Η επικείμενη μεγάλη ύφεση

Το «μπαλάκι» στους πολιτικούς ηγέτες για τη λήψη ευέλικτων και στοχευμένων μέτρων.Το πρώτο ήμισυ του 2011 παρακολουθήσαμε την επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης -αν  όχι και μια ξεκάθαρη συστολή- στις  προηγμένες οικονομίες. Οι αισιόδοξοι έτειναν να την θεωρούν ήπια και προσωρινή. Όμως, η πλάνη τους διαψεύστηκε. Ακόμα και πριν τον πανικό που ξέσπασε την περασμένη βδομάδα, οι ΗΠΑ και οι άλλες προηγμένες οικονομίες κατευθύνονταν ολοταχώς προς μια δεύτερη σοβαρή κάμψη.Τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία της Αμερικής ήταν φριχτά: ελάχιστες οι νέες θέσεις απασχόλησης, αναιμική ανάπτυξη, στασιμότητα της κατανάλωσης και της βιομηχανικής παραγωγής. Η αγορά ακινήτων παρέμενε υπό πίεση. Το καταναλωτικό, το επιχειρηματικό και το επενδυτικό αίσθημα κινούνταν πτωτικά και τώρα θα πέσουν κι άλλο.Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η περιφέρεια της Ευρωζώνης έχει περάσει σε ύφεση ή, στην καλύτερη περίπτωση, εμφανίζει ελάχιστη ανάπτυξη. Ο κίνδυνος ότι η Ιταλία και η Ισπανία, ή ενδεχομένως και οι δύο, θα χάσουν την πρόσβαση στις αγορές ομολόγων, έγινε πλέον άκρως υψηλός. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, αυτές οι χώρες είναι πολύ μεγάλες για να σωθούν.Στη Βρετανία τα μέτρα λιτότητας αρχίζουν να δείχνουν τα περιοριστικά αποτελέσματα τους και η χώρα περνά σε στασιμότητα, ενώ η Ιαπωνία -που βρίσκεται σε διαρθρωτική στασιμότητα- θα εμφανίσει ανάπτυξη για ορισμένα τρίμηνα -αφού βέβαια κατέγραψε ύφεση διπλού πάτου μετά το σεισμό- μόνο και μόνο για να επανέλθει στη στασιμότητα, από τη στιγμή που θα εξαντληθεί η επίδραση των δημοσιονομικών μέτρων τόνωσης της οικονομίας της. Ακόμη χειρότερα, οι βασικοί δείκτες της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής εμφανίζουν μεγάλη επιβράδυνση και στις αναδυόμενες οικονομίες, για παράδειγμα την Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία και στις χώρες με εξαγωγικό προσανατολισμό ή πλούτο σε φυσικούς πόρους, όπως η Γερμανία και η Αυστραλία αντίστοιχα.Μέχρι πέρυσι οι σχεδιαστές πολιτικής ανά τον κόσμο έβγαζαν κάθε φορά κι ένα νέο «κουνέλι» από το καπέλο τους, προκειμένου να προκαλέσουν αύξηση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων και να τονώσουν την οικονομική ανάκαμψη. Πολιτική μηδενικών επιτοκίων, «ποσοτική χαλάρωση» 1 και 2, πιστωτική χαλάρωση, δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας, παροχή ρευστότητας ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων, διάσωση των τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων -τα πάντα εν τέλει δοκιμάστηκαν. Αλλά τώρα κανένα «κουνέλι» δεν έχει απομείνει, για να το εμφανίσουν με τρόπο μαγικό.Η λανθασμένη απόφαση του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor’s να υποβαθμίσει την Αμερική σε μια συγκυρία τόσο σοβαρής αναταραχής στις αγορές και εξασθένησης της παγκόσμιας οικονομίας θα αυξήσει τις πιθανότητες για μια παγκόσμια ύφεση διπλού πάτου και θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερα δημόσια ελλείμματα. Παραδόξως, πάντως, τα αμερικανικά ομόλογα κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνουν το λιγότερο κακό από τα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία του κόσμου: η αποφυγή του ρίσκου, το κραχ στις αγορές μετοχών και η διαφαινόμενη ύφεση