Αλ. Ζήνων: Βελτιωμένες και με καλύτερες προοπτικές οι σχέσεις Λευκωσίας-Λονδίνου

Μετά από πενταετή θητεία ως Ύπατος Αρμοστής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Αλέξανδρος Ζήνων ετοιμάζεται να επιστρέψει στις αρχές Οκτωβρίου στην προηγούμενη θέση του, αυτή του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εξωτερικών στη Λευκωσία.

Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο έμπειρος διπλωμάτης εκτίμησε ότι την τελευταία πενταετία οι σχέσεις Κύπρου – Ηνωμένου Βασιλείου έχουν βελτιωθεί. «Έχουμε εγκαθιδρύσει μία πολύ ειλικρινή σχέση

συνεργασίας με το Φόρεϊν Όφις. Εξηγούμε τις θέσεις μας, προσπαθούμε να πείσουμε, πολλές φορές το καταφέρνουμε, πολλές φορές συμφωνούμε ότι δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε, αλλά σίγουρα είναι πολύ ειλικρινής αυτή η σχέση συνεργασίας και θα έλεγα και ισότιμη», ανέφερε ο κ. Ζήνων. Πρόσθεσε ότι μετά τον επανακαθορισμό της κυπριακής εξωτερικής πολιτικής από την κυβέρνηση του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη έχουν δημιουργηθεί «ακόμα μεγαλύτερες προϋποθέσεις για στενότερη και παραγωγική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών».

Αναφορικά με το ρόλο της Βρετανίας στα θέματα που αφορούν την Κύπρο, ο απερχόμενος Ύπατος Αρμοστής σημείωσε ότι «δεν είναι πάντοτε η Βρετανία ο κακός δαίμονας της Κύπρου». Υπενθύμισε τα ψηφίσματα 541 και 550 των Ηνωμένων Εθνών, στη συγγραφή και υιοθέτηση των οποίων πρωταγωνίστησε η Βρετανία, αλλά και τις πρόσφατες υποστηρικτικές παρεμβάσεις του Λονδίνου σε πολλαπλά μέτωπα μετά τις αποφάσεις του Eurogroup.

Ο κ. Ζήνων είπε επίσης ότι αναμένεται ο καθορισμός αμοιβαία αποδεκτής ημερομηνίας για την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Λονδίνο και τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, από τον οποίο αναμένεται η έκφραση πλήρους στήριξης στις νέες προσπάθειες στο Κυπριακό.

Δεν παρέλειψε να τονίσει ότι τα περισσότερα στο Κυπριακό εξαρτώνται από τη στάση της Άγκυρας. «Αν η Τουρκία θελήσει να συνεργαστεί για να εξευρεθεί μια λύση στη βάση αρχών και του διεθνούς δικαίου και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, νομίζω ότι τα πράγματα θα είναι πολύ πιο εύκολα», σχολίασε ο κ. Ζήνων. Συμπλήρωσε ότι κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα διαπιστευτήρια και τη θέληση του προέδρου Αναστασιάδη για την εξεύρεση λύσης και τη βούλησή του να εργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο Κύπριος διπλωμάτης μίλησε επίσης με θερμά λόγια για το σημαντικό έργο που επιτελεί η πολυπληθής κυπριακή παροικία του Ηνωμένου Βασιλείου, σημειώνοντας ότι Αρμοστεία και οργανωμένη παροικία αλληλοσυμπληρώνονται κατά μία έννοια επιδιώκοντας κοινούς στόχους μέσω διαφορετικών οδών.

Δήλωσε ότι επιστρέφει για να αναλάβει ένα ρόλο που γίνεται ακόμα πιο δύσκολος υπό τις οικονομικές συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια. Παρόλα αυτά πιστεύει «ακράδαντα» ότι οι Κύπριοι «θα τα βγάλουν πέρα», επικαλούμενος ως μέτρο σύγκρισης το 1974. Σε πιο προσωπικό επίπεδο μίλησε για την ικανοποίηση που δίνει στο διπλωμάτη η προσφορά στο σύνολο και στην πατρίδα και ανανέωσε το ραντεβού του με την παροικία για τις επισκέψεις που προβλέπει στο μέλλον.

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης στο ΚΥΠΕ του Υπάτου Αρμοστή στο Λονδίνο, Αλέξανδρου Ζήνωνος:

Ερ. Πώς αποτιμάτε τις διμερείς σχέσεις Κύπρου – Βρετανίας;

Απ. «Νομίζω – και θα ήθελα να είμαι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικός γίνεται – είναι σε καλύτερο σημείο από ό,τι ήταν όταν ήρθα. Δε λέω ότι αυτό έγινε λόγω της δικής μου παρουσίας εδώ. Πιστεύω ότι έχω βοηθήσει και εγώ προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά υπήρξαν και άλλοι λόγοι οι οποίοι βοήθησαν να υπάρξει μεγαλύτερη αλληλοκατανόηση μεταξύ Λονδίνου και Λευκωσίας. Θέλω να πιστεύω ότι βοηθήσαμε κι εμείς εδώ, με τους συνεργάτες μου στην πρεσβεία, που έχουμε εγκαθιδρύσει μια σχέση συνεργασίας πολύ ειλικρινή με το Φόρεϊν Όφις. Εξηγούμε τις θέσεις μας, προσπαθούμε να πείσουμε, πολλές φορές το καταφέρνουμε, πολλές φορές συμφωνούμε ότι δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε, αλλά σίγουρα είναι πολύ ειλικρινής αυτή η σχέση συνεργασίας και θα έλεγα και ισότιμη και αυτό νομίζω έχει συμβάλει και στην καλύτερη κατανόηση των εκατέρωθεν θέσεων και σε μεγάλο βαθμό στην αποφυγή εκπλήξεων και παρεξηγήσεων, οι οποίες στο παρελθόν μας είχαν ταλαιπωρήσει. Πρέπει επίσης να πω ότι τους τελευταίους πέντε-έξι μήνες, μετά την κυβερνητική μεταβολή στην Κύπρο και την εκλογή του προέδρου Αναστασιάδη και τον επανακαθορισμό της εξωτερικής μας πολιτικής δημιουργούνται ακόμα μεγαλύτερες προϋποθέσεις για στενότερη και παραγωγική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Ήδη ο υπουργός Εξωτερικών μέσα σε λιγότερο από τέσσερις μήνες επισκέφθηκε δύο φορές το Λονδίνο για πολιτικές διαβουλεύσεις και αυτό δίνει το στίγμα της σημασίας που έχουν οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών αυτή την περίοδο στην οποία έχω αναφερθεί, δηλαδή από το Μάρτιο και μετά. Όπως ξέρετε, εργαζόμαστε για τη συνάντηση εδώ του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον πρωθυπουργό. Η πρόσκληση έχει απευθυνθεί από τον κ. Κάμερον, έχει γίνει αποδεκτή και είναι θέμα να βρεθεί η κατάλληλη ημερομηνία για να υπάρξει μια παραγωγική και θετική συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών».

Ερ. Ποιος νομίζετε ότι είναι ο ρόλος ή τα όρια του ρόλου που μπορεί να επιτελέσει η Βρετανία στο Κυπριακό;

Απ. «Όπως ξέρετε, η Βρετανία είναι εγγυήτρια δύναμη, είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και είναι από τις ηγέτιδες χώρες στην ΕΕ. Αυτό δίνει ήδη τη βαρύτητα που μπορεί να έχει ο ρόλος και ο λόγος της Βρετανίας στο Κυπριακό. Συνυπολογίστε ότι έχει συμφέροντα στην περιοχή μας και λόγω των βάσεων και για διάφορους άλλους λόγους. Επίσης, η Βρετανία παραδοσιακά είναι ο συγγραφέας των σχεδίων ψηφισμάτων του Σ.Α. στα Ηνωμένα Έθνη που αφορούν στο Κυπριακό και ενώ πολλές φορές αυτό πράγμα δεν είχε θετική αποτίμηση από την πλευρά μας, πρέπει να θυμίσω ότι τα δύο πιο σημαντικά ψηφίσματα μετά την εισβολή για το Κυπριακό, το 541 και το 550, μετά την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, τα οποία ενίσχυσαν την κρατική μας υπόσταση και παράλληλα απέτρεψαν και αποτρέπουν ακόμα αναγνώριση του ψευδοκράτους, ήταν η Βρετανία που πρωταγωνίστησε στη συγγραφή και στην υιοθέτησή τους την εποχή της αείμνηστης Μάργκαρετ Θάτσερ. Άρα παρά τα όσα αντιμετωπίζουμε κατά καιρούς, δεν είναι πάντοτε η Βρετανία ο κακός δαίμονας της Κύπρου και αυτό φάνηκε τελευταίως μετά τις αποφάσεις του Eurogroup τον περασμένο Μάρτιο. Η Βρετανία παρά το γεγονός ότι δεν είναι μέλος της ευρωζώνης, εν τούτοις πολιτικά, τεχνικά και διοικητικά μας βοήθησε με παρεμβάσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών και του υπουργού και υφυπουργού Οικονομικών. Αυτές οι παρεμβάσεις έγιναν και διεθνώς, δε θα ήθελα να πω σε ποιους, αλλά έγιναν και εσωτερικά βοηθώντας τις δύο κυπριακών συμφερόντων τράπεζες που λειτουργούσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν και κατ’ επέκταση να προστατεύσουν τους κατά κύριο λόγο Κύπριους καταθέτες σε αυτές τις τράπεζες. Επομένως αυτό επιβεβαιώνει ξανά ότι η Βρετανία ενδιαφέρεται και όπως φάνηκε από τα δύο παραδείγματα που σας ανέφερα, ενδιαφέρεται και θετικά για την Κύπρο».

Ερ. Υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες για την επικείμενη επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας που μπορείτε να μας δώσετε από τώρα;

Απ. «Δεν έχει οριστεί ημερομηνία ακόμα, αλλά από τις διαβουλεύσεις που είχα μέχρι τώρα ασφαλώς και ο πρωθυπουργός θα θέλει να ενημερωθεί για το πού βρίσκεται η κατάσταση της οικονομίας στην Κύπρο, πώς οδεύουμε προς τη διάσωση του τραπεζικού συστήματος και την επανεκκίνηση της κυπριακής οικονομίας, από την οποία πρέπει να πω ότι έχουν επηρεαστεί πολλοί Βρετανοί που ζουν στην Κύπρο, όπως επίσης και βρετανικά συμφέροντα, πέραν του τι έχουν υποστεί οι Κύπριοι πολίτες. Άλλο θέμα είναι ασφαλώς οι προσπάθειες για επανέναρξη του διαλόγου για λύση του Κυπριακού μετά και τον πρόσφατο διορισμό συνομιλητή τη ελληνοκυπριακής πλευράς και είναι λογικό να αναμένει κανείς ότι ο πρωθυπουργός θα εκφράσει την πλήρη υποστήριξή του σε αυτή την προσπάθεια και του ιδίου και της χώρας, της Μεγάλης Βρετανίας. Και ασφαλώς υπάρχουν πάρα πολλά θέματα διμερών σχέσεων, όχι μόνο πολιτικών αλλά και άλλων, τα οποία είναι λογικό να περιμένει κανένας ότι θα αποτελέσουν αντικείμενο της συνάντησης των δύο ηγετών».

Ερ. Ποια είναι η εκτίμησή σας για την προοπτική των νέων συνομιλιών;

Απ. «Δεν είμαι σε θέση να κάνω εκτίμηση. Είναι γνωστές οι τοποθετήσεις μας από δηλώσεις και του Προέδρου της Δημοκρατίας και του υπουργού Εξωτερικών. Από δικής μας πλευράς έχει διοριστεί συνομιλητής που προέρχεται από τις τάξεις του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά παρόλα αυτά δεν θα έχει πλέον κανέναν οργανικό δεσμό είτε με το υπουργείο είτε με την κυβέρνηση, διότι θα εκπροσωπεί την ελληνοκυπριακή κοινότητα. Βρισκόμαστε στο στάδιο της ενημέρωσης και της προετοιμασίας του Ελληνοκύπριου συνομιλητή, αλλά πρέπει να σας πω ότι πάρα πολλά εξαρτώνται από τη στάση της τουρκικής πλευράς. Και λέω τουρκικής και όχι τουρκοκυπριακής γιατί είναι γνωστό ότι τον τελευταίο λόγο τον έχει η Άγκυρα. Αν η Τουρκία θελήσει να συνεργαστεί για να εξευρεθεί μια λύση στη βάση αρχών και του διεθνούς δικαίου και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, νομίζω ότι τα πράγματα θα είναι πολύ πιο εύκολα. Αλλά σίγουρα δεν μπορώ να κάνω πρόβλεψη τη στιγμή που δεν ξέρω τις προθέσεις της άλλης πλευράς. Από δικής μας πλευράς νομίζω κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα διαπιστευτήρια και τη θέληση του προέδρου Αναστασιάδη για την εξεύρεση λύσης και προς αυτή την κατεύθυνση θα εργαστεί. Αλλά επαναλαμβάνω ότι πολλά, τα περισσότερα, εξαρτώνται από τη στάση της Άγκυρας».

Ερ. Η παροικία στη Βρετανία είναι πάρα πολύ δραστήρια, όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς. Από τη δική σας πλευρά του επισήμου, πόσο σημαντικές είναι οι προσπάθειές της για την προώθηση των κυπριακών συμφερόντων; Επίσης, ποια είναι η συνεργασία που έχετε εσείς μαζί τους;

Απ. «Εγώ από πλευράς μου προσπάθησα να εγκαθιδρύσω στενές σχέσεις συνεργασίας με την παροικία. Νομίζω σε μεγάλο βαθμό το έχω πετύχει. Πάντοτε η ηγεσία της παροικίας, οι θεσμικοί φορείς, τα αντιπροσωπευτικά όργανα της παροικίας, ήξεραν ότι είμαι στη διάθεσή τους για ο,τιδήποτε χρειαστούν, είτε συμβουλή είτε αρωγή σε κάτι που έκαναν. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα μέλη της παροικίας είναι πολίτες αυτής της χώρας, είναι Βρετανοί πολίτες, έχουν ελευθερία δράσης προς τις αρχές της χώρας αυτής πολύ μεγαλύτερη από όση έχω εγώ, διότι είναι και ψηφοφόροι, πληρώνουν και φόρους εδώ και επομένως είναι διαφορετική η σχέση που έχω εγώ με τις βρετανικές αρχές από τη σχέση που έχει η παροικία με την κυβέρνηση αυτής της χώρας, γεγονός που τους δίνει και μεγαλύτερα περιθώρια δράσεων και ελιγμών. Με άλλη γλώσσα θα μιλήσουν στους βουλευτές τους, στους υπουργούς τους, στους εκπροσώπους του υπουργείου Εξωτερικών απ’ ό,τι εγώ που εκπροσωπώ μια χώρα και έχω τους διπλωματικούς περιορισμούς. Ξέρετε ότι υπάρχει μια μεγάλη συγκέντρωση Κυπρίων στο βόρειο Λονδίνο με το ανάλογο εκλογικό βάρος που μας δίνει κάποιους μοχλούς προς τη βρετανική κυβέρνηση και νομίζω υπάρχει μία σοβαρή ομάδα φίλων βουλευτών από όλα τα μεγάλα κόμματα στη Βουλή Κοινοτήτων και Λόρδων που ενδιαφέρονται για την Κύπρο, συνεργάζονται με την ηγεσία της παροικίας και συνεργάζονται συνήθως προς τη σωστή κατεύθυνση, Αυτό είναι θετικό και βοηθάει διότι η φωνή των Βρετανών κυπριακής καταγωγής γίνεται πιο δυνατή μέσα στη Βουλή, την κυβέρνηση και επειδή διατηρούν στενούς δεσμούς με την πατρίδα μέσω αυτών μεταφέρονται οι κυπριακές απόψεις προς τις βρετανικές αρχές. Επομένως υπάρχουν δύο κανάλια, το επίσημο και το ανεπίσημο το παροικιακό τα οποία αλληλοσυμπληρώνονται».

Ερ. Θέλετε να μας πείτε για το νέο σας ρόλο, για τις προτεραιότητές σας στο υπουργείο Εξωτερικών;

Απ. «Επανέρχομαι στη θέση που ήμουν προηγουμένως, πριν το 2008, (ως γενικός διευθυντής του υπουργείου). Ασφαλώς το έργο το οποίο με αναμένει είναι πολύ δύσκολο. Εκείνη η θέση ούτως ή άλλως ήταν δύσκολη, αλλά μέσα στις σημερινές οικονομικές συνθήκες γίνεται ακόμα πιο δύσκολος ο ρόλος και το έργο που θα έχω να επιτελέσω γιατί σίγουρα τα οικονομικά μέσα και κατ’ επέκταση και τα άλλα μέσα είναι πολύ περιορισμένα. Αλλά είναι και ένα κίνητρο ότι κάτω από αυτές τις δύσκολες συνθήκες, όπως είχε συμβεί εξάλλου και μετά το 1974, θα πρέπει να τα βγάλουμε πέρα. Πιστεύω ακράδαντα ότι θα τα βγάλουμε πέρα γιατί ανήκω στη γενιά που έζησε την αμέσως μετά το 1974 περίοδο και έχω μέτρο σύγκρισης. Εμένα η προσπάθειά μου είναι σε στενή συνεργασία με τον υπουργό και την κυβέρνηση να εφαρμόσω την κυβερνητική πολιτική, την εξωτερική πολιτική και οικονομική πολιτική σε ό,τι αφορά τα θέματα του υπουργείου Εξωτερικών».

Ερ. Ποια είναι η ανταμοιβή που εισπράττει ένας διπλωμάτης που δεν είναι απαραίτητα στο φως της δημοσιότητας;

Απ. «Εμείς δεν είμαστε πολιτικοί, παρόλο που η δουλειά μας είναι κατ’ εξοχήν πολιτική. Εγώ προσωπικά δεν επιζητώ το φως της δημοσιότητας, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει – αν και τα τελευταία χρόνια εκ των πραγμάτων βρέθηκα υπό τα φώτα. Υπάρχει εκείνο το ποίημα του Καβάφη για την Ιθάκη, το οποίο νομίζω είναι πολύ παραστατικό διότι μετά από μια διαδρομή 34 χρόνων στο υπουργείο και έχοντας γυρίσει τόσες χώρες, σίγουρα αν δεν έκανα αυτή τη δουλειά θα ήμουν πολύ πιο φτωχός πνευματικά και άλλως πώς. Είναι η ικανοποίηση ότι προσφέρεις. Ίσως να μην είναι η κατάλληλη λέξη το “προσφέρεις”, καθώς περιέχει την έννοια της αφιλοκέρδειας ενώ τώρα κάθε τέλος του μηνός έρχεται ο μισθός. Αλλά σίγουρα – και αυτό δεν αφορά μόνο σε μένα αλλά και όλους τους συναδέλφους μου στο υπουργείο Εξωτερικών – νομίζω εμείς προσφέρουμε πολύ περισσότερο σε όλη αυτή την προσπάθεια η οποία κατά καιρούς έχει αναληφθεί από διάφορες κυβερνήσεις, είτε για να επιβιώσει διεθνώς το κράτος είτε για να απαλλαγεί από την τουρκική κατοχή είτε για να ενταχθεί στην ΕΕ είτε για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης κλπ. Είσαι στην πρώτη γραμμή είτε αμύνης είτε στην πρώτη γραμμή της μάχης σε αυτά και αυτό σου δίνει μια ικανοποίηση ότι προσφέρεις κάτι στο σύνολο, στην πατρίδα, στη χώρα. Εμένα αυτό με γεμίζει, με ικανοποιεί. Νομίζω κάπως έτσι αντιμετωπίζουμε την αποστολή μας σε αυτή την υπηρεσία και νομίζω ότι για να βρίσκεσαι σε αυτή την υπηρεσία πρέπει αυτό το στοιχείο του πατριωτισμού, ότι πρώτα έρχεται η αποστολή σου και μετά όλα τα άλλα, η οικογένεια, ο εαυτός σου κτλ. πρέπει να το έχεις».

Ερ. Παρόλα αυτά για το τέλος μια προσωπική ερώτηση: τα συναισθήματά σας που φεύγετε από το Λονδίνο;

Απ. «Είναι ανάμικτα. Λυπούμαι που φεύγω διότι αυτή την πόλη την αγαπώ, μου αρέσει, μου έχει προσφέρει πάρα πολλά. Αλλά από την άλλη ξέρω ότι η νομοθεσία είναι αυτή που είναι, δεν μπορώ να μείνω περισσότερο. Μου έχει ζητηθεί να επιτελέσω μια αποστολή και ένα έργο στην Κύπρο και δεν είχα κανένα δικαίωμα να το αρνηθώ. Άρα είναι ανάμικτα τα συναισθήματά μου, αλλά να είστε βέβαιος ότι θα με βλέπετε συχνά».