Πακετοποίηση δανείων: Εργαλείο για μη εξυπηρετούμενα δάνεια

Εργαλείο στην προσπάθεια να λυθεί ο γόρδιος δεσμός των υψηλών ποσοστών μη εξυπηρετούμενων δανείων φιλοδοξεί να δώσει η μνημονιακή πρόνοια της πακετοποίησης και πώλησης δανείων σε τρίτους.

Η σχετική πρόνοια του μνημονίου που αποκάλυψε προ μηνών το Σίγμα, τίθεται από τους δανειστές ως προαπαιτούμενο της επόμενης αξιολόγησης που αρχίζει τον Ιούλιο.

Η εικόνα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, όπως καταγράφηκε στα οικονομικά αποτελέσματα για το πρώτο τρίμηνο του 2015, είναι η εξής:

ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ

ΔΑΝΕΙΑ
- Τράπεζα Κύπρου: 63% ή €15,2 δισ.

- Ελληνική Τράπεζα: 59,5% ή €2,7 δισ.

- Συνεργατισμός: 57,4% ή €6,9 δις.

Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται από αναλυτές και πιστωτές στο ποσοστό κάλυψης των μη εξυπηρετούμενων δανείων με επισφάλειες. Τα τραπεζικά ιδρύματα θεωρούν ότι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων που δεν έχει προβλεφθεί ως επισφάλεια μπορεί να εισπραχθεί μέσω των υποθηκών.

Σ' αυτή την εξίσωση σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι αξίες των υποθηκών. Ο σχετικός δείκτης το πρώτο τρίμηνο του έτους ήταν:

ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΑΛΥΨΗΣ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ
- Τράπεζα Κύπρου: 35%

- Ελληνική Τράπεζα: 47%

- Συνεργατισμός: 44,1%

Ένα ερώτημα που προκύπτει, είναι κατά πόσο οι δανειολήπτες θα επηρεάζονται σε περίπτωση πώλησης των δανείων τους σε τρίτους. Στις πλείστες των περιπτώσεων πωλήσεων δανείων, το τραπεζικό ίδρυμα συνεχίζει, μέσω συμφωνίας, να διαχειρίζεται το δανειακό χαρτοφυλάκιο και τους δανειολήπτες προς όφελος των επενδυτών.

Την ίδια ώρα και στον νόμο των εκποιήσεων που ψήφισε η Βουλή, έχει περιληφθεί συγκεκριμένη παράγραφος, η οποία προνοεί ότι: Ο δανειολήπτης, σε περίπτωση πώλησης του δανείου του, θα διατηρεί όλα τα δικαιώματά του, όπως η αναδιάρθρωση του δανείου ή η προσφυγή του στον διαμεσολαβητή.

ΘΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Το μέτρο της πακετοποίησης και πώλησης δανείων από τραπεζικά ιδρύματα σε τρίτους εμπεριέχει θετικά και αρνητικά στοιχεία για τα τραπεζικά ιδρύματα.

Τα θετικά
- Μπορεί να θεωρηθεί ως "καθαρή λύση" εφόσον φεύγουν άμεσα από τους ισολογισμούς των τραπεζών μη εξυπηρετούμενα δάνεια (αν αυτά επιλεγούν να πωληθούν).

- Σε περίπτωση αναδιάρθρωσης μη εξυπηρετούμενου δανείου, με τη νέα οδηγία, το δάνειο παραμένει ως μη εξυπηρετούμενο για ένα χρόνο.

- Αντί τα τραπεζικά ιδρύματα να αναμένουν σταδιακή αποπληρωμή των δανείων σε βάθος χρόνου, λαμβάνουν άμεση ρευστότητα.

- Οι τράπεζες πρέπει να αξιολογούν εάν χρειάζονται την επιπλέον ρευστότητα, αν μπορούν να χορηγήσουν νέα δάνεια, ώστε στη τελική να μην τους δημιουργεί ζημιές μέσω καταθέσεων με αρνητικά επιτόκια.

Το ζητούμενο είναι η τιμή πώλησης και ποια δάνεια θα πωληθούν. Πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων συνεπάγεται μεγάλη έκπτωση στην τιμή. Συνήθης πρακτική είναι στα πακέτα δανείων να υπάρχουν και καλά δάνεια ώστε να γίνονται πιο ελκυστικά προς τους πιθανούς αγοραστές.

Τα αρνητικά
- Τα τραπεζικά ιδρύματα πρέπει να μελετήσουν πώς επηρεάζονται οι κεφαλαιακές τους βάσεις κυρίως από την τιμή πώλησης.

- Εάν π.χ έχουμε ένα δάνειο €100 χιλ. για το οποίο η τράπεζα προέβλεψε ζημιές €40 χιλ. (και βάσει αυτών ανακεφαλαιοποιήθηκε), τότε εάν το πωλήσει στις €65 χιλ. καταγράφει κέρδος. Εάν πωληθεί κάτω των €60 χιλ. προκύπτει κεφαλαιακή ανάγκη.

ΑΓΟΡΑ ΔΑΝΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
Η αγορά προβληματικών δανείων (distressed assets) είναι αναπτυγμένη σε άλλες χώρες όπως η Ιρλανδία και η Βρετανία. Συνήθως η αγορά γίνεται σε χαμηλές τιμές από ξένα επενδυτικά ταμεία, τα οποία άρχισαν ήδη να εκδηλώνουν ενδιαφέρον και για την Κύπρο.

- Σε χώρες όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία μέρος των δανείων αγοράστηκαν από εταιρείες που συμμετέχει το κράτος.

- Ζητούμενα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η χρηματοδότηση των κρατικών εταιρειών ώστε να αγοράσουν τα δάνεια και η τιμή μεταφοράς των δανείων.

- Στην Κύπρο, ο οποιοσδήποτε μηχανισμός, δεν πρέπει να αυξάνει το δημόσιο χρέος το οποίο βρίσκεται στο 105% και να μη δημιουργεί δυσανάλογο βάρος επί των φορολογουμένων.

Ως εναλλακτική συζητείται η δημιουργία ειδικού σκοπού εταιρειών από κάθε τραπεζικό ίδρυμα ξεχωριστά και η συμμετοχή σε αυτά ιδιωτικών κεφαλαίων. Εδώ έρχεται να προστεθεί στην εξίσωση και η κίνηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που ανακοινώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, να αγοράζει τιτλοποιημένα δάνεια. Συγκεκριμένα αντί να αγοράζουν τίτλους όπως μετοχές, με εξασφάλιση δάνεια επενδυτές, τα αγοράζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική με αντάλλαγμα την παροχή ρευστότητας στα τραπεζικά ιδρύματα.

ΘΕΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΣΜΟΥ
Η συμφωνία που επήλθε τότε θέλει τον κρατικοποιημένο σήμερα Συνεργατισμό να επιστρέφει στους μετόχους του υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Για να γίνει αυτό θα πρέπει ο Συνεργατισμός να εξοφλεί στο κράτος, πέραν των 1,5 δισ. που έλαβε και επιπλέον απόδοση 10%, το οποίο είναι συσσωρευτικό για κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με το διάταγμα κρατικοποίησης του Συνεργατισμού, μετά την 1η Ιανουαρίου 2019, η Δημοκρατία δύναται να προχωρεί με ανοικτή και διαφανή διαδικασία προς όλους τους δυνητικούς επενδυτές, στη διάθεση μέρους ή του συνόλου της συμμετοχής της στην ιδιοκτησιακή δομή και των δικαιωμάτων ψήφου της στη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα μέσω νέων κεφαλαίων.

Επί του παρόντος και λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά δεδομένα, διαφαίνεται να μην υπάρχουν δυνατότητες επαναγοράς του Συνεργατισμού. Την ίδια ώρα υπάρχουν παραδείγματα αποκρατικοποίησης τραπεζών που ενισχύθηκαν από τους κρατικούς υπολογισμούς. Τελευταίο παράδειγμα η πώληση μέρους του μετοχικού κεφαλαίου της Lloyds στη Μεγάλη Βρετανία.