάστες.

Στη συνέχεια οι μαθητές χωρίστηκαν σε μικρότερες ομάδες που συναντιόντουσαν με έναν από τους ερευνητές μία φορά την εβδομάδα για τις επόμενες έξι εβδομάδες. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε μια ομάδα συνθήκης και μια ομάδα ελέγχου όπου διάβαζαν αποσπάσματα, τα οποία είχα διαλέξει κριτές που δεν συμμετείχαν στη μελέτη.

Στην πειραματική ομάδα, οι μαθητές διάβαζαν αποσπάσματα του βιβλίου, που αναφέρονται στην προκατάληψη, ενώ στην ομάδα ελέγχου, οι μαθητές διάβαζαν αποσπάσματα τα οποία δεν αναφέρονταν στην προκατάληψη. Στη συνέχεια, δόθηκε στα παιδιά ένα ακόμα ερωτηματολόγιο που αξιολόγησε ξανά τη στάση τους απέναντι στους μετανάστες.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που είχαν διαβάσει τα αποσπάσματα που σχετίζονταν με την προκατάληψη είχαν καλύτερη στάση απέναντι στους μετανάστες, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των βιβλίων και των ταινιών Χάρι Πότερ που είχαν διαβάσει και παρακολουθήσει οι μαθητές.

Στη δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές επανέλαβαν την ίδια διαδικασία με μαθητές γυμνασίου, ενώ ανέλυσαν την στάση τους απέναντι στους ομοφυλόφιλους και όχι τους μετανάστες. Για μια ακόμη φορά διαπίστωσαν ότι η ανάγνωση των μυθιστορημάτων Χάρι Πότερ βελτίωνε τη στάση των παιδιών απέναντι στην στιγματισμένη κοινωνική ομάδα, εφόσον αυτά ταυτίζονταν με τον Χάρι.

Τέλος, οι ερευνητές εξέτασαν προπτυχιακούς φοιτητές και αξιολόγησαν τη στάση τους απέναντι στους πρόσφυγες. Οι φοιτητές κλήθηκαν να απαντήσουν σε δύο ερωτηματολόγια με τυχαία σειρά. Ένα ερωτηματολόγιο αφορούσε τη στάση τους απέναντι στους πρόσφυγες, ενώ το άλλο αξιολογούσε παράγοντες όπως πόσες ώρες παρακολουθούσαν τηλεόραση και πόσα βιβλία και ταινίες Χάρι Πότερ είχαν διαβάσει και παρακολουθήσει.

Πάλι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ανάγνωση των βιβλίων της Ρόουλινγκ είχε βελτιώσει τη στάση των φοιτητών απέναντι στους πρόσφυγες. Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση, αυτό βασιζόταν κυρίως από το βαθμό στον οποίο οι φοιτητές αντιπαθούσαν τον Βόλντεμορτ.

«Το γεγονός ότι, σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, η ταυτοποίηση των φοιτητών με τον Χάρι Πότερ δεν άλλαξε τα αποτελέσματα μπορεί να εξαρτάται από το γεγονός ότι οι φοιτητές δεν αντιλαμβάνονται τον Χάρι ως πρότυπο ή από την ηλικιακή ομάδα», αναφέρει η έκθεση.

Όλα τα παιδιά, ακόμα και τα πιο μικρά σε ηλικία, ήταν σε θέση να κάνουν παραλληλισμούς μεταξύ των χαρακτήρων στα βιβλία και των κοινωνικά στιγματισμένων ομάδων που ζουν στις κοινότητές τους.

Η έρευνα ακολουθεί τα πρότυπα παρόμοιων μελετών που έχουν αποδείξει πως η ανάγνωση βιβλίων φαντασίας μπορεί να μειώσει τον ρατσισμό, αν τα βιβλία περιέχουν μεγάλη ποικιλία χαρακτήρων.