Οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου- Οι προκλήσεις για το ΣΥΡΙΖΑ

Οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου στην Ελλάδα χαρακτηρίστηκαν ως οι κρισιμότερες στην σύγχρονη ιστορία της χώρας, μέχρι τις επόμενες.

Το αποτέλεσμα ήταν λίγο ως πολύ αναμενόμενο, βάσει των δημοσκοπήσεων (όσο έγκυρες μπορούν να χαρακτηριστούν) αλλά κυρίως λόγω των αποτελεσμάτων των Ευρωεκλογών του Μάιου του 2014, όπου εκεί φάνηκε η δυναμική που είχε αποκτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ

στην Ελληνική Κοινωνία. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ είναι ιστορική παρά το γεγονός , ότι δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία στην νεοεκλεγείσα Ελληνική Βουλή. Για πρώτη φορά κόμμα που αυτοπροσδιορίζεται ότι ανήκει στο χώρο της Αριστεράς κερδίζει Εθνικές εκλογές στην Ελλάδα αλλά και ότι έσπασε το δίπολο ΠΑΣΟΚ – Νέας Δημοκρατίας μετά από 41 χρόνια. Ίσως το πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά σε χώρα που βρίσκεται σε πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής εκλέγεται κυβέρνηση με σαφή αντιμνημονιακό προσανατολισμό.

Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν θα μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας να εφαρμόσουν τα όσα έχουν υποσχεθεί στο φιλόδοξο πρόγραμμα τους και η επόμενη μέρα. Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα τα οποία ίσως αποτελέσουν τροχοπέδη στην προσπάθεια αυτή. Το πρώτο είναι οι διάφορες συνιστώσες που υπάρχουν στο ΣΥΡΙΖΑ και κινούνται σε πολλά και διαφορετικά ιδεολογικά πλαίσια από την άκρα αριστερά μέχρι την σοσιαλδημοκρατία. Παρά το γεγονός ότι από τον Μάιο του 2012 ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ενιαίο κόμμα, οι συνιστώσες αυτές εξακολουθούν να υπάρχουν (όχι θεσμικά) και να εκφράζουν τις δικές τους απόψεις. Έτσι υπάρχει ο κίνδυνος να έχει την κατάληξη της Ένωσης Κέντρου (η οποία ήταν κομματικό μόρφωμα, όπου ιδεολογικά τα μέλη της κινούνταν από το ιδεολογικό χώρο της κεντροαριστεράς έως τις παρυφές της δεξιάς) του Γεωργίου Παπανδρέου του 1965, υπό διαφορετικές συνθήκες. Αυτό ο Τσίπρας προσπάθησε να το αποτρέψει με το να υπογράψουν οι υποψήφιοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κώδικα δεοντολογίας που αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η βουλευτική τους έδρα ανήκει στο κόμμα και όχι στους ίδιους. Το μεγάλο στοίχημα είναι να μείνουν όλοι ικανοποιημένοι και αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο και ίσως δημιουργήσει προβλήματα στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής.

Το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι πάρα πολύ φιλόδοξο και μάλιστα μπορεί να χαρακτηριστεί και ουτοπικό, καθώς δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες σε ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων πολιτών. Αρά θα πρέπει από την μια ο Αλέξης Τσίπρας να επιβεβαιώσει αυτούς που τον πιστεύουν και από την άλλη να κερδίσει αυτούς που τον αντιμετωπίζουν με δυσπιστία και να μην εξελιχθεί σε ένα νέο Ανδρέα Παπανδρέου του οποίου οι εξαγγελίες για ΑΛΛΑΓΗ το 1981 έμειναν στα μπαλκόνια και στις προεκλογικές συγκεντρώσεις.

Η συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους Ανεξάρτητους Έλληνες για το σχηματισμό κυβέρνησης αποτελεί μια ετερόκλητη συνεργασία για όσους γνωρίζουν τις προγραμματικές διακηρύξεις των δύο κομμάτων. Παρόλο που η συνεργασία μεταξύ κομμάτων από εντελώς αντίθετους ιδεολογικούς χώρους δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο για την Ελλάδα, με χαρακτηριστικότερη ίσως τη συνεργασία μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και του τότε ενωμένου Συνασπισμού το 1989. Το ζήτημα για αυτή την συνεργασία είναι με ποιο τρόπο θα συνεργαστούν αυτά τα δύο κόμματα που η πιο χαρακτηριστική τους ομοιότητα είναι ότι κινούνται και τα δύο εναντίον των πολιτικών λιτότητας και των μνημονίων, ενώ σε αλλά σοβαρά θέματα έχουν χαώδεις διαφορές. Και επειδή την νέα κυβέρνηση δεν πρόκειται να την απασχολήσει μόνο το θέμα της οικονομίας (το πιο σοβαρό ζήτημα για την Ελλάδα αυτή την περίοδο) αλλά και θέματα όπως η παιδεία, η εξωτερική πολιτική και το μεταναστευτικό όπου οι θέσεις των Ανεξάρτητων Ελλήνων είναι πολύ πιο συντηρητικές από αυτές του ΣΥΡΙΖΑ. Αναμένεται με ενδιαφέρον το πώς θα συγκεραστούν αυτές οι διαφορές και πως θα επηρεάσουν το κυβερνητικό έργο. Γιατί ίσως αυτές οι διαφορές στο τέλος οδηγήσουν σε τερματισμό αυτής της συνεργασίας . (Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε ανακοινωθεί ακόμη η προγραμματική διακήρυξη της συνεργασίας των δύο κομμάτων).

Το πιο σημαντικό πρόβλημα που θα έχει ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας είναι η στάση που θα κρατήσουν οι Ευρωπαίοι Εταίροι και κυρίως η Γερμανία και οι σύμμαχοι της απέναντι στο πρόγραμμα του. Αυτή την στιγμή πολύ δύσκολα θα μπορέσει να πείσει τους Ευρωπαϊκούς κύκλους που υποστηρίζουν τις πολιτικές λιτότητας να αλλάξουν στάση απέναντι στην Ελλάδα. Ήδη οι ανταποκρίσεις από την Γερμανία δεν είναι καθόλου θετικές για τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ παρά το γεγονός ότι ο εκπρόσωπος της καγκελαρίου Μέρκελ μίλησε για θέληση από πλευράς Γερμανίας να συνεργαστεί με την νέα Ελληνική Κυβέρνηση. Ενώ διάφοροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι όπως ο Γιούνγκερ μίλησε και αυτός για συνεργασία με την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα βάζοντας όμως ένα «αλλά» ότι η Ελλάδα πρέπει να τιμήσει τις συμφωνίες που έκανε με τους Ευρωπαίους Εταίρους της.

Αν και η εκλογή του Αλέξη Τσίπρα γέννησε ελπίδες σε αρκετούς αλλά και φόβο σε τόσους άλλους το σίγουρο είναι ότι η επόμενη μέρα δεν θα είναι η ίδια. Οποιαδήποτε πρόβλεψη για το που μπορεί να οδηγήσει την Ελλάδα το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου παραείναι ριψοκίνδυνη. Τα πιο πάνω είναι τα πιο σημαντικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει στην προσπάθεια να ασκήσει κυβερνητική πολιτική ο ΣΥΡΙΖΑ. Το παράδειγμα της διακυβέρνησης του ΑΚΕΛ (και των λάθος επιλογών του) στην Κύπρο μπορεί να αποτελέσει ένα καλό μάθημα για τον ΣΥΡΙΖΑ.

ΒΑ Κοινωνιολογίας / ΜΑ Νew Media an Society