Ζ,Ζήκου:”Το φαινόμενο της πεταλούδας και τα τείχη”

Της Ζέζας Ζήκου 

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Στη Φύση, καθετί που συμβαίνει έχει επιπτώσεις, κάτι που είναι γνωστό ως «φαινόμενο της πεταλούδας». Επιπτώσεις όχι κατ’ ανάγκη συμμετρικές. Ο διπλασιασμός, π.χ., του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουμε στην ατμόσφαιρα υπερδιπλασιάζει τα προβλήματα για την κοινωνία. Και η τοξικότητα, π.χ., των Μνημονίων γκρεμίζει τη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας. Συνειδητοποιώντας το, ορθώς πρέπει οι πολίτες να ανησυχούν τόσο για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο και για τις παρενέργειες του Μνημονίου.

Το

«φαινόμενο της πεταλούδας» ισχύει και για τον κόσμο της οικονομίας. Οι ΗΠΑ εκπέμπουν μια εν δυνάμει καταστροφική ουσία για την παγκόσμια οικονομία: εκτυπώνουν αφειδώς δολάρια. Επιδοκιμάζω, βεβαίως, τον λόγο για τον οποίο γίνεται αυτό. Η κρίση απαίτησε από την κυβέρνηση Ομπάμα να επιδείξει σοφία, θάρρος και αποφασιστικότητα. Ευτυχώς, και η Fed ανταποκρίθηκε επαρκέστατα στην ανάγκη αυτή. Φυσικά, έκαναν και λάθη. Πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, τη στιγμή που οι περίφημοι ακλόνητοι πυλώνες της αμερικανικής οικονομίας και της Wall Street κατέρρεαν. Απέφυγαν, ωστόσο, την καταστροφή, χάρη στο κύμα τρισεκατομμυρίων κρατικών κεφαλαίων που διέθεσαν.

Aπό την άλλη πλευρά, η Aμερική οφείλει να βρει ένα δρόμο αρμονικής συνύπαρξης με μια Kίνα. Προφανώς, δεν θα πρέπει να μετατρέπεται η όποια διάσταση συμφερόντων ή απόψεων σε μετωπική ρήξη ασυμφιλίωτων εχθρών. H Kίνα ισχυρίζεται ότι θέλει να εξελιχθεί σε μεγάλη δύναμη ακολουθώντας τον δρόμο που, στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της, διέτρεξε η Aμερική – όχι μέσω της κατάκτησης και της λεηλασίας άλλων χωρών, όπως λένε οι εχθροί τους, αλλά μέσω του εμπορίου και της συνεργασίας. Αυτό υποστηρίζει και η (νεο)οσμανλική Τουρκία των Ερντογάν και Νταβούτογλου. Κάποιος σοφός μού είπε: «Το μόνο που θέλω να μάθω είναι πού θα πεθάνω, για να μην πάω ποτέ εκεί».

Το «φαινόμενο της πεταλούδας» το είδαμε στα αόρατη τείχη (οικονομία, πολιτική, πολιτισμός) που χωρίζουν όλες τις κοινωνίες και αποδεικνύονται ανθεκτικότερα από το Τείχος του Βερολίνου. Να μας θυμίζουν το τείχος του αίσχους της εισβολής και κατοχής της Κύπρου από την Τουρκία μαζί με το θανάσιμο τείχος του Ισραήλ, που έχει αιχμαλωτίσει την ιστορική Ιερουσαλήμ.

Τον Ιανουάριο του 1989, η ζωή κυλούσε σχεδόν με τους συνήθεις ρυθμούς στο «σοβιετικό μισό» της Ευρώπης. Η Δύση είχε πολύ πιο σημαντικές ιστορίες για να σκεφτεί. Ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος είχε ορκιστεί πρόεδρος των ΗΠΑ και στη Μόσχα (εκείνη η «αρρωστημένη» προσωπικότητα) ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ προωθούσε την περεστρόικα που ήθελε ο καπιταλισμός. Και στην Πράγα ένας θεατρικός συγγραφέας, ονόματι Βάτσλαβ Χάβελ, συνελήφθη μετά μια μικρή διαδήλωση!.

Επειτα, άρχισε ο σεισμός. Ο πολωνικός κομμουνισμός έπεσε πρώτος. Μετά, οι κυβερνώντες την Ουγγαρία δημοσιοποίησαν σχέδιο παράδοσης της εξουσίας. Τον Αύγουστο, οι Βαλτικές Δημοκρατίες άρχισαν να ζητούν ανεξαρτησία. Τον Νοέμβριο, ο Ερικ Χόνεκερ της Ανατολικής Γερμανίας ανετράπη και στις 9 Νοεμβρίου γκρεμίστηκε