Η ευρωζώνη κοντά στην ώρα του αδιανόητου

Δεν πρόκειται για κρίση ρευστότητας ή για κρίση ηγεσίας… Είναι αποτυχία σχεδιασμού.Το παιχνίδι στην Ευρώπη έχει αρχίσει. Το πιστόλι εκπυρσοκρότησε πριν πολύ καιρό, αλλά μόνο τώρα φαίνεται πως η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βλέπουν τις φλόγες. Δεν έχουν άλλο καιρό για χάσιμο με λάθος διαγνώσεις, χαμένες ευκαιρίες και άστοχες πολιτικές. Δεν έχουν πια τη δυνατότητα να αναβάλουν και να υποκρίνονται.Η μετάσταση του καρκίνου επιταχύνεται. Η Ιταλία, η Ισπανία, αλλά και η Γαλλία σήμερα βρίσκονται πραγματικά σε κίνδυνο. Αν η Ευρώπη δεν μπορέσει να ανακόψει τώρα την πλημμυρίδα, μπορεί να υπονομεύσει την πίστη στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα -ένα σύστημα που ήδη δοκιμάζεται από την πολιτική πόλωση και τις εισοδηματικές ανισότητες- με πιθανώς συντριπτικές κοινωνικές επιπτώσεις. Με δύο λόγια, είναι ώρα για δράση.Συγκεκριμένα, η Ευρώπη πρέπει να περάσει στο στάδιο του αδιανόητου: πρώτα να το σκεφτεί και μετά να αρχίσει να το κάνει. Το πράγμα μπορεί να ξεκινήσει από όσους, εντός της ΕΕ, έχουν αναγνωρίσει πως η ΕΕ, υπό την παρούσα μορφή της, απέτυχε. Δεν πρόκειται για κρίση ρευστότητας. Ούτε για κρίση ηγεσίας. Είναι αποτυχία σχεδιασμού.Η κρίσιμη καμπήΓιατί σήμερα; Γιατί δύο σημαντικές εξελίξεις έχουν επιταχύνει τις διαδικασίες. Η πρώτη ήταν τον Ιούνιο, όταν ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε άρχισε για πρώτη φορά να μιλά ανοιχτά για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Με τον τρόπο αυτό προκάλεσε μια δραστική αλλαγή στην ψυχολογία των αγορών, μολονότι αυτές ήδη περίμεναν την ελληνική αναδιάρθρωση. Η ψυχολογία των αγορών είναι σαν αλλοπρόσαλλου ζώου: δεν είναι πάντα γραμμική, ορθολογική ή σωστή. Αλλά αυτός που έχει το χρήμα, θέτει τους κανόνες και εν τέλει, μετά τις δηλώσεις Σόιμπλε, η πλειοψηφία των παραγόντων της αγοράς αποφάσισε ότι η φρόνηση έλεγε τώρα να τραβηχτούν από το παιχνίδι, να κάτσουν παράμερα και να περιμένουν μέχρι να γίνει η αναδιάρθρωση. Όμως αυτό υπονόμευσε την υπό εξέλιξη επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, όπως επίσης και τη μετακύλιση του ελληνικού χρέους. Σε έναν κόσμο πολλαπλών κέντρων ισορροπίας, η εμπιστοσύνη και η ψυχολογία είναι κυρίαρχα.Η δεύτερη αφορούσε στην ανάπτυξη. Από τον Ιούλιο έχουμε βρεθεί μπροστά σε μια απότομη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας παγκοσμίως και πιο έντονα στην Αμερική και την Ευρώπη. Οι προσεκτικοί παρατηρητές είχαν αναγνωρίσει την έλευση αυτής της κάμψης ακόμα και πριν τον ιαπωνικό σεισμό και την πυρηνική έκρηξη, αλλά σε κάθε περίπτωση η σημερινή κάμψη πλήττει τις δύο βασικές παγκόσμιες οικονομίας. Θα λέγαμε ότι τα πλήγματα εμπιστοσύνης που προήλθαν από την διαμάχη για το αμερικανικό χρέος, την μετέπειτα υποβάθμιση της Αμερικής και την καλοκαιρινή αναταραχή γύρω από το ελληνικό χρέος έχουν αποσταθεροποιήσει δραστικά το σύστημα. Κι αυτό είναι σημαντικό επειδή όλα τα σχέδια διάσωσης των ευρωπαϊκών κρατών βασίζονται σε μια υπόθεση ανάπτυξης. Χωρίς ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει τίποτα -μόνο βαθύ κούρεμα του χρέους. Και είναι αδύνατο να φανταστούμε ανάπτυξη