Ν.Χριστοδουλίδης: Αλληλοσυγκρουόμενη η κριτική στον ΠτΔ

"Αλληλοσυγκρουόμενη η κριτική που ασκούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης στον Πρόεδρο Αναστασιάδη, σύμφωνα με τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο, Νίκο Χριστοδουλίδη, ο οποίος επισημαίνει ότι ο θα πρέπει να αποφασίσουν "είτε έκανε υποχωρήσεις ο Νίκος Αναστασιάδης, όπως υποστηρίζει η μια πλευρά, είτε οι θέσεις του ευθύνονται για τη δήθεν εγκατάλειψη της προσπάθειας". Και τα δυο δεν μπορούν να συμβαίνουν σημειώνει.

"Θα πρέπει όλοι μας να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί στο

«Κύριος ουσιαστικός στόχος των τουρκικών ενεργειών είναι η υπαγόρευση από μέρους της των ορίων της δικαιοδοσίας των θαλάσσιων περιοχών των χωρών της ανατολικής Μεσογείου, ούτως ώστε να επωφεληθεί στο έπακρον η ίδια η Τουρκία, εις βάρος φυσικά των συμφερόντων των άλλων κρατών»

Για τις κλιμακούμενες προκλήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ διαμηνύει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία κατοχυρώνεται από το Διεθνές Δίκαιο και τις σημαντικότατες συμφωνίες, τις οποίες έχει συνάψει με ενεργειακούς κολοσσούς, ενώ προσθέτει πως οι απειλητικές και εκφοβιστικές ενέργειες της Άγκυρας αποκαλύπτουν τη δική της ανασφάλεια να διαχειριστεί τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται στην περιοχή.

Η Τουρκία κλιμακώνει τις προκλήσεις τόσο στην κυπριακή ΑΟΖ όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Αν. Μεσογείου και στο Αιγαίο, επιδιώκοντας εκβιαστικά την παρεμπόδιση εφαρμογής του ενεργειακού προγράμματος της ΚΔ. Πόσο πιθανή θεωρείτε τη διενέργεια ενός θερμού επεισοδίου και πώς θα διασφαλίσει η ΚΔ τα κυριαρχικά της δικαιώματα σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Για να αντιληφθούμε ορθά τι πραγματικά επιδιώκει η Τουρκία με τις ενέργειές της, θα πρέπει να εξετάσουμε το θέμα διαχρονικά. Ανέκαθεν, κύριος ουσιαστικός στόχος των τουρκικών ενεργειών ήταν η υπαγόρευση από μέρους της των ορίων της δικαιοδοσίας των θαλάσσιων περιοχών των χωρών της ανατολικής Μεσογείου, ούτως ώστε να επωφεληθεί στο έπακρον η ίδια η Τουρκία, εις βάρος φυσικά των συμφερόντων των άλλων κρατών. Ο εν λόγω τουρκικός στόχος, που συνεπαγόταν την παράβλεψη του διεθνούς δικαίου, όπως και της σχετικής Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας του 1982, δεν επιτεύχθηκε.

Όλες οι χώρες της ανατολικής Μεσογείου -Ισραήλ, Λίβανος, Κύπρος, Ελλάδα, Αίγυπτος, Συρία- με μόνη εξαίρεση την Τουρκία, έχουν διακηρύξει/νομοθετήσει ή ακόμα μέσω των ενεργειών τους έχουν καθορίσει την αρχή της μέσης γραμμής ως την πιο δίκαιη και την πιο κατάλληλη αρχή για την οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης/υφαλοκρηπίδας στην ανατολική Μεσόγειο.

Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καθορίσει, σύμφωνα πάντα με το διεθνές δίκαιο, την αποκλειστική οικονομική της ζώνη, και έχει υπογράψει τρεις συμφωνίες οριοθέτησης, στη βάση της αρχής της μέσης γραμμής. Το γεγονός ότι πάντοτε κινούμαστε στη βάση του διεθνούς δικαίου και της νομιμότητας ήταν ένας από τους λόγους που είχαμε τέτοιο διεθνές ενδιαφέρον για τα τεμάχια εντός της ΑΟΖ μας, και ειδικότερα στον πιο πρόσφατο γύρο αδειοδότησης που, κατά γενικήν ομολογίαν, και λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματά του, ήταν και ο πιο επιτυχής.

Οι εταιρείες, ειδικότερα οι ενεργειακοί κολοσσοί, για να αποφασίσουν να επενδύσουν σε μια περιοχή, προβαίνουν σε σχετικές έρευνες και σίγουρα δεν προχωρούν σε εκδήλωση ενδιαφέροντος, αν υπάρχει η όποια πολιτική ή/και νομική αμφιβολία και αμφισβήτηση.

Εν αντιθέσει με όλα τα πιο πάνω, η Τουρκία δεν έχει προχωρήσει στην οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής της ζώνης, δεν έχει συνάψει συμφωνίες οριοθέτησης, αλλά ούτε έχει αρχίσει συζητήσεις για τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης της τουρκικής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης/ υφαλοκρηπίδας στην ανατολική Μεσόγειο. Άρα, από πλευράς ουσίας, είναι ξεκάθαρο ότι η Τουρκία έχει αποτύχει στους στόχους της.

Σήμερα, ανάμεσα στις κύριες επιδιώξεις των πρόσφατων απειλών της Τουρκίας και λαμβάνοντας υπόψη ότι από πλευράς ουσίας έχει αποτύχει, είναι να δημιουργήσει σε επικοινωνιακό επίπεδο μια εικόνα αμφισβήτησης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, τεχνητά να προκαλέσει μια «κατάσταση ανησυχίας», έτσι ώστε να πλήξει τομείς της κυπριακής οικονομίας, όπως επίσης, να αποπροσανατολίσει από τους πραγματικούς λόγους μη επίτευξης προόδου στις συνομιλίες, επιχειρώντας να συνδέσει μια τέτοια εξέλιξη με την υλοποίηση των ενεργειακών μας σχεδιασμών. Στις απαράδεκτες, λοιπόν, απειλές της Τουρκίας δεν πανικοβαλλόμαστε.

Απαντούμε με νηφαλιότητα και σοβαρότητα και προβαίνουμε σε πολύ συγκεκριμένες, στοχευμένες ενέργειες, που στόχο έχουν την ουσία και σίγουρα όχι την επικοινωνία. Οι απειλές και οι εκφοβισμοί από μέρους της Άγκυρας αποτελούν σημάδια ανασφάλειας και επίγνωσης του γεγονότος ότι οι θέσεις της είναι εντελώς αβάσιμες και δεν περνούν απαρατήρητες ούτε στο περιφερειακό ούτε στο διεθνές περιβάλλον. Θα πρέπει όλοι μας να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί στο πώς να προσεγγίζουμε τις τουρκικές ενέργειες και σίγουρα να μην εμπλακούμε στο επικοινωνιακό παιγνίδι της Τουρκίας.

"Δεν θα επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος"

Τι αναμένει η κυβέρνηση από τα Ηνωμένα Έθνη, έπειτα από την επιστολή του ΠτΔ προς τον Γ.Γ. Αντόνιο Γκουτέρες, στην οποία καταγγέλλει τις τουρκικές προκλήσεις;

Στη διπλωματία λαμβάνεις αποφάσεις ή/και προβαίνεις σε συγκεκριμένες ενέργειες, όπως, για παράδειγμα, η αποστολή μιας επιστολής ή η διενέργεια ενός διαβήματος όχι κατ' ανάγκην για να εκμαιεύσεις κάποιαν αντίδραση, αλλά ενδεχομένως να αποσκοπείς να επαναλάβεις κάποια θέση, να ξεκαθαρίσεις μια κατάσταση πραγμάτων, να στείλεις κάποια μηνύματα ή/και να κινηθείς προληπτικά. Οι στόχοι της αποστολής της εν λόγω επιστολής είναι πολυεπίπεδη.

Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι ο κ. Έιντε, στο χρονικό διάστημα που θα συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντα τού Ειδικού Συμβούλου στο Κυπριακό, δεν θα συνεχίσει να συμπεριφέρεται ως προαγωγός των τουρκικών θέσεων, όπως έχει καταγγείλει και ο ίδιος ο ΠτΔ;

Σε περιπτώσεις που έχεις να αντιμετωπίσεις τέτοιου είδους φαινόμενα και συμπεριφορές από Ειδικό Σύμβουλο των ΗΕ, πέρα από το να εκφράζεις την διαφωνία σου και αν το κρίνεις σκόπιμο να ασκείς και κριτική δημόσια, είναι πολύ σημαντικό να θέτεις το πλαίσιο λειτουργίας του (που είναι πολύ συγκεκριμένο και πολύ περιορισμένο), μη επιτρέποντάς του να ξεφύγει του εν λόγω πλαισίου. Αναφέρουμε, για παράδειγμα, σχεδόν όλοι δημόσια ότι είμαστε εναντίον της επιδιαιτησίας, λησμονώντας όμως κάποιες φορές ότι η μοναδική φορά που είχαμε μια τέτοια διαδικασία ήταν το 2004 μετά από δική μας συγκατάθεση. Τέτοια λάθη δεν μπορούν να επαναληφθούν.

Μπορείτε να διευκρινίσετε κατά πόσον, πράγματι, στην επιστολή του προς τον Γ.Γ. ο ΠτΔ εγείρει θέμα Έιντε;

Η απόφαση για αποστολή της επιστολής λήφθηκε πριν από τις δημόσιες δηλώσεις του κ. Έιντε, που προκάλεσαν τη δημόσια αντίδραση του Προέδρου, και αποσκοπούσε να εξυπηρετήσει, ανάμεσα σε άλλα, πολύ συγκεκριμένους στόχους που άπτονται της γενικότερης συμπεριφοράς της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και πως αυτή, όχι μόνο δεν συμβαδίζει, τόσο από πλευράς ουσίας όσο και από πλευράς κλίματος και επικοινωνίας, με την προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, αλλά ταυτόχρονα λειτουργεί αποτρεπτικά στην επίτευξη της όποιας προόδου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

"Αξιοποιούμε τον ρόλο μας στην περιοχή"

Μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος στην Τουρκία, ο Ρ. Τ. Ερντογάν φαίνεται να σκληραίνει ακόμη περισσότερο τη στάση του, απειλώντας με casus belli τόσο την Κύπρο όσο και την Ελλάδα, ενώ με μεθοδικότητα εφαρμόζει τη στρατηγική δημιουργίας γκρίζων ζωνών και στην κυπριακή ΑΟΖ. Πολλαπλασιάζει, ταυτόχρονα, τις απαράδεκτες και μαξιμαλιστικές αξιώσεις του στο πεδίο των διαπραγματεύσεων. Υπό αυτά τα δεδομένα, πώς μπορεί να προσδοκά κανείς ότι μπορεί να σημειωθεί ουσιαστική μετακίνηση των τουρκικών θέσεων, ώστε να υπάρξει πρόοδος στις συνομιλίες;

Όπως κατ’ επανάληψιν έχω αναφέρει, η Τουρκία θα προχωρήσει σε επίλυση του Κυπριακού μόνον αν νιώσει ότι τα οφέλη για την ίδια μέσα από μια τέτοια εξέλιξη είναι σημαντικά ή/και αν νιώσει κόστος από την παρούσα απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων. Η Τουρκία, δηλαδή, όπως και όλα τα κράτη, λαμβάνει αποφάσεις, ειδικότερα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, στη βάση του αποτελέσματος της εξίσωσης κόστος και όφελος. Αυτό είναι και το μοναδικό κριτήριο της Τουρκίας και μόνο μέσα από το αποτέλεσμα της εξίσωσης αυτής η Τουρκία θα αποφασίσει να κινηθεί στο Κυπριακό. Δεν υπάρχει άλλη οδός για την Τουρκία να εργαστεί συγκεκριμένα για την επίλυση του Κυπριακού, από το να αντιληφθεί ότι κάτι τέτοιο εξυπηρετεί και τους δικούς της στόχους ή να αντιληφθεί ότι η παρούσα απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων έχει κόστος στην επίτευξη των στρατηγικών της στόχων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εμείς, που επιθυμούμε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της πατρίδας μας, αντί να περιοριζόμαστε στην κατά τα άλλα ορθή διαπίστωση ότι η Τουρκία κρατά το κλειδί λύσης του Κυπριακού και δεν δείχνει να είναι έτοιμη να μετακινηθεί από τις θέσεις της στο Κυπριακό, καθορίζουμε στρατηγική, αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες και συγκεκριμένες δράσεις.

Πιο συγκεκριμένα, για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό και ένταση, αξιοποιούμε τον ρόλο μας στην περιοχή και τις άριστές μας σχέσεις με όλα τα γειτονικά κράτη, την ιδιότητά μας ως ΚΜ της Ε.Ε., τις αναβαθμισμένες μας σχέσεις με ευρωπαϊκά και άλλα κράτη, έτσι, ώστε, ανάμεσα στην επίτευξη και άλλων στόχων, να σταλούν και συγκεκριμένα μηνύματα προς την Τουρκία, δηλαδή να νιώθει το κόστος της μη επίλυσης του Κυπριακού ή/και τα μη οφέλη, λόγω της συνεχιζόμενης απαράδεκτης κατάστασης πραγμάτων στην Κύπρο και του ρόλου της στις συνομιλίες.

"Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική"

Να μιλήσω λίγο πιο συγκεκριμένα για την εξωτερική μας πολιτική. Ο ρόλος που για τόσα χρόνια ισχυριζόμασταν ότι μπορούμε να έχουμε ως γέφυρα της Ευρώπης με την περιοχή, παίρνει για πρώτη φορά τέτοια ουσιαστική μορφή το τελευταίο διάστημα λόγω των ενεργειών και της δουλειάς του Προέδρου και του Υπουργού Εξωτερικών. Να αναφέρω χαρακτηριστικά τις Τριμερείς Διασκέψεις, τις Συνοδούς των Κρατών Μελών της Ε.Ε. του Νότου που η επόμενη συνάντηση θα πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο στην Κύπρο, την ενίσχυση των σχέσεών μας με όλα τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, την ουσιαστική μας συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, την ενίσχυση των σχέσεών μας με τις χώρες του Κόλπου, με ομονοούντα κράτη στην ΕΕ, με σημαντικά κράτη, όπως, για παράδειγμα, την Ινδία και γενικότερα την ενεργό ενασχόλησή μας με θέματα που απασχολούν τη διεθνή ημερήσια διάταξη.

Με όλες αυτές τις στοχευμένες ενέργειες αναδεικνύεται το πολυδιάστατο της εξωτερικής μας πολιτικής και το ότι δεν είμαστε μονοθεματικοί. Η εν λόγω προσέγγιση μάς βοηθά σημαντικά και στην προτεραιότητά μας, που δεν είναι τίποτα άλλο από την επίλυση του Κυπριακού. Αντί, δηλαδή, να μιλάμε και να ασχολούμαστε αποκλειστικά για το Κυπριακό, έχουμε ενεργό εμπλοκή σε θέματα που απασχολούν σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο, αναβαθμίζοντας με αυτόν τον τρόπο τον ρόλο της χώρας μας, τον τρόπο προσέγγισής μας από τρίτους, με αποτέλεσμα, ανάμεσα σε αλλά, να εξυπηρετούμε και τους στόχους της υπ' αριθμόν ένα προτεραιότητάς μας που δεν είναι τίποτα άλλο από το Κυπριακό.

Επιστρέφοντας, λοιπόν, στο συγκεκριμένο ερώτημά σας, στον βαθμό που εξαρτάται από εμάς, ακριβώς επειδή εμείς επιθυμούμε να τερματιστεί η κατοχή το συντομότερο δυνατό, θα πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν, από δικής μας πλευράς, για να φθάσουμε στον στόχο μας. Ακόμα και αν δεν πετύχουμε τον στόχο, σίγουρα αυτό δεν θα είναι εξ υπαιτιότητάς μας.

Ασφάλεια: "Μόνη πρόταση αυτή του Προέδρου"

Υπήρξαν δηλώσεις εκ μέρους του ειδικού συμβούλου για νέα φόρμουλα στο θέμα των εγγυήσεων. Τέθηκε κάτι στις διαπραγματεύσεις; Και πώς αυτό συνδέεται με την προοπτική μιας νέας Γενεύης;

Δεν έχει υποβληθεί η όποια συγκεκριμένη φόρμουλα για το θέμα των εγγυήσεων. Στην ουσία, οι όποιες συζητήσεις έγιναν για το εν λόγω θέμα είχαν ως βάση την περιεκτική πρόταση της δικής μας πλευράς, που είναι και η μόνη ολοκληρωμένη πρόταση που έχει υποβληθεί, και θεωρούμε ότι προσφέρει μια ικανοποιητική λύση για το υπό αναφοράν θέμα, που απαντά από τη μια και στις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, αλλά συνάδει και με τη σημερινή διεθνή πραγματικότητα και πολύ περισσότερο με την ιδιότητα της χώρας μας ως κράτους - μέλους της Ε.Ε. Αντιλαμβάνεστε ότι πρόκειται για ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και οι διαθέσιμες επιλογές κατάληξης είναι σαφώς περιορισμένες εντός του πλαισίου της πρότασης του Προέδρου, για να μην αναφέρω ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει εναλλακτική.

Ολόκληρη η συνέντευξη Χριστοδουλίδη στην εφημερίδα "Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ"