Γιάνης Βαρουφάκης: Γιατί λείπω

Πηγή: www.protagon.gr

Από το παράθυρο του ξενοδοχείου, στο Seattle, διακρίνω μια μοναχική φιγούρα στο απέναντι πεζοδρόμιο. Ένας μοναχικός διαδηλωτής, φορώντας ένα ζωστήρα που κρατάει όρθιες δύο μεγάλες Συριακές σημαίες, σηκώνει στον αέρα ένα χαρτόνι γεμάτο συνθήματα που βουβά μεταφέρει τον πόνο του, την απόγνωση του για την δοκιμαζόμενη πατρίδα του. Μέσα στην παγωνιά, με τα αυτοκίνητα να περνούν δίπλα του και ελάχιστους πεζούς να τον προσπερνούν, κάθεται όρθιος, απτόητος, σιωπηλός για ώρες.

Πριν τον παρατηρήσω, καθισμένος

στον υπολογιστή μου κι έτοιμος να γράψω το άρθρο της εβδομάδας για το protagon, σκόπευα να σας γράψω άλλο ένα άρθρο για την Κρίση, συγκεκριμένα για το συνέδριο στο Βερολίνο στο οποίο θα βρίσκομαι όταν θα διαβάζετε τούτες τις γραμμές. Δεν τα κατάφερα. Η εικόνα του Σύρου στην διασταύρωση μιας ψυχρής αμερικανικής μεγαλούπολης με μαγνήτιζε και μου υπέβαλε επίμονα το ερώτημα: Τι κάνεις εσύ εδώ; Γιατί λείπεις από την δική σου, χειμαζόμενη, χώρα;

Δεν ήθελα να γράψω επί προσωπικού. Κανείς μας, αυτές τις ώρες, δεν είναι αρκετά σημαντικός για να ομφαλοσκοπεί και να χρησιμοποιεί ένα βήμα που έτυχε να έχει για να γράφει αυτοβιογραφικά. Όμως κάτι η φιγούρα του Σύρου στο φανάρι, κάτι οι μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας που αρνούνταν να αφήσουν ανεπηρέαστη την ψυχολογία ακόμα ακόμα κι ενός άθεου (σαν εμένα), κατέληξα στο σημερινό μου θέμα. Συγχωρήστε με.

Πρώτη φορά κοίταξα την βροχή μέσα από παράθυρο σε ξένο τόπο, στον οποίο ήξερα ότι θα έμενα χρόνια, το 1978 στην Αγγλία. Θυμάμαι ακόμα το συναίσθημα. Δέκα χρόνια μετά κοίταζα έναν άλλον τόπο, την Αυστραλία, μέσα από ένα άλλο, αντίστοιχο, «παράθυρο». Μεσολάβησαν κι άλλα «παράθυρα», στο Βέλγιο, στην Σκωτία… Συνολικά, 23 χρόνια πέρασαν μέχρι να πάρω την απόφαση της επιστροφής.

Γιατί γύρισα; Μέχρι τότε δεν είχα νιώσει ούτε μέρα μετανάστης. Ξένος ναι, μετανάστης ποτέ. Είχα μάθει να χαίρομαι τους ξένους τόπους με τρόπο που μόνο ένας Έλληνας μπορούσε, στον βαθμό που δεν έψαχνε να βρει Έλληνες και Ελλάδα στον ξένο τόπο αλλά, αντίθετα, πάσχιζε να χαθεί σε αυτόν. Ως ξένος Έλληνας. Με την βαλίτσα έτοιμη για νέους ξένους τόπους ή της επιστροφής. Κάποια στιγμή ένιωσα, καθώς πλησίαζα τα σαράντα, ότι οι βαθμοί ελευθερίας μειώνονταν. Κάποια στιγμή θα «έπιανα» τον εαυτό μου να έχει μετατραπεί από ξένο σε μετανάστη. Πανικοβλήθηκα.

Το πρώτο ανιχνευτικό βήμα έγινε το 1998, όταν επισκέφτηκα για ένα εξάμηνο το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην αρχή ήμουν σαν την μύγα μέσ’ το γάλα. Δεν είχα ποτέ πριν ούτε καν περάσει το σκαλοπάτι ελληνικού πανεπιστημίου. Φαντάζεστε το σοκ που με βρήκε. Όμως, κάπου εκεί έκαναν το θαύμα τους οι χαμηλές προσδοκίες και οι όμορφες αντιφάσεις της πατρίδας μας. Περιμένοντας τα χειρότερα (έχοντας ακούσει τόσες και τόσες θλιβερές ιστορίες), εξεπλάγην θετικά: μέσα σε μια θάλασσα μιζέριας (από τα θλιβερά κτήρια και τις ανύπαρκτες υποδομές μέχρι τα τραπεζάκια των φοιτητικών παρατάξεων που θύμιζαν κακόφωνη εμποροπανήγυρη άνευ καμίας πολιτ