Σύμβαση των Στενών & οι επιλογές Ερντογάν στο σενάριο πολέμοu Ρωσίας-Ουκρανίας

Σύμφωνα με τη διεθνή Σύμβαση του Μοντρέ, η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, έχει τον έλεγχο της διέλευσης πλοίων μεταξύ της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, καθιστώντας την δυνητικά βασικό παράγοντα σε οποιαδήποτε στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. 

Νωρίτερα αυτό το μήνα, έξι ρωσικά πολεμικά πλοία και ένα υποβρύχιο διέσχισαν τα

στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου της Τουρκίας στη Μαύρη Θάλασσα για αυτό που η Μόσχα αποκάλεσε ναυτικές ασκήσεις κοντά στα ύδατα της Ουκρανίας 

Διαβάστε περισσότερα: LIVE: Φόβοι για ευρύτερη σύρραξη στην Ουκρανία- Νέα ανάπτυξη ρωσικού στρατού

To Reuters, κατέγραψε χθες κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες για τη Σύμβαση του Μοντρέ και τις εποπτικές εξουσίες που παρέχει στην Τουρκία, η οποία γειτονεύει με τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Γεωργία στη Μαύρη Θάλασσα.  

Σύμβαση των Στενών

 Η Σύμβαση του Μοντρέ υπογράφηκε το 1936 αφού η Τουρκία, θορυβημένη για επεκτατικές κινήσεις στην περιοχή, ζήτησε από τα υπογράφοντα μέρη της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 να αλλάξουν τον τρόπο παρακολούθησης των στενών. Είπε ότι οι συνθήκες είχαν αλλάξει και ζήτησε πλήρη εξουσία. Μετά από διαπραγματεύσεις με παγκόσμιες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Σοβιετικής Ένωσης, της Γαλλίας και άλλων, συμφωνήθηκε ότι η Τουρκία θα ελέγχει τα στενά. 

Οι εξουσίες της Τουρκίας  

Σύμφωνα με την Σύμβαση, η Τουρκία έχει τον έλεγχο του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και την εξουσία να ρυθμίζει τη διέλευση πολεμικών πλοίων του ναυτικού. Εγγυάται επίσης την ελεύθερη διέλευση πολιτικών πλοίων σε καιρό ειρήνης και περιορίζει τη διέλευση πλοίων που δεν ανήκουν σε χώρες της Μαύρης Θάλασσας. 

Σε καιρό πολέμου, η Τουρκία είναι εξουσιοδοτημένη να κλείνει τα στενά σε όλα τα ξένα πολεμικά πλοία ή όταν απειλείται από επιθετικότητα. Μπορεί επίσης να αρνηθεί τη διέλευση εμπορικών πλοίων από χώρες σε πόλεμο με την Τουρκία και να οχυρώσει τα στενά σε περίπτωση σύγκρουσης. 

 Όλες οι χώρες εκτός Μαύρης Θάλασσας που επιθυμούν να στείλουν πλοία πρέπει να ειδοποιήσουν την Τουρκία 15 ημέρες νωρίτερα, ενώ τα κράτη της Μαύρης Θάλασσας πρέπει να ειδοποιήσουν οκτώ ημέρες. 

 Η διέλευση περιορίζεται σε εννέα πολεμικά πλοία συγκεκριμένης συνολικής χωρητικότητας κάθε φορά, χωρίς να επιτρέπεται η διέλευση πλοίου άνω των 10.000 τόνων. Τα πλοία μιας χώρας εκτός της Μαύρης Θάλασσας δεν μπορούν να υπερβαίνουν συνολικά τους 30.000 τόνους ανά πάσα στιγμή και τα πλοία επιτρέπεται να παραμείνουν στην περιοχή όχι περισσότερο από 21 ημέρες. Τα κράτη της Μαύρης Θάλασσας μπορούν να διέρχονται πλοία οποιασδήποτε χωρητικότητας. 

Οι χώρες της Μαύρης Θάλασσας μπορούν να στείλουν υποβρύχια μέσω των στενών με προηγούμενη ειδοποίηση, αρκεί να έχουν κατασκευαστεί, αγοραστεί ή αποσταλεί για επισκευή εκτός της Μαύρης Θάλασσας. 

 Πολιτικά αεροσκάφη μπορούν να διέλθουν κατά μήκος δρομολογίων που έχουν εγκριθεί από την τουρκική κυβέρνηση. Η συμφωνία δεν περιέχει περιορισμούς στη διέλευση αεροπλανοφόρων, αλλά η Άγκυρα λέει ότι έχει τον έλεγχο και σε αυτό. 

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1994 για το Δίκαιο της Θάλασσας προκάλεσε εκκλήσεις για αναθεώρηση του Μοντρέ. Αλλά η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη συμφωνία λόγω των μακροχρόνιων διαφωνιών της με την Ελλάδα, επομένως το σύμφωνο παρέμεινε. 

Οι επιλογές της Τουρκίας  

Από τότε που ξέσπασαν οι εντάσεις για την Ουκρανία, οι Τούρκοι αξιωματούχοι είπαν μόνο ότι το Μοντρέ παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της περιφερειακής ειρήνης. Δεν έχουν διευκρινίσει ποια θέση θα έπαιρνε η Τουρκία σε περίπτωση πολέμου. 

 Ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο ως σύμμαχος του ΝΑΤΟ εάν η Ρωσία εισβάλει, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες. Η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία για την ενέργεια και τον τουρισμό και έχει σφυρηλατήσει στενή συνεργασία με τη Μόσχα στον τομέα της ενέργειας και της άμυνας τα τελευταία χρόνια. 

 Το 2008, όταν η Ρωσία αναγνώρισε την ανεξαρτησία των δύο γεωργιανών περιοχών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, η Άγκυρα απέρριψε τα αιτήματα των ΗΠΑ να αφήσουν τα πολεμικά της πλοία να περάσουν τα στενά σε μια εποχή που εξαρτιόταν από τη Ρωσία για εμπορεύματα και εμπόριο. 

 Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η συμφωνία του Μοντρέ εμπόδισε τις δυνάμεις του Άξονα να στείλουν ναυτικές δυνάμεις μέσω των Στενών για να επιτεθούν στη Σοβιετική Ένωση