Σκηνικό σύγκρουσης στη Σύνοδο

Οι αποφάσεις για τους μετανάστες μετατέθηκαν για την επόμενη συνάντηση
Σύμφωνα με το Σχέδιο Συμπερασμάτων, που δημοσίευσε «Το Βήμα», δεν υπάρχει πουθενά αναφορά στην υποχρεωτική (mandatory) μετεγκατάσταση 120.000 προσφύγων, στην οποία αναφέρεται η σχετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Σκηνικό σκληρής σύγκρουσης είχε διαμορφωθεί πριν από την έναρξη του χθεσινού κρίσιμου Συμβουλίου των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (JHA) της Ε.Ε., καθώς σύμφωνα με το Σχέδιο Συμπερασμάτων που δημοσίευσε «Το Βήμα», δεν υπάρχει πουθενά αναφορά στην υποχρεωτική (mandatory) μετεγκατάσταση 120.000 προσφύγων στην οποία αναφέρεται η σχετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι δε οριστικές αποφάσεις μετατίθενται για το επόμενο JHA, το οποίο είναι προγραμματισμένο για τις 8-9 Οκτωβρίου. Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ αρκετές χώρες, με πρώτη τη Γερμανία, έχουν αποφασίσει την επιβολή προσωρινών συνοριακών ελέγχων (κάτι που προβλέπεται όμως μετά την τελευταία αναθεώρηση των προβλέψεων της Συνθήκης του Σένγκεν), πιθανότατα ως μέσο πίεσης και προς τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Το Σχέδιο Συμπερασμάτων
Πιο συγκεκριμένα, στην παράγραφο 10 του Σχεδίου Συμπερασμάτων (που υπήρξε αποτέλεσμα έντονης συζήτησης στο πλαίσιο των Μονίμων Αντιπροσώπων τόσο προχθές όσο και χθες το πρωί), σημειώνεται ότι «υπό το φως της τρέχουσας και εξόχως έκτακτης κατάστασης, το Συμβούλιο έχει δεσμευτεί για τη μετεγκατάσταση επιπλέον 120.000 ατόμων (σ.σ. εννοεί πλέον των αρχικών 40.000 που είχε αποφασιστεί τον περασμένο Μάιο) που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας από τα κράτη - μέλη που είναι εκτεθειμένα σε μαζικές μεταναστευτικές ροές». Ο αριθμός των 120.000 χαρακτηρίζεται ως «βάση για συμφωνία επί της κατανομής των ατόμων αυτών εντός της Ε.Ε.», ενώ υπογραμμίζεται ότι η προετοιμασία για μία επίσημη απόφαση θα γίνει «λαμβανομένης υπόψη της ευελιξίας που θα μπορούσε να χρειαστεί από τα κράτη - μέλη για την εφαρμογή της». Όπως ήταν δε αναμενόμενο, η Ουγγαρία δεν αναφέρεται πουθενά στο σχέδιο αυτό, παρά το γεγονός ότι στις προτάσεις Γιούνκερ της περασμένης εβδομάδας είχε συμπεριληφθεί (μαζί με την Ελλάδα και την Ιταλία).

Άλλα σημεία
Στο ίδιο πλαίσιο και σε μία σαφή προσπάθεια να καθησυχαστούν οι ανησυχίες των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης -αλλά όχι μόνο- στο Σχέδιο Συμπερασμάτων υπάρχει μία σαφής αναφορά στην ανάγκη να επιταχυνθεί η επιστροφή και η επανεισδοχή μεταναστών στις χώρες προέλευσης. Το θετικό σημείο για την Ελλάδα στο Σχέδιο Συμπερασμάτων είναι ότι στην παράγραφο 5 καταγράφεται πως «οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκές. Με σκοπό την από κοινού αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων το Συμβούλιο, πέραν των μέτρων μετεγκατάστασης, έχει δεσμευτεί να υποστηρίξει την Ελλάδα στις προσπάθειές της να ενισχύσει τις δυνατότητες υποδοχής, το σύστημα ασύλου και τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων.

Επαρκείς οικονομικοί πόροι θα πρέπει να διατεθούν για τον σκοπό αυτό», προστίθεται στο συγκεκριμένο απόσπασμα. Παράλληλα, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων που πραγματοποιήθηκε το πρωί της Δευτέρας, ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος Σπύρος Φλογαΐτης διαβεβαίωσε τους ομολόγους του ότι η Ελλάδα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να περιφρουρήσει τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Επιπλέον, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, ο Υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Γιαν Άσελμπορν, τόνισε εμφατικά ότι σύσσωμη η Ε.Ε. είναι στο πλευρό της Ελλάδας και θα πράξει ό,τι είναι απαραίτητο προκειμένου να στηριχθεί η χώρα.

Ντόμινο επαναφοράς συνοριακών ελέγχων
Κι ενώ υπάρχει δυστοκία στην κατάληξη συμφωνίας γύρω από το μεταναστευτικό, η εποχή της ελεύθερης και απρόσκοπτης κίνησης των προσώπων στην Ευρώπη, που διήρκεσε δύο δεκαετίες, μοιάζει να τερματίζεται, καθώς πολλά-κράτη μέλη της Ε.Ε. επιβάλλουν πλέον ελέγχους στα σύνορά τους εξαιτίας της δίχως προηγούμενο μαζικής έλευσης προσφύγων και μεταναστών. Μετά την αναστολή της Σένγκεν εκ μέρους της Γερμανίας, η Σλοβακία και η Τσεχία επανέφεραν τους ελέγχους στα σύνορά τους, η Αυστρία και η Ολλανδία ενισχύουν τους μεθοριακούς ελέγχους με την ανάπτυξη αστυνομικών δυνάμεων, ενώ ακολουθεί και η Ιταλία.

Την ίδια στιγμή, η Ουγγαρία μπλοκάρει το κεντρικό σημείο διέλευσης προσφύγων και μεταναστών από τη Σερβία. Δεκάδες αστυνομικοί με εξάρτυση, καθώς και στρατιώτες, παρατάχθηκαν κατά μήκος διασυνοριακής σιδηροδρομικής γραμμής, απ' όπου έχουν εισέλθει εδώ και μήνες δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες στο ουγγρικό έδαφος. Το μπλόκο ήλθε λίγες ώρες πριν τεθεί σε ισχύ στις 12:00 τα μεσάνυχτα η νέα αμφιλεγόμενη αντιμεταναστευτική νομοθεσία, που προβλέπει τη σύλληψη όσων επιχειρούν να εισέλθουν στην Ουγγαρία μέσω Σερβίας, και την κράτηση ή απέλαση αιτούντων άσυλο. Η απροσδόκητη απόφαση της Γερμανίας να αποκαταστήσει τους συνοριακούς ελέγχους την Κυριακή προκάλεσε ντόμινο, αναγκάζοντας πολλές χώρες να επιβάλουν περιορισμούς και στα δικά τους σύνορα, καθώς χιλιάδες πρόσφυγες κινούνται προς βορρά και προς δυσμάς σε όλη την Ευρώπη.

Η Σλοβακία επανέφερε τους ελέγχους στα σύνορά της με την Αυστρία και την Ουγγαρία, η Αυστρία στέλνει αστυνομικούς στα σύνορά της για ενισχυμένους ελέγχους και η Ολλανδία ενισχύει επίσης άμεσα τις κινητές μονάδες ελέγχων στις περιοχές των συνόρων. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Ιταλίας αποφάσισε να αναπτύξει επιπλέον αστυνομικούς στα σύνορα με την Αυστρία, για να ελέγξουν την κατάσταση εν μέσω της ραγδαίας αύξησης των προσφύγων και των μεταναστών που κινούνται προς βορρά, μεταδίδουν την ίδια στιγμή τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο Rai News 24, οι ιταλικές Αρχές εντείνουν επίσης τους ελέγχους στους σιδηροδρομικούς συρμούς.

Κινδυνεύουν με «νομικό κενό» οι πρόσφυγες
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αποφύγει να κατακερματιστεί σε ένα συνονθύλευμα χωρών με διαφορετικούς κανόνες για τα σύνορά της η καθεμία, γεγονός που θα είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν χιλιάδες πρόσφυγες σε «νομικό κενό», προειδοποίησε η Υπάτη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) μετά την αναστολή της Σένγκεν εκ μέρους της Γερμανίας. Η Υπάτη Αρμοστεία τονίζει σε ανακοίνωση που εξέδωσε το βράδυ της Κυριακής από τη Γενεύη ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν στη σύνοδο των Υπουργών Εσωτερικών και Δικαιοσύνης των χωρών-μελών της Ε.Ε. τη Δευτέρα θα είναι «ακόμη κρισιμότερες». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η απόφαση της Γερμανίας να επανεισάγει τους μεθοριακούς ελέγχους, κυρίως στα σύνορά της με την Αυστρία, φαίνεται νομικά αιτιολογημένη, τονίζοντας ότι η ενέργεια αυτή καταδεικνύει την ανάγκη να συμφωνήσουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. σε κοινή προσέγγιση όσον αφορά τους πρόσφυγες.

«Η προσωρινή επανεισαγωγή των συνοριακών ελέγχων μεταξύ των κρατών-μελών είναι μία έκτακτη δυνατότητα, που προβλέπεται ρητά από τον Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν [σ.σ. σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα] στην περίπτωση μίας κατάστασης κρίσης», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Επιτροπή. «Η παρούσα κατάσταση στη Γερμανία, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ότι είναι μια κατάσταση που καλύπτεται από τους κανονισμούς», προστίθεται στο κείμενο της ανακοίνωσης. Η Κομισιόν αναφέρει ότι θα παρακολουθεί τις εξελίξεις και τονίζει ότι στόχος είναι η επιστροφή σε μία κανονική κατάσταση, χωρίς συνοριακούς ελέγχους μεταξύ των κρατών-μελών της ζώνης Σένγκεν «το συντομότερο δυνατόν». «Η απόφαση της Γερμανίας υπογραμμίζει την κατεπείγουσα ανάγκη να συμφωνήσουμε στα μέτρα που προτάθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης», καταλήγει η ανακοίνωση.