Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Υγεία μιλάει στο SigmaLive

Πολλές είναι οι προκλήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά στον τομέα της Υγείας, με τα κράτη μέλη να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιτελεί τον συντονιστικό της ρόλο σε μια προσπάθεια αυτές να αντιμετωπιστούν.

Οι ανισότητες, η οικονομική κρίση, οι χρόνιες “πληγές” των συστημάτων, ο ευρωπαϊκός πληθυσμός που γερνάει και οι συγκρούσεις συμφερόντων ανάμεσα σε διάφορες ομάδες, αποτελούν ίσως το μεγαλύτερο στοίχημα για μια κοινή ευρωπαϊκή διαχείριση της Υγείας, στο πλαίσιο των κανόνων λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πρόληψη και πάλι επανέρχεται ως βασική παράμετρος

Το SigmaLive μίλησε με τον Ευρωπαίο Επίτροπο, αρμόδιο για την Υγεία και την Ασφάλεια Τροφίμων Vytenis Andriukaitis, σχετικά με το πού βρίσκεται η κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά στην Υγεία με αφορμή την ψήφιση του ΓεΣΥ, τις ανησυχίες που εξακολουθούν να εκφράζουν τα διάφορα μέρη, αλλά έχοντας κατά νου τη χρόνια και αδιαμφισβήτητη ανάγκη να αναδιαρθρωθεί σημαντικά ο τομέας της Υγείας στην Κύπρο.

Ως αρμόδιος Επίτροπος, ποιο θεωρείτε ότι είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κομισιόν όσον αφορά στις ανισότητες των υπηρεσιών Υγείας στις χώρες της Ευρώπης.

Οι ανισότητες στον τομέα της υγείας αποτελούν μεγάλη πρόκληση στην Ευρώπη. Διαπιστώνουμε μεγάλες διαφορές, όχι μόνο μεταξύ αλλά και εντός των χωρών. Για παράδειγμα, το προσδόκιμο ζωής στην Κύπρο είναι περίπου 82 έτη, ενώ στη Ρουμανία ή τη Βουλγαρία είναι κατά 7 έτη μικρότερο. Ταυτόχρονα, οι ασθενείς στην Κύπρο αναλαμβάνουν να καλύψουν από μόνοι τους ιατρικές δαπάνες πολύ περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, κάτι που θέτει σε κίνδυνο ιδίως τα φτωχότερα νοικοκυριά.

Η ισότιμη και έγκαιρη πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική και μακροχρόνια περίθαλψη, καθώς και η αποτελεσματική προαγωγή της υγείας και η πρόληψη των ασθενειών, είναι παράγοντες καθοριστικής σημασίας για την προώθηση ενός υγιούς και ενεργού πληθυσμού και για την οικονομική ευημερία. Ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων, ο οποίος διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή πρόσφατα τον Νοέμβριο, αναγνωρίζει ως αρχή το δικαίωμα του κάθε προσώπου στην έγκαιρη πρόσβαση σε μία οικονομικά προσιτή, καλής ποιότητας, προληπτική και θεραπευτική υγειονομική περίθαλψη.

Όπως διαπιστώθηκε στην έκθεση State of Health in the EU (Κατάσταση της υγείας στην ΕΕ) και στις ευρωπαϊκές εκθέσεις που δημοσιεύσαμε την προηγούμενη Πέμπτη (23/12/2017), η οικονομικά προσιτή και προσβάσιμη πρωτοβάθμια περίθαλψη συνιστά βασικό παράγοντα για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Πολύ συχνά, τα άτομα δεν μπορούν να τύχουν περίθαλψης, επειδή δεν υπάρχουν γενικοί ιατροί κοντά τους, επειδή η περίθαλψη είναι υπερβολικά δαπανηρή ή επειδή οι λίστες αναμονής είναι πολύ μεγάλες.

Μολονότι σε επίπεδο ΕΕ έχουμε συμφωνήσει σε ένα κοινό πλαίσιο αξιών και αρχών, οι αρμοδιότητες είναι κατανεμημένες κατά διαφορετικό τρόπο μεταξύ και εντός των κρατών μελών. Σεβόμαστε πλήρως τις αρμοδιότητες των εθνικών αρχών για τις υπηρεσίες υγείας και την ιατρική περίθαλψη. Ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνουμε τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, ιδίως στην ανάπτυξη των ικανοτήτων τους, αλλά και σε θέματα που αφορούν τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη. Η καλή γνώση των συστημάτων υγείας και της λειτουργίας τους είναι επίσης απαραίτητη προϋπόθεση για τον καθορισμό αποτελεσματικών βελτιώσεων προς όφελος των ασθενών.

Εκτιμάτε ότι η αποτελεσματικότητα των εθνικών συστημάτων Υγείας, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία, είναι τελικά θέμα Οικονομικών;

Πέραν της σημασίας της υγείας για την ευημερία και την ποιότητα ζωής όλων μας, η οικονομική διάσταση δεν μπορεί να υποτιμηθεί.

Οι δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Σχεδόν 20 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, απαρτίζοντας το 8,5% του συνολικού εργατικού δυναμικού στην ΕΕ.

Ωστόσο, τα συστήματα υγείας αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερες πιέσεις: ο πληθυσμός στην Ευρώπη γερνάει και χρειάζεται περισσότερη και καλύτερη φροντίδα, η επιβάρυνση των χρόνιων ασθενειών αυξάνεται, οι σύγχρονες τεχνολογίες προσφέρουν αποτελεσματική περίθαλψη αλλά με σημαντικό κόστος, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας είναι άνισα κατανεμημένοι και δυσκολεύονται να καλύψουν τις ανάγκες, ενώ, λόγω της οικονομικής κρίσης, οι κυβερνήσεις πρέπει να λαμβάνουν δύσκολες αποφάσεις με μειωμένους προϋπολογισμούς.

Μία βασική πτυχή για να κάνουμε την υγειονομική περίθαλψη πιο αποτελεσματική, είναι να επενδύσουμε στην πρόληψη των ασθενειών και στην προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Η αυξανόμενη επιβάρυνση από νόσους συνδέεται με παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, η μη ισορροπημένη διατροφή, η έλλειψη σωματικής άσκησης. Σήμερα, ξοδεύουμε 80% περίπου των δαπανών υγείας στην αντιμετώπιση των χρόνιων ασθενειών. Την ίδια στιγμή, ξοδεύουμε μόνο 3% στην πρόληψη. Επενδύοντας περισσότερο στην πρόληψη, μπορούμε να μειώσουμε τον αριθμό των πρόωρων θανάτων — πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα που είναι σε θέση να εργαστούν κάθε χρόνο — και επίσης την ετήσια οικονομική ζημία ύψους 115 δισ. ευρώ.

Ποια είναι τα σοβαρότερα εμπόδια που συναντάει συνήθως μια χώρα όταν επιχειρεί να αναδιαρθρώσει το σύστημα Υγείας της και πώς αυτό συνήθως λύνεται; Ας θίξουμε και το παράδειγμα της Κύπρου.

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στα σύστημα υγείας πρέπει να είναι βασισμένες πάνω σε στοιχεία. Είναι δύσκολο να προβεί κανείς σε μεταρρυθμίσεις, χωρίς μια ξεκάθαρη εκτίμηση επιπτώσεων όσον αφορά τις διάφορες διαστάσεις του συστήματος υγείας, αλλά και στην κοινωνία και οικονομία. Συνήθως οι μεταρρυθμίσεις υγείας επηρεάζουν τον τρόπο εργασίας και λειτουργίας ορισμένων οικονομικών φορέων, ενδιαφερόμενων, επαγγελματιών υγείας, οι οποίοι πολλές φορές έχουν διαφορετικά και, ενίοτε, αντικρουόμενα συμφέροντα.

Προτείνουμε στις Κυβερνήσεις να διεξάγουν ανοικτό διάλογο με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και την κοινωνία των πολιτών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.

Η συμμετοχή όλων είναι καθοριστική: πρόκειται για ένα από τα τέσσερα θεμελιώδη στοιχεία για το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης (μαζί με την προαγωγή, την πρόληψη και την προστασία).

Για παράδειγμα, η κυπριακή κυβέρνηση προχώρησε σε διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερομένους φορείς και ψήφισε δύο σημαντικά νομοσχέδια το περασμένο καλοκαίρι. Βεβαίως, βραχυπρόθεσμα, ορισμένα από τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορεί ακόμα να αισθάνονται αβεβαιότητα και να ανησυχούν ότι θα απολέσουν προηγούμενά τους προνόμια. Εντούτοις, όλοι αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν ακόμη μεγαλύτερες προοπτικές για το μέλλον και ότι με τις μεταρρυθμίσεις αυτές η μελλοντική βιωσιμότητα είναι εξασφαλισμένη.

Στην Ευρώπη μετά την κρίση, πόσο εφικτό είναι για έντονα επηρεαζόμενες από την κρίση χώρες όπως η Κύπρος και η Ελλάδα να τολμήσουν να προβούν σε ριζικές αλλαγές στον τομέα της υγείας;

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, αρκετές χώρες ανταποκρίθηκαν και προχώρησαν σε ορισμένες μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της οικονομικής αποδοτικότητας των συστημάτων τους. Τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα εφαρμόζουν τέτοιες μεταρρυθμίσεις και η Επιτροπή υποστηρίζει τις προσπάθειές τους, ιδίως στην Κύπρο με τη δημιουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓΕΣΥ).

Καλωσορίζω τη θέσπιση βασικών νομοθετικών πράξεων και ενθαρρύνω τις Αρχές να επιδιώξουν περαιτέρω την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων αυτών. Οι πολίτες της ΕΕ πρέπει να είναι σε θέση να ζουν και να εργάζονται σε ένα περιβάλλον με αποτελεσματική κατανομή πόρων και εύρωστα συστήματα υγείας, με καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και περίθαλψη υψηλής ποιότητας.

Πιστεύω ότι η πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, μέσω αποτελεσματικών και εύρωστων συστημάτων υγείας, αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα που συμβάλλει στην κοινωνική δικαιοσύνη και την κοινωνική σύγκλιση. Επιθυμία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να στηρίξει περαιτέρω τα κράτη μέλη της ΕΕ προς την επίτευξη του στόχου αυτού.

Πόσο κοντά βρισκόμαστε σε μια ευρωπαϊκή διαχείριση υγείας με κοινές πολιτικές και κοινές κατευθυντήριες γραμμές;

Η Συνθήκη είναι πολύ σαφής όσον αφορά τον τρόπο προσέγγισης σε επίπεδο της ΕΕ, με πλήρη σεβασμό των εθνικών αρμοδιοτήτων. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας The State of Health in the EU ετοιμάζουμε το έδαφος για διάλογο και ανταλλαγή πρακτικών με τις εθνικές υγειονομικές αρχές σε εθελοντική βάση. Με την παροχή δεδομένων και πληροφοριών, στόχος μας είναι να στηρίξουμε τις εθνικές υγειονομικές αρχές να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να κάνουν τις κατάλληλες πολιτικές και επενδυτικές επιλογές. Ελπίζω ότι θα κάνουν καλή χρήση του εργαλείου αυτού.

Σε επίπεδο ΕΕ, θα πρέπει να είμαστε έξυπνοι και να επικεντρωθούμε στο τι κάνουμε από κοινού. Έχουμε ήδη σημειώσει σημαντικά επιτεύγματα, για παράδειγμα στον τομέα της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης, την κοινή παρακολούθηση και διαχείριση των πανδημιών, καθώς και τη νομοθεσία για τα προϊόντα καπνού και τα ασφαλή φαρμακευτικά προϊόντα.
Όμως, στο μέλλον έχουμε να αντιμετωπίσουμε και άλλες προκλήσεις: βελτίωση των επιπέδων εμβολιασμού, αύξηση της ψηφιακής υγείας και περίθαλψης, περισσότερη συνεργασία για την αξιολόγηση των νέων τεχνολογιών υγείας κ.λπ.

Μια πιο στενή ευρωπαϊκή συνεργασία σε όλους αυτούς τους τομείς, θα οδηγήσει σε ένα καλύτερο επίπεδο υγείας για όλους μας.

Follow @christos_mich