Ορφανίδης: H ευρωζώνη 5 χρόνια μετά το προπατορικό αμάρτημα

Το ερώτημα γιατί η Ευρώπη απέτυχε να διαχειριστεί την οικονομική κρίση στην ευρωζώνη και τα μαθήματα που πήραμε από αυτή την κρίση επιχειρεί να απαντήσει σε επιστημονικό έγγραφο εργασίας με τίτλο «Η κρίση στην ευρωζώνη πέντε χρόνια μετά το προπατορικό αμάρτημα», ο πρώην Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Αθανάσιος Ορφανίδης

Ως προπατορικό αμάρτημα χαρακτηρίζει το πρόγραμμα που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα το 2010, το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν σχεδιασμένο για να προστατέψει συγκεκριμένα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα άλλων κρατών-μελών, παρά να βοηθήσει την Ελλάδα. Εκεί επικεντρώνεται και η ανάλυση του κειμένου.

Ο Αθανάσιος Ορφανίδης ασκεί δριμεία κριτική για τον χειρισμό της κρίσης από μέρους της ΕΕ, λέγοντας ότι το ευρώ έχει αποτύχει στο πρώτο του ουσιαστικό τεστ από την ημέρα υιοθέτησης του. «Αντί να φέρει την ευημερία στην Ευρώπη, το ευρώ παγίδευσε αρκετά κράτη σε μια παρατεταμένη ύφεση», αναφέρει χαρακτηριστικά, λέγοντας παράλληλα ότι έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των επιδόσεων της ευρωζώνης σε σχέση με άλλες οικονομίες. Δημιούργησε επίσης είπε έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των λαών της Ευρώπης,

Σύμφωνα με την ανάλυση που γίνεται, αναφέρεται ότι η κακοδιαχείριση της κρίσης μπορεί να αποδοθεί στην πολιτική δομή της ευρωζώνης η οποία χρησιμοποιεί τη δύναμη κάποιων κυβερνήσεων κρατών μελών σε βάρος των συμφερόντων άλλων κρατών μελών και της ευρωζώνης στο σύνολο της. Υποστηρίζει ότι η εμπειρία του ΔΝΤ στη διαχείριση κρίσεων, δεν αξιοποιήθηκε με τρόπο παραγωγικό, λόγω των ισχυρών και αδικαιολόγητων απόψεων που είχαν κάποιες κυβερνήσεις για τον οργανισμό.

Καταστρατήγηση βασικών κανόνων του ΔΝΤ

«Το προπατορικό αμάρτημα δεν θα είχε συμβεί, αν το ΔΝΤ δεν καταστρατηγούσε τους δικούς του καθιερωμένους κανόνες με την εισαγωγή μιας βαθιάς προβληματικής και συστημικής εξαίρεσης για το πλαίσιο δανεισμού.

Αναλύοντας το ελληνικό πρόβλημα όπως αυτό πρωτοεμφανίστηκε περί τα τέλη του 2009, ο Αθανάσιος Ορφανίδης υποστηρίζει ότι ήταν κυρίως δημοσιονομικό, λόγω του δημοσίου χρέους που συσσωρεύτηκε. Εφόσον αναφέρει η χώρα έχασε τη δυνατότητα να ασκεί αυτόνομη νομισματική πολιτική, δεν είχε τα εργαλεία για να αποκρούσει την κρίση.

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός προγράμματος του ΔΝΤ για την Ελλάδα, απαιτούσε τον συντονισμό των πολιτικών με άλλες κυβερνήσεις στη ζώνη του ευρώ, αλλά και οργανισμούς. Αν και το ελληνικό πρόβλημα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί όπως οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα από το ΔΝΤ, μετατράπηκε σε ένα συστημικό πρόβλημα για ολόκληρη την ευρωζώνη λόγω:

Απουσίας μηχανισμών άσκησης νομισματικής πολιτικήςΑπουσία μηχανισμού διαχείρισης προβλημάτων που δεν περιλαμβάνονταν στη Συνθήκη της ΕΕΟ μηχανισμός λήψης αποφάσεων και η ανάγκη έγκρισης ζητημάτων από τις κυβερνήσεις άλλων μελών της ευρωζώνης είχε ως αποτέλεσμα την λήψη αποφάσεων που κυριαρχούνταν από αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα

Πέραν του οικονομικού κόστους που θα είχε η επίλυση της κρίσης, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στο πολιτικό κόστος. «Η σωστή διαχείριση μιας κρίσης θα πρέπει να έχει στόχο τον περιορισμό του οικονομικού κόστους και τη δίκαια κατανομή των ζημιών μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων. Κανένας οργανισμός στην ευρωζώνη δεν έχει τη δυνατότητα και την ευθύνη να πάρει αυτές τις αποφάσεις. Οι κυβερνήσεις και τα κράτη είναι υπεύθυνα να υπηρετούν τα συμφέροντα των πολιτών τους στις χώρες τους. Η πολιτική επιβίωση των εκλεγεγμένων κυβερνήσεων χρειάζεται ηγέτες που να επικεντρώνονται στις απόψεις της κοινής γνώμης, ασχέτως αν αυτές ενδεχομένως να βλάψουν άλλα κράτη», αναφέρει ο Αθανάσιος Ορφανίδης.

Η πολιτική αυτή τονίζει, έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή σε κάποια κράτη-μέλη και παράλληλα υψηλότερο κόστος για την Ευρώπη στο σύνολο της.

Nικητές και ηττημένοι

Ο Αθανάσιος Ορφανίδης, αναφέρει ότι η κρίση έχει νικητές και ηττημένους με τη Γερμανία να φαίνεται από τα οικονομικά δεδομένα ότι έχει επωφεληθεί από αυτή την κατάσταση.

Νούμερα που θυμίζουν γερμανική κατοχή

Αναφερόμενος στα οικονομικά δεδομένα της Ελλάδας και τα αποτελέσματα του μνημονίου του Μαίου του 2010, ο Αθανάσιος Ορφανίδης κάνει λόγο για μνημειώδη αποτυχία η οποία μπορεί να συγκριθεί με τις χειρότερες καταστροφές μακροοικονομικής πολιτικής. «Το ΑΕΠ στην Ελλάδα μειώθηκε κατά ένα τέταρτο από τότε που άρχισε η παγκόσμια οικονομική κρίση. η καταστροφή μπορεί να συγκριθεί με το Great Depression του 1930», τονίζει ο πρώην Κεντρικός Τραπεζίτης, προσθέτοντας ότι η μόνη περίοδος που η Ελλάδα κατέγραψε χειρότερες επιδόσεις ήταν κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.

Η στροφή προς το ΔΝΤ για βοήθεια, θα σήμαινε μια συνταγή η οποία θα περιελάμβανε δημοσιονομική λιτότητα. Αυτός ο παράγοντας είναι αναπόφευγκτος προκειμένου να διορθωθούν ανισορροπίες και να αποκατασταθεί η μακροπρόθεσμη εσωτερική και εξωτερική ισορροπία. Η λιτότητα έχει αποδειχθεί ως ένα από τα ευαίσθητα ζητήματα ενός προγράμματος του ΔΝΤ, που συνεπάγεται με οικονομικό αλλά και πολιτικό ρίσκο υπό τον φόβο της αποτυχίας του προγράμματος.

«Η λιτότητα τυπικά δημιουργεί πολιτικές αντιδράσεις εναντίον της κυβέρνησης που εφαρμόζει το πρόγραμμα, ιδιαίτερα στις χώρες οι οποίες μαστίζονται από τον λαϊκισμό», αναφέρει χαρακτηριστικά. Προσθέτει ότι χρειάζεται επίσης προσοχή, επειδή η υπερβολική λιτότητα, οδηγεί στην μείωση της παραγωγής.

«Στο ελληνικό πρόγραμμα υπήρχαν δύο άλλοι παράγοντες που χρειάζονταν προσοχή, οι οποίοι σχετίζονται με το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν μέλος της Ευρωζώνης. Το σταθερό επιτόκιο, το οποίο αποκλείει την ευελιξία στην συναλλαγματική ισοτιμία», αναφέρει.

Αναφορά γίνεται επίσης και για την απόφαση να μην γίνει καμιά αναπροσαρμογή σε ότι αφορούσε το μέγεθος του χρέους, καθώς εκτιμάτο πως το χρέος θα ήταν βιώσιμο στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Αντίθετα ασκείται κριτική για το γεγονός ότι όλες οι προβλέψεις αποδείχθηκαν λανθασμένες με το ΑΕΠ της χώρας να κατρακυλά, την ανεργία να σκαρφαλώνει, η παραγωγή μειώθηκε κτλ.

Ποιος έχει δίκαιο;

Ο Αθανάσιος Ορφανίδης αναφέρεται και στις διαφορετικές αφηγήσεις που γίνονται για την ελληνική κρίση, με ιδιαίτερη αναφορά στο πως οι Γερμανοί αφηγούνται το πρόβλημα και πώς οι Έλληνες.

Ποιος έχει δίκαιο; Ο Αθανάσιος Ορφανίδης εκτιμά ότι η Γερμανία ευθύνεται για την «παγίδα χρέους» που στήθηκε στην Ελλάδα, όμως την ίδια στιγμή κριτική γίνεται και για τις ελληνικές κυβερνήσεις οι οποίες δεν εφάρμοσαν στην ολότητα του το πρόγραμμα. Κάτι το οποίο ενδεχομένως να επηρέασε και το αποτέλεσμα, σημειώνει.

Δεν αμφιβάλλει καθόλου ότι το πρόβλημα της χώρας πάντως, προκλήθηκε από τις πολιτικές των ελληνικών κυβερνήσεων διαχρονικά. Οι ατέλειες στην δομή του ευρώ επιδείνωσαν κατά την άποψη του το πρόβλημα επιτρέποντας τα υπερβολικά ελλείμματα.

Όμως αναφέρει, οι λόγοι για τους οποίου η Ελλάδα ζήτησε βοήθεια το 2010, δεν ήταν άγνωστοι ή πρωτοφανείς αν κάποιος τους συγκρίνει με παρόμοια παραδείγματα άλλων χωρών που ζήτησαν βοήθεια από το ΔΝΤ.

Εκφράζει πάντως τη θέση, ότι αν το ελληνικό πρόγραμμα σχεδιαζόταν αποκλειστικά από το ΔΝΤ, χωρίς την παρέμβαση των κρατών-μελών, και η Ελλάδα τηρούσε τις δεσμεύσεις και τους κανονισμούς, η κρίση θα είχε ξεπεραστεί εδώ και καιρό. «Αντίθετα εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα καταδικασμένο να αποτύχει. Δημιουργήθηκαν νέοι κανόνες και εφαρμόστηκαν ακριβώς για να εξυπηρετήσουν άλλα συμφέροντα εκτός Ελλάδας. Το πρόγραμμα αυτό πέτυχε στο να προστατέψει τα γερμανικά και γαλλικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από τις απώλειες που μπορεί να είχαν, και προστάτεψαν την Άγκελα Μέρκελ από το πολιτικό κόστος που θα είχε. Οδήγησαν την Ελλάδα στην καταστροφή όμως», καταλήγει.

[email protected]

Follow @zannettosn