Η καταστροφή της Σμύρνης επίκαιρη παρά ποτέ

Του Αχιλλέα Ιωακειμίδη

Η εικόνα της Σμύρνης να καίγεται πάντα μου έσφιγγε την καρδιά.. Σαν να είχα δει αυτή την εικόνα σε μια άλλη ζωή. Ίσως κάποιος πρόγονός μου που την έζησε να μου την πέρασε στο DNA. Είμαι σίγουρος ότι συμβαίνει σε εκατομμύρια Έλληνες. Έμαθα για το ντοκιμαντέρ «Σμύρνη» με αφορμή τα 90 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή, και πήγα να το δω στους κινηματογράφους. Είδα περίπου ό,τι περίμενα. Μια
πόλη κοσμοπολίτικη να θριαμβεύει. Συνοικίες ελληνικές, τουρκικές, αρμένικες με Άγγλους, Ιταλούς, Γάλλους,

Αμερικανούς, Εβραίους, γενεές και γενεές να ζουν και να ευημερούν μαζί αρμονικά. Αλλά όλα αυτά μέχρι την καταστροφή…

Το ντοκιμαντέρ αφηγείται τα κρίσιμα γεγονότα που τελικά οδήγησαν στην καταστροφή της Σμύρνης μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων διαφορετικών εθνοτήτων με κοινή όμως καταγωγή τη Σμύρνη, καθώς και μέσα από τις αναλύσεις ιστορικών. Αυτό γίνεται και με την αξιοποίηση ανέκδοτου οπτικοακουστικού υλικού.

Η κύρια εντύπωση που αποκόμισα προσωπικά ως θεατής, βλέποντας το ντοκιμαντέρ, είναι ότι, για να φτάσουμε σε μία καταστροφή, πρέπει να γίνουν πολλά λάθη μαζί. Γενικότερες πολιτικές συνθήκες και οι λάθος πολιτικές αποφάσεις της ελληνικής πλευράς οι οποίες διαδέχονται η μία την άλλη, οι σωστές επιλογές στην αντίπαλης πλευράς, αλλά και αστάθμητοι παράγοντες, όπως η κατεύθυνση του ανέμου την ημέρα της μεγάλης πυρκαγιάς, που είχε ως συνέπεια να καεί η αρμενική και η ελληνική συνοικία της Σμύρνης, όλα αυτά μαζί, τελικά έφεραν την καταστροφή. Τη μεγαλύτερη καταστροφή που γνώρισε ποτέ ο Ελληνισμός.

Βλέποντας αυτό το ντοκιμαντέρ, δεν μπορεί να μην σκεφτεί κανείς τη δεινή θέση που βρίσκεται η Ελλάδα σήμερα και να μη διακρίνει αρκετά κοινά στοιχεία με τις συνθήκες που οδήγησαν και στο Μικρασιατικό δράμα. Συγκρίνοντας τις δύο αυτές εποχές θα μπορούσε κάποιος να επισημάνει τα εξής:

Όπως και τότε, έτσι και τώρα ζούμε σε μια παρατεταμένη περίοδο πολιτικής και κοινωνικής ταραχής, με απανωτές εκλογές, με το λαό σε σύγχυση και απόγνωση, με πολιτικούς που είτε λαϊκίζουν, είτε δεν τηρούν αυτά για τα οποία έχουν δεσμευθεί, παρά την κρισιμότητα της κατάστασης. Και όλα αυτά μέσα σε ένα δύσκολα προβλέψιμο διεθνές περιβάλλον που παρουσιάζει έντονη κινητικότητα αλλά και αστάθεια.

Όπως τότε έτσι και τώρα είχαμε κινηθεί υπεράνω των δυνατοτήτων μας. Τότε κάνοντας προέλαση μέχρι τα βάθη της Μικράς Ασίας – χωρίς να έχουμε συγκεκριμένο σχέδιο για το μετά και χωρίς καν να έχουμε εξασφαλίσει τις γραμμές ανεφοδιασμού μας. Αντίστοιχα, στις μέρες μας ζούσαμε για δεκαετίες πολύ πάνω από τις δυνατότητές μας, ξοδεύαμε περισσότερα από όσα παρήγαμε, χωρίς να έχουμε αντίληψη της οικονομικής πραγματικότητας μιας Ελλάδας που εισήγαγε τρεις και τέσσερεις φορές περισσότερης αξίας προϊόντα από αυτά που εξήγαγε.

Όπως τότε, έτσι και τώρα δεν υπολογίσαμε τις ευρύτερες εξελίξεις στην περιοχή καθώς και τον εξωτερικό κίνδυνο, ειδικότερα την άνοδο του Κεμάλ, τον οποίο αγνοήσαμε και υποτιμήσαμε. Όπως αγνοήσαμε και υποτιμήσαμε τις συνέργει