Σαββίδου: Η κρίση μας πίεσε να δούμε αλήθειες και ελλείμματα

Η οικονομική κρίση αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση για την κυπριακή κοινωνία σύμφωνα με την Επίτροπο Διοίκησης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ελίζα Σαββίδου αφού οδήγησε σε συρρίκνωση δικαιωμάτων, περιορισμό του κοινωνικού κράτους και περιορισμό της κοινωνικής αλληλεγγύης. Ωστόσο την ίδια ώρα μας πίεσε, μέσω της αποκάλυψης κρουσμάτων διαφθοράς, να δούμε την αλήθεια και να αναγνωρίσουμε ελλείψεις και λάθη του παρελθόντος.

Σε συνέντευξή της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων η κ. Σαββίδου, η οποία υπηρέτησε στο γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως από το 1991 από όλες

τις βαθμίδες προτού διοριστεί ως επικεφαλής του το 2011 μιλάει για το έργο που επιτελεί το γραφείο της, τη συνεργασία της με την εκτελεστική εξουσία, την εξέλιξη της κυπριακής κοινωνίας και την επίδραση που είχε η ένταξή της Κύπρου στην ΕΕ σ` αυτήν, αλλά αναφέρεται επίσης στις ελλείψεις και τις προκλήσεις που ακόμη υφίστανται.

Σε ερώτηση για τον αριθμό παραπόνων που λαμβάνει το γραφείο της σήμερα σε σχέση με τη χρονιά ίδρυσης του, πριν από 25 χρόνια, αναφέρει ότι «το 1991 όντως είχαμε πάρει περίπου 450 παράπονα. αλλά ήμασταν μόνο 5 λειτουργοί». Σήμερα, σημειώνει, «παίρνουμε γύρω στα 2.500 παράπονα και οι λειτουργοί μας, το επιστημονικό προσωπικό, έχει αυξηθεί σε 28».

Ωστόσο, όπως προσθέτει «οι αρμοδιότητες από το 1991 μέχρι σήμερα έχουν πολλαπλασιαστεί και λειτουργούμε παράλληλα σαν ένας ολοκληρωμένος πλέον οργανισμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων οπότε οι αριθμοί από μόνοι τους δεν δίνουν και τη σωστή εικόνα».

Κληθείσα να πει αν τα καταφέρνει με τις αυξημένες αρμοδιότητες που έχει αρκείται να σημειώσει: «Τα καταφέρνουμε. Όχι εύκολα πρέπει να πω. Αισθάνομαι ότι αν ήμασταν καλύτερα στελεχωμένοι και από άποψης ποιότητας και από άποψη αριθμών θα μπορούσαμε να προσφέρουμε ακόμη περισσότερα».

Εν πάση όμως περιπτώσει, συμπληρώνει, «έχουμε οργανωθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε σε όλες τις αρμοδιότητες έστω και σε περιορισμένο βαθμό».

Ουσιαστική η συνεργασία με εκτελεστική εξουσία – Δεν καταθέτουμε τα όπλα

---------

Απαντώντας σε άλλη ερώτηση η κ. Σαββίδου επισημαίνει ότι «με την εκτελεστική εξουσία θα έλεγα ότι ανέκαθεν είχαμε μια καλή συνεργασία με μικρές βέβαια εξαιρέσεις κατά καιρούς».

«Τα τελευταία ιδίως χρόνια βλέπουμε αυτή η συνεργασία να εξελίσσεται και να γίνεται και πιο ουσιαστική», ανέφερε, εξηγώντας ότι «δηλαδή πλέον πέραν από το να ασκούμε εξωδικαστικό έλεγχο παρεμβαίνουμε και προληπτικά και αυτό σημαίνει ότι συνεργαζόμαστε και με τις αρμόδιες υπηρεσίες σ` αυτήν την πλέον προληπτική πλέον δράση».

Σε ερώτηση για την συμβουλευτική υφή του ρόλου της διευκρινίζει ότι «οι Επίτροποι Διοίκησης, οι Όμπουντσμεν όπως είναι διεθνώς γνωστός ο όρος, παρεμβαίνουν κάνοντας εισηγήσεις, οι οποίες δεν είναι εκτελεστές, δεν είναι όπως οι αποφάσεις για παράδειγμα του Ανωτάτου Δικαστηρίου».

Εμείς, προσθέτει, «δεν ακυρώνουμε αποφάσεις, ούτε παρεμβαίνουμε δραστικά στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης».

«Θεωρώ ότι αυτό δεν είναι μείον και συνάδει και με το χαρακτήρα του θεσμού», επισημαίνει, συμπληρώνοντας ότι «είναι ένας εξωδικαστικός όχι δικαστικός θεσμός».

Πιστεύω, αναφέρει, «ότι έχουμε αποτελέσματα».

Βεβαίως, προσθέτει, «υπάρχουν και περιπτώσεις όπου δεν έχουμε συμμόρφωση, όμως δεν καταθέτουμε τα όπλα αμέσως επειδή δεν έχουμε συμμόρφωση». Σύμφωνα με την ίδια το γραφεί της επαναφέρει το θέμα «ξανά και ξανά και σε κάποιες περιπτώσεις έστω και μετά από δύο ή τρία χρόνια βλέπουμε να υπάρχει μια συμμόρφωση σταδιακή της διοίκησης σ` αυτό που επισημάναμε έστω και πριν τρία χρόνια».

Υπάρχει συντηρητισμός αλλά λόγω και ΕΕ εκσυγχρονίζεται η κυπριακή κοινωνία

Σε ερώτηση αν θεωρεί ότι η κυπριακή κοινωνία είναι συντηρητική ή ανοιχτόμυαλη η Επίτροπος Διοίκησης αναφέρει ότι «η κυπριακή κοινωνία είναι μια πλουραλιστική κοινωνία και ιδίως μετά από το 2004 όταν ενταχθήκαμε δηλαδή στην ΕΕ βλέπουμε να εξελίσσεται και να εκσυγχρονίζεται με πολύ ταχύτερους ρυθμούς».

Και σ` αυτό, προσθέτει, «βοήθησε η ανάγκη πλέον να εναρμονιστούμε με ευρωπαϊκές οδηγίες, με συστάσεις ευρωπαϊκές, με κανονισμούς, με το κοινοτικό κεκτημένο».

Αυτό, σύμφωνα με την κ. Σαββίδου, «ήταν ένα από τα θετικά της ένταξής μας στην ΕΕ».

Αναγνωρίζει παράλληλα ότι «υπάρχουν βεβαίως και κάποιες πτυχές όπου υπάρχει συντηρητισμός στην κοινωνία μας. Υπάρχει και μια όχι και τόσο προοδευτική προσέγγιση των πραγμάτων σε ορισμένα θέματα. Ξεπερνιούνται όμως».

Δίνει το παράδειγμα της ψήφισης το 2015 του Συμφώνου Συμβίωσης «που ήταν μια μεγάλη εξέλιξη κόντρα στον όποιο συντηρητισμό υπάρχει, κόντρα στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που υπάρχουν ως προς τα δικαιώματα των ΛΟΑΔ ατόμων».

«Η κυπριακή κοινωνία μετεξελίσσεται πολύ σημαντικά», υποδεικνύει.

Θετική η διάσωση προσφύγων, υστερούμε στο αύριο

Σε ερώτηση πως θεωρεί ότι μεταχειρίζεται η Κύπρος τους πρόσφυγες η κ. Σαββίδου αναφέρει ότι «εντοπίζουμε αρκετά προβλήματα στην μεταχείριση των προσφύγων». Όμως, προσθέτει, «θα πρέπει να παραδεχθώ ότι όσον αφορά τη διάσωση των προσφύγων από τη θάλασσα και όσον αφορά την αντιμετώπιση των πρώτων αναγκών τους υπήρξε καλή, υπήρξε θετική ανταπόκριση από την Κύπρο». Και σ` αυτό, σημειώνει, «συνέβαλε βέβαια και η πολύ σημαντική συμβολή εθελοντικών οργανώσεων και μη κυβερνητικών οργανώσεων».

«Εκεί που υστερούμε είναι το αύριο, τι γίνεται με αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι μπορεί να μείνουν για χρόνια στην Κύπρο», αναφέρει.

Μας ανησυχεί δηλαδή, προσθέτει, «τι κάνουμε για την ένταξη, για την ενσωμάτωση, για την αποκατάσταση όλων των δικαιωμάτων τους, για την πρόσβασή τους στην εργασία, διότι βεβαίως δεν μπορείς να τους έχεις για χρόνια στην Κύπρο και να μην εργάζονται».

Απαντά καταφατικά σε ερώτηση αν παρακολουθεί την κατάσταση, συμπληρώνοντας ότι «παίρνουμε και αρκετά παράπονα».

«Παρεμβαίνουμε όπου θεωρούμε ότι πρέπει να παρέμβουμε και έχουμε επικοινωνία και με τις αρμόδιες υπηρεσίες», λέει.

Υπάρχουν ακόμα πολλά στερεότυπα και προκαταλήψεις για τα άτομα με αναπηρίες

Σε ερώτηση για τα άτομα με αναπηρίες η κ. Σαββίδου εκφράζει τη θέση ότι «και σε αυτό τον τομέα υπάρχουν πολλά ελλείμματα που αφορούν όχι μόνο το σεβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, αλλά και κυρίως το δικαίωμά τους να έχουν πρόσβαση. Πρόσβαση στην εργασία, πρόσβαση σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες, πρόσβαση στην εκπαίδευση κτλ».

«Υπάρχουν πάρα πολλά στερεότυπα και πάρα πολλές προκαταλήψεις», επισημαίνει. Για παράδειγμα, λέει, «ακόμα η αναπηρία θεωρείται ασθένεια, ή θεωρείται ανικανότητα, ή θεωρείται αυτόματα ότι ένα άτομο με αναπηρία πρέπει να τίθεται υπό κηδεμονία». Αυτά βέβαια όλα, σημειώνει, «στηρίζονται σε στερεότυπα και προκαταλήψεις».

Σύμφωνα με την ίδια «έχει να γίνει πάρα πολλή δουλειά στο θέμα των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία διότι πλέον πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν αντιμετωπίζονται αυτά τα προβλήματα ούτε με την φιλανθρωπία, ούτε με την ελεημοσύνη αλλά με συγκεκριμένες δράσεις και πολιτικές».

Η έμφυλη βία σημαντικός τομέας παρέμβασης, μακρά η πορεία για αποτέλεσμα

Σε ερώτηση για το ποια θεωρεί η ίδια την πιο σημαντική παρέμβαση του γραφείου της τα τελευταία χρόνια αναφέρεται στην έμφυλη βία. Εκεί, σημειώνει, «έχουμε αναπτύξει πραγματικά μια πολύ μεγάλη δράση».

«Καλύψαμε όλες τις πτυχές της έμφυλης βίας με συγκεκριμένες τοποθετήσεις και αναφέρομαι στην πορνεία, στην εμπορία προσώπων και κυρίως γυναικών και νεαρών κοριτσιών, στον ακρωτηριασμό γυναικείων οργάνων, στην ενδοοικογενειακή βία, στη σεξουαλική παρενόχληση, ακόμα και στο σεξισμό», προσθέτει.

Παράλληλα, ενημερώνει ότι «τα τελευταία χρόνια η δράση μας ήταν σημαντική και χάρη σε ένα συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ πρόγραμμα για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών το οποίο μόλις πρόσφατα έχει ολοκληρωθεί».

Ερωτηθείσα αν θεωρεί ήταν αποτελεσματική η δράση υποδεικνύει ότι «τα αποτελέσματα δεν φαίνονται από τη μια στιγμή στην άλλη, ούτε υποβάλλοντας μια τοποθέτηση για το σεξισμό σημαίνει ότι την επομένη θα εξαλειφθεί ο σεξισμός».

«Είναι μια μακρά πορεία για να καταπολεμήσεις τις ρίζες της έμφυλης βίας και τις ρίζες των έμφυλων διακρίσεων», προσθέτει.

Η κρίση η μεγαλύτερη πρόκληση, αλλά μας πίεσε να δούμε αλήθειες

Σε ερώτηση ως το ποια για την ίδια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα απαντά πως τα τελευταία χρόνια η μεγαλύτερη μας πρόκληση ήταν η οικονομική κρίση.

Η οικονομική κρίση, προσθέτει, «που οδήγησε σε συρρίκνωση δικαιωμάτων, σε περιορισμό του κοινωνικού κράτους, σε περιορισμό της κοινωνικής αλληλεγγύης ακόμα».

«Αναδεικνύοντας αυτά τα ζητήματα μας έδωσε και συγκεκριμένο προσανατολισμό στη δράση μας κυρίως στα πλαίσια διερεύνησης ατομικών παραπόνων, γιατί λόγω ακριβώς της οικονομικής κρίσης αυξήθηκαν πάρα πολύ τα παράπονα που είχαν να κάνουν με τις κοινωνικές παροχές που μειώθηκαν, όπου μειώθηκαν, είχαν να κάνουν με την υγειονομική περίθαλψη και οτιδήποτε σχετίζεται με την οικονομική κατάσταση των πολιτών», αναφέρει.

Σε ερώτηση αν τα πράγματα βελτιώνονται, εκφράζει την άποψη ότι «φαίνεται ότι πάμε να βγούμε από την οικονομική κρίση και ευελπιστώ ότι κάποιες αδικίες που δημιουργήθηκαν θα διορθωθούν».

Κληθείσα να πει αν στην Κύπρο υπάρχει κράτος δικαίου απαντά «βεβαίως υπάρχει κράτος δικαίου παρά τα όποια ελλείμματα».

Αναγνωρίζει ωστόσο ότι «υπάρχουν ελλείμματα σε ζητήματα διαφάνειας και λογοδοσίας». Αυτό, προσθέτει, «μας φέρνει και σε ένα άλλο σημαντικό θέμα ότι τα τελευταία χρόνια λόγο και της οικονομικής κρίσης διαφάνηκαν και αποκαλύφθηκαν και πολλά κρούσματα διαφθοράς».

Σύμφωνα με την Επίτροπο Διοικήσεως «καταλήγει κανείς μελετώντας αυτό το ζήτημα ότι δεν υπήρχε αρκετή διαφάνεια, δεν υπήρχαν επαρκείς μηχανισμοί ελέγχου και δεν υπήρχε λογοδοσία».

Είναι κάτι, σημειώνει, «που τώρα αντιμετωπίζεται πιο ολιστικά αν θέλετε ώστε να βγούμε και από αυτή την μαύρη, σκοτεινή πλευρά».

Απαντώντας σε ερώτηση αν κατά κάποιο τρόπο η κρίση λειτούργησε ως ευκαιρία για ανάδειξη των προβλημάτων αυτών αναφέρει πως «ναι, η οικονομική κρίση μας πίεσε να δούμε κάποιες αλήθειες και να αναγνωρίσουμε και κάποια λάθη που γίνονταν».

«Από αυτή την άποψη βοήθησε στο να συνετιστούμε σε ορισμένους τομείς η κρίση», προσθέτει.

Πηγή: ΚΥΠΕ