ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ;

Το δημοψήφισμα είναι ο σημαντικότερος θεσμός (instrument) της άμεσης δημοκρατίας. Ανάλογα με την λειτουργία του μπορεί να πάρει διάφορες μορφές μια εκ των οποίων είναι το προαιρετικό δημοψήφισμα. Μέσω του προαιρετικού δημοψηφίσματος οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να ακυρώσουν οποιοδήποτε νόμο θεωρούν δόλιο, άστοχο ή απλά ανεπιθύμητο.Ιδανικά, σε μια αυτόνομη κοινωνία, ο νόμος οφείλει να πηγάζει άμεσα από τους πολίτες. Οι πολίτες διαπιστώνουν την ανάγκη ύπαρξης ενός νόμου (ως μια ρυθμιστική αρχή), του δίνουν μορφή και στην συνέχεια επικυρώνουν την πρόταση σε νόμο. Οι πολίτες και όχι επαγγελματίες νομοθέτες, που όπως μας πληροφορεί ο Καστοριάδης, θα αποτελούσε έννοια εξωφρενική για τον αρχαίο Έλληνα ( “Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για εμάς σήμερα”, εκδόσεις ΥΨΙΛΟΝ σελ.31).  Με τα σημερινά μέσα όλα τα παραπάνω είναι τεχνικά εφικτά και αυτό θα όφειλε να είναι ο τελικός μας στόχος.Παρόλα αυτά και πριν φθάσουμε σε κάτι τόσο βαθιά δημοκρατικό θα μπορούσαμε να κάνουμε το εξής πολύ απλό : αφήνουμε τους νομοθέτες να νομοθετούν αλλά κάθε νόμος μπορεί να ακυρωθεί από εμάς μέσω δημοψηφίσματος. Αυτή ακριβώς είναι η έννοια του προαιρετικού δημοψηφίσματος. Δεν νομοθετούν άμεσα οι πολίτες αλλά αν το οποιοδήποτε νομοθέτημα δεν μας ικανοποίει το ακυρώνουμε. Μια πρόταση θα μπορούσε να έχει ως εξής :Α) Κάθε νόμος οφείλει τρείς μήνες πριν την ψήφιση του από την ελληνική βουλή να κατατίθεται στο διαδίκτυο αλλά και σε δημόσιους χώρους έτσι ώστε οι πολίτες να έχουν την δυνατότητα να ενημερωθούν για αυτόν και ό,τι αυτός προβλέπει.Β) Στην συνέχεια οδηγείται στην Βουλή προς ψήφιση.Γ) Εάν η Βουλή ψηφίσει υπέρ του νόμου, υπάρχει ένα διάστημα τριών ακόμα μηνών στο οποίο ο νόμος δεν έχει ισχύ. Αν σε αυτό το διάστημα δεν υπάρξει “δημοψηφισματική επίθεση” από πολίτες ο νόμος εφαρμόζεται. Αντίθετα αν μια ομάδα πολιτών καταφέρει να συλλέξει έναν συγκεκριμένο αριθμό υπογραφών (για παράδειγμα 100.000 υπογραφές το οποίο αντιστοιχεί στο 1% του εκλογικού σώματος), τότε καλείται δημοψήφισμα μέσα από το οποίο οι πολίτες θα επικυρώσουν ή ακυρώσουν τον νόμο.Έτσι, ακόμα και αν δεν είναι οι πολίτες αυτοί που νομοθετούν, είναι όμως, αυτοί οι οποίοι έχουν τον τελευταίο λόγο όσο αφορά τον οποιοδήποτε νόμο. Συχνά λέγεται ότι το παραπάνω μοντέλο δεν είναι αρκετά δημοκρατικό αφού επιτρέπει στους πολίτες να εμπλακούν στην νομοθετική διαδικασία μόνο αφού αυτή έχει ολοκληρωθεί και μόνο για να την επικυρώσουν ή όχι. Εδώ θα ήθελα να κάνω δύο σχόλια. Πρώτον, ακόμα και αν η παραπάνω ένσταση ισχύει, η υιοθέτηση του προαιρετικού δημοψηφίσματος και ότι αυτό συνεπάγεται απέχει έτη φωτός από την σημερινή πραγματικότητα στην οποία ο πολίτης δεν μπορεί να επηρεάσει με κανέναν απολύτως τρόπο την νομοθετική διαδικασία. Αυτή την στιγμή κάποιοι (αλήθεια ποιοι είναι αυτοί;) νομοθετούν ερήμην μας. Μέσω του προαιρετικού δημοψηφίσματος η τελική απόφαση ανήκει στους πολίτες και μόνο έτσι μπορεί να “νομιμοποιηθεί” ο οποιοσδήποτε νόμος. Δεύτερον, όταν ο νομοθέτης δίνει μορφή σε έναν νόμο, ξέροντας εκ των προ