Προοπτικές στον κυπριακό τραπεζικό τομέα διαβλέπει η Ανεξάρτητη Επιτροπή

Υπάρχει προοπτική για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα δεδομένων των αναγκαίων αλλαγών στο εποπτικό σύστημα και της ανάκτησης της εμπιστοσύνης, είναι το συμπέρασμα στο οποίο φαίνεται να καταλήγει, σύμφωνα με πληροφορίες, η Έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής για το μέλλον του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο, η οποία θα δοθεί αύριο στη δημοσιότητα.

Η Επιτροπή δεν αποκλείει την ύπαρξη ενός μεγαλύτερου αναλογικά τραπεζικού τομέα στην Κύπρο, αφού αποτελεί

την μοναδική πηγή χρηματοδότησης, ενώ κρίνει απαραίτητες σημαντικές δομικές αλλαγές σε επίπεδο Κυβέρνησης και Κεντρικής Τράπεζας όσον αφορά την εποπτεία του τραπεζικού συστήματος.

Ειδικότερα στην έκθεση ασκείται έντονη κριτική στην πολιτικοποίηση των σχέσεων μεταξύ Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (ΚΤΚ) και Κυβέρνησης, ενώ παράλληλα τονίζεται ότι υπάρχει υπερσυγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του Διοικητή της ΚΤΚ.

Η Επιτροπή τονίζει ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί μια εθνική πολιτική για τον τραπεζικό τομέα, η οποία να λαμβάνει περισσότερο υπόψη ενδεχόμενους κινδύνους, δεδομένης της σημασίας του τομέα για την οικονομία. Συγκεκριμένα οι εισηγήσεις αφορούν παρακολούθηση των μεγαλύτερων κινδύνων, καλύτερη επικοινωνία μεταξύ τμημάτων της Κυβέρνησης, σαφώς καθορισμένες διαδικασίες και αρμοδιότητες για ανάληψη δράσης και ξεκάθαρη κατανόηση των γεγονότων που δημιουργούν συστημικούς κινδύνους.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η δομή της χρηματοπιστωτικής εποπτείας είναι κατακερματισμένη σε πάρα πολλές εποπτικές αρχές (ΚΤΚ, Υπηρεσία Εποπτείας Συνεργατικών Εταιρειών, Έφορος Ασφαλειών, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, Έφορος Ταμείων Προνοίας) και εισηγείται την σύμπτυξη όλων αυτών σε μια ενιαία οντότητα υπό την ΚΤΚ.

Εισηγείται επίσης όπως η λογοδοσία της ΚΤΚ αναφορικά με την χρηματοοικονομική σταθερότητα και εποπτεία των τραπεζών να είναι πιο σαφής στους σχετικούς νόμους. Εισηγείται επίσης οι σχέσεις μεταξύ ΚΤΚ και Υπουργείου Οικονομικών να διέπονται από μνημόνιο συναντίληψης και να υπάρχουν τακτικές επαφές μεταξύ του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της ΚΤΚ.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι υπάρχει υπερσυγκέντρωση εξουσίας στα χέρια του Διοικητή και ότι υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερο πλουραλισμό στην ΚΤΚ. Η λύση που προτείνεται, δεδομένης της ανεξαρτησίας του θεσμού, είναι να υπάρξει ισχυρότερη μη-εκτελεστική δομή και σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου. Ειδικότερα προτείνεται επταμελής σύνθεση του ΔΣ της ΚΤΚ στο οποίο θα συμμετέχουν ο Διοικητής ως Πρόεδρος, τέσσερα μη-εκτελεστικά μέλη και δύο εκτελεστικά. Για την καλύτερη λειτουργία του ΔΣ, εισηγείται την σύσταση επιτροπών, ενώ θα πρέπει να γίνονται συνεδριάσεις σε μηνιαία βάση. Όσον αφορά την επιλογή των μελών του ΔΣ, η Επιτροπή εισηγείται την σύσταση Επιτροπής Διορισμών, η οποία θα επιβλέπει μια διαφανή διαδικασία για επιλογή μελών και θα προτείνει υποψηφίους στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση.

Αναφέρεται επίσης ότι η Επιτροπή Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας που αποτελείται από την ΚΤΚ το ΥΠΟΙΚ και άλλες εποπτικές αρχές, είναι κατά τη γνώμη της Επιτροπής ελλιπώς στελεχωμένη και απέτυχε να διαδραματίσει αποτελεσματικό ρόλο. Η συγκεκριμένη Επιτροπή, αναφέρεται, θα πρέπει να αναβιώσει σε μόνιμη βάση για να βελτιώσει τη συνεργασία της ΚΤΚ με άλλα τμήματα της Κυβέρνησης.

Σε σχέση με τον εποπτικό ρόλο της ΚΤΚ, η Επιτροπή εισηγείται την ύπαρξη αυστηρού πλαισίου εκτίμησης κινδύνου, δημιουργία αυστηρότερων πλαισίων για τις συστημικές τράπεζες με έμφαση στη διατήρηση της κεφαλαιουχικής τους βάσης σε υψηλά επίπεδα. Επίσης η στελέχωση θα πρέπει να ενισχυθεί και να αναζητηθεί τεχνική βοήθεια από ένα σώμα όπως το ΔΝΤ για να ενισχυθεί η εμπειρογνωμοσύνη και υπάρχει ανταπόκριση στα διεθνή πρότυπα. Η εποπτική λειτουργία, προστίθεται θα πρέπει να είναι και η ίδια αντικείμενο στενότερης εποπτείας και να περιλαμβάνεται στη διαδικασία εσωτερικού ελέγχου της ΚΤΚ.

Σε σχέση με την προστασία των καταναλωτών, η Επιτροπή εισηγείται όπως οι κανόνες επιχειρηματικής συμπεριφοράς ενισχυθούν με την μεταβίβαση στην ΚΤΚ της αρμοδιότητας να ρυθμίζει τη διεξαγωγή των επενδυτικών δραστηριοτήτων των τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων ασφαλειών, δανείων καταθέσεων, και ταμείων συντάξεων. Εισηγείται επίσης να ενισχυθεί ο ρόλος του τραπεζικού διαμεσολαβητή και του τραπεζικού κώδικα. Εισηγείται επίσης ενίσχυση της χρηματοικονομικής εκπαίδευσης για να αυξηθεί η ενημέρωση για ενδεχόμενους τραπεζικούς κινδύνους.

Βελτίωσης Τραπεζικού Τομέα

Απαραίτητο θεωρεί η Επιτροπή ένα σαφές σχέδιο για αναδιάρθρωση της Τράπεζας Κύπρου (ΤΚ) και του Συνεργατισμού, ώστε να αρθούν οι έλεγχοι κεφαλαίων και να εξαλειφθεί η αβεβαιότητα.

Η ΤΚ χρειάζεται ισχυρή και ανεξάρτητη διακυβέρνηση και διεύθυνση, με εμπειρία στη διαχείριση δύσκολων συγχωνεύσεων. Πληροφορίες φέρουν την Επιτροπή για τις Τράπεζες να θεωρεί τον διορισμό του Ιρλανδού Τζόν Χούρικαν στη θέση του Πρώτου Εκτελεστικού Διευθυντή της Τράπεζας Κύπρου, ως μια πολύ καλή επιλογή με πολλή εμπειρία στους συγκεκριμένους τομείς.

Θεωρείται ότι μακροπρόθεσμα υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ώστε να διατηρεί η Κύπρος έναν αναλογικά μεγαλύτερο τραπεζικό τομέα, περιλαμβανομένων διεθνών τραπεζικών δραστηριοτήτων με την ανάκτηση της εμπιστοσύνης και την αποκατάσταση της εποπτείας του τομέα. Ο κύριος λόγος για κάτι τέτοιο θεωρείται ότι είναι η έλλειψη άλλων πηγών χρηματοδότησης στην Κύπρο, εκτός από τις τράπεζες.

Η συγχώνευση της Λαϊκής με την Τράπεζα Κύπρου μετά την απόφαση του Eurogroup, θα πρέπει να επανεξεταστεί, αφού δημιουργεί ανησυχίες σε σχέση με τον ανταγωνισμό και την σταθερότητα, λόγω το μεγάλου μεγέθους της νέας Τράπεζας Κύπρου που καλύπτει το ½ της αγοράς σε σχέση με τις πολύ μικρότερες, Ελληνική Τράπεζα και τον Συνεργατισμό.

Η Επιτροπή ασκεί έντονη κριτική για φτωχές πρακτικές διαχείρισης και ανεύθυνη συμπεριφοράς στα συνεργατικά ιδρύματα. Υποστηρίζει έντονα ότι τα χρήματα για την διάσωση του Συνεργατισμού, θα πρέπει να μετατραπούν σε μια μετοχική εταιρεία που να ανήκει στην Κυβέρνηση και να εποπτεύεται απευθείας από την ΚΤΚ. Τα Συνεργατικά Ιδρύματα θα πρέπει να έχουν μια εμπορική δομή, ώστε να αποτελούν μια υγιή ανταγωνιστική δύναμη στην τραπεζική αγορά.

Όσον αφορά την Κύπρο ως διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι αν υπάρχουν αμφιβολίες για την ικανότητα ή βούληση της Κύπρου να εκπληρώσει τις μνημονιακές υποχρεώσεις της, θα υπάρχουν επίσης φόβοι για τους ελέγχους κεφαλαίων. Η Επιτροπή πιστεύει ότι οι υπάρχουσες διεθνείς δραστηριότητες στην Κύπρο θα συνεχίσουν, αλλά θα είναι δύσκολο να υπάρξουν νέες στα επόμενα χρόνια.

Επισημαίνεται επίσης ότι αν το πρόγραμμα για την κυπριακή οικονομία αποδειχθεί φορολογικά μη βιώσιμο, τότε η Τρόικα είναι πιθανόν να ζητήσει περαιτέρω αύξηση στους φορολογικούς συντελεστές και ότι θα ήταν συνετό, η Κύπρος να μειώσει την εξάρτησή της σε δραστηριότητες που σχετίζονται με τη φορολογία, εξαιτίας αυτή της αβεβαιότητας και να αναπτυχθεί σε άλλους τομείς.

Αναφέρεται επίσης ότι ο εταιρικός νόμος είναι απαρχαιωμένος και χρειάζεται εκσυγχρονισμό.

Η Κύπρος θα πρέπει να κινηθεί αποφασιστικά ώστε να διορθώσει τις ελλείψεις της σε σχέση με την πρόσφατη έρευνα κατά του ξεπλύματος χρήματος. Παράλληλα θα πρέπει να διευρυνθούν οι υπηρεσίες που προσφέρονται στις διεθνείς επιχειρήσεις, οι οποίες θα έχουν λιγότερο ρίσκο και θα είναι περισσότερο επικερδείς.

Μειώσεις σε υποκαταστήματα και προσωπικό θεωρούνται απαραίτητες για όλο το τραπεζικό σύστημα, όπως επίσης και η μείωση των επιτοκίων. Ο νέος δανεισμός θα πρέπει να επικεντρώνεται στην «δυνατότητα αποπληρωμής».

Τονίζεται ότι η πολιτική της Κυβέρνησης θα πρέπει να στοχεύει στην ενθάρρυνση νέων εισδοχών στην κυπριακή τραπεζική αγορά.

Τονίζεται επιπλέον ότι θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος των ΔΣ των τραπεζών ώστε να καθορίζουν πολιτικές σε καίριους τομείς και να ελέγχουν και εξισορροπούν τη διεύθυνση. Αναφέρεται επίσης ότι υπάρχει ανάγκη μεγαλύτερης ποικιλομορφίας και πείρας στο ΔΣ, ενώ θεωρείται ότι τα ΔΣ των μεγάλων τραπεζών θα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον δύο μη – Κύπριους.