«Ηφαίστειο» η Μεννόγεια

Κλίμα έντασης επικρατεί -εδώ και δύο χρόνια- στον Χώρο Κράτησης Μεταναστών στη Μεννόγεια, το οποίο εκδηλώνεται μέσω απεργιών πείνας και παρατεταμένων εκδηλώσεων διαμαρτυρίας από κρατουμένους, διαπιστώνει σε έκθεσή της η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ελίζα Σαββίδου.

Στην έκθεση που ετοιμάστηκε πρόσφατα, κατόπιν τακτικών επιτόπιων ελέγχων δύο λειτουργών της Υπηρεσίας, η κ. Σαββίδου σκιαγραφεί τα τεκταινόμενα στη Μεννόγεια, εκφράζει τη θέση της για τα αίτια και προβαίνει σε εισηγήσεις για άμβλυνσή τους. Παρατηρεί δε ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες

έχουν εγκύψει στα προβλήματα, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μια μείωση τόσο στον αριθμό των κρατουμένων όσο και στον χρόνο της κράτησή τους στη Μεννόγεια, το τελευταίο διάστημα.

Απεργίες πείνας και διαμαρτυρίες στην ταράτσα

Η Επίτροπος επισημαίνει πως υπήρξαν περιπτώσεις, κατά τις οποίες διαμαρτυρόμενοι κρατούμενοι ανέβηκαν και παρέμειναν στην ταράτσα του κτηρίου των κρατητηρίων. Από την επαφή της με τις αρμόδιες υπηρεσίες αλλά και τους κρατουμένους, έχει πληροφορηθεί, σε αρκετές περιπτώσεις, κατά τα τελευταία δύο περίπου χρόνια, για σημαντικό αριθμό κρατουμένων που κατέρχονται σε απεργία πείνας για διάστημα αρκετών ημερών. Στο γραφείο της έχουν υποβληθεί παράπονα ότι «οι μετανάστες κρατούνται για σημαντικό χρονικό διάστημα, και είτε έχουν αιτηθεί διεθνούς προστασίας και αναμένουν το αποτέλεσμα της διαδικασίας σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό, είτε έχουν προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο εναντίον απορριπτικής απόφασης για διεθνή προστασία από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων». Παράπονα λήφθηκαν και «από πρόσωπα που -παρότι δεν εκκρεμεί οποιαδήποτε διαδικασία αναφορικά με το απορριφθέν αίτημά τους για άσυλο- για άλλους λόγους δεν είναι δυνατόν να απομακρυνθούν από τη Δημοκρατία και, προς τούτο, έχουν θέσει σχετικά αιτήματα υπ' όψιν των αρμόδιων Αρχών».

Μειώθηκε ο χρόνος κράτησης

Η Επίτροπος παρατηρεί δε -το τελευταίο διάστημα- μια μείωση τόσο του αριθμού των κρατουμένων, όσο και του χρόνου κράτησής τους στη Μεννόγεια.
«Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν δώσει έμφαση στην αντιμετώπιση του φαινομένου της μακρόχρονης κράτησης προσώπων για σκοπούς απέλασης. Τονίζω, άλλωστε, ότι οι προσπάθειες που διαφαίνεται να γίνονται προς τον πιο πάνω σκοπό αποτελούν, βάσει και της εθνικής και ευρωπαϊκής σχετικής νομοθεσίας, κρατική υποχρέωση δεδομένου ότι η κράτηση θα πρέπει να εφαρμόζεται πάντα ως έσχατο μέσο, για όσο υφίσταται λογικά προοπτική απέλασης και όσο εξελίσσονται οι σχετικές διαδικασίες», αναφέρει η Επίτροπος.

Εντούτοις, παρά τη διαπιστωμένη μείωση του χρόνου κράτησης υπό απέλαση προσώπων, η κρίση που έχει δημιουργηθεί τους τελευταίους μήνες στη Μεννόγεια, λόγω των παρατεταμένων διαμαρτυριών κρατουμένων, «δημιουργεί έντονους προβληματισμούς», κατά την Ελίζα Σαββίδου.

«Το συνεχιζόμενο κλίμα αναστάτωσης που επικρατεί δημιουργεί θέμα ασφάλειας και πειθαρχίας εντός των κρατητηρίων, ζητήματα ιδιαίτερα σημαντικά σε χώρους κράτησης για την προστασία των κρατουμένων αλλά και του προσωπικού. Περαιτέρω, η ένταση αυτή έχει έντονο αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα του συνόλου του πληθυσμού του χώρου, δημιουργώντας συνεχώς αχρείαστες προστριβές στις μεταξύ τους σχέσεις», σημειώνει, και προσθέτει: «Δεν θα πρέπει, δε, να παραγνωρίζονται τα συναισθηματικά επακόλουθα τής πολλές φορές παρατεταμένης κράτησης και τα έντονα αισθήματα αναστάτωσης, που αυτή μπορεί να επιφέρει σε υπό απέλαση άτομα».

«Ασαφής πολιτική για απελάσεις»

Θέση της Επιτρόπου είναι ότι η κλιμάκωση των διαμαρτυριών μεταξύ των κρατουμένων στη Μεννόγεια οφείλεται, σε σημαντικό βαθμό, «στην ασαφή πολιτική που υπάρχει γύρω από το θέμα της κράτησης και της απέλασης». Ειδικότερα, ο χειρισμός περιπτώσεων κατά τις οποίες κρατούμενοι διατυπώνουν την επιθυμία εξέτασης ή επανεξέτασης αιτημάτων τους για τερματισμό της κράτησής τους στη βάση συγκεκριμένων λόγων, δεν φαίνεται, κατά την Επίτροπο, να διέπεται από δομημένη και συντονισμένη επιχειρησιακή δράση. «Συχνά τα αιτήματα αυτά, ενώ προωθούνται στην αρμόδια Αρχή από το προσωπικό του χώρου, παραμένουν αναπάντητα και δεν παρέχεται καμία ουσιαστική πληροφόρηση για τους λόγους συνέχισης της κράτησης ή μη εξέτασης του συγκεκριμένου αιτήματος», σημειώνει η κ. Σαββίδου.

«Αντίθετα, τα περιστατικά κρίσης φαίνεται να τυγχάνουν ταχείας, μεν, αντιμετώπισης, αλλά και αποσπασματικής, γεγονός που, πρώτιστα, δεν προσφέρει συστημική λύση στο θέμα και, ταυτόχρονα, στέλλει λανθασμένα μηνύματα», λέγει η Επίτροπος.
Καθίσταται προφανής, σύμφωνα με την ίδια, η ανάγκη για την υιοθέτηση πρακτικών μέσων συντονισμένης προληπτικής αντιμετώπισης του φαινομένου. Η Επίτροπος εισηγείται ενδελεχή μελέτη της κάθε περίπτωσης, με στόχο να μειωθούν οι πιθανότητες εφαρμογής του μέτρου της κράτησης «εκεί όπου αυτό δεν ενδείκνυται να εφαρμόζεται». Απαιτούνται, όπως εισηγείται, συνεντεύξεις και κατ' ιδίαν συναντήσεις με τους ενδιαφερόμενους κρατουμένους από τις πρώτες μέρες της σύλληψής τους, με σκοπό την αποκόμιση ολοκληρωμένης πληροφόρησης και εικόνας σε σχέση με την περίπτωση.

«Δεν αμφισβητώ ότι η κράτηση κρίνεται, σε κάποιες περιπτώσεις, ως αναγκαία και κατάλληλη υπό τις περιστάσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, έχω την άποψη ότι η τακτική παρουσία Λειτουργών του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης στη Μεννόγεια, για σκοπούς πλήρους και διαρκούς ενημέρωσης των κρατουμένων για τη διαδικασία απέλασης, τα ενδεχόμενα σε αυτήν, τα βήματα σε σχέση με την υλοποίησή της και τις συναφείς αποφάσεις των αρμόδιων Αρχών, μπορεί να συνεισφέρει αποφασιστικά στη διασκέδαση των ανησυχιών των κρατουμένων και, κατ’ επέκταση στον κατευνασμό εντάσεων που ενδεχομένως δημιουργούνται», αναφέρει η Επίτροπος, και προσθέτει: «Θα πρέπει να τονιστεί ότι αποτελεί υποχρέωση της αρμόδιας Αρχής να ενημερώσει τους κρατουμένους για τις υποθέσεις τους και να δικαιολογεί τις αποφάσεις της, διασκεδάζοντας, έτσι, τις όποιες ανησυχίες τους, αλλά και να εργάζεται προς την κατεύθυνση της προετοιμασίας και συνεργασίας με τον κρατούμενο για την απέλαση. Για το σχεδιασμό των πιο πάνω, είναι αναγκαία η χάραξη συγκεκριμένης πολιτικής, που θα καθορίζει με σαφήνεια τα ειδικότερα στάδια και ενέργειες που θα πρέπει να ακολουθούνται για την επίτευξή τους, με σαφή καταγραφή των ορίων δράσης όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών», επισημαίνει η Επίτροπος Διοικήσεως. Για το όλο θέμα η Επίτροπος βρίσκεται σε συνεχή επαφή με το Υπουργείο Εσωτερικών και την Αστυνομία.