Ελεγκτική Υπηρεσία για ΟκΥΠΥ: «Δυσοίωνες οι προβλέψεις για 2022-24»

Στη δημοσιότητα η ειδική Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας με θέμα «Διαχειριστικός Έλεγχος και Έλεγχος Συμμόρφωσης του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας».

Τα κυριότερα ευρήματα της έκθεσης είναι:

Οι οικονομικές καταστάσεις και Δημοσιονομικές Εκθέσεις για τα έτη 2018-2020 υποβλήθηκαν με καθυστέρηση, ενώ μέχρι σήμερα δεν υποβλήθηκε Ετήσια Έκθεση του Οργανισμού για τα εν λόγω έτη, όπως ορίζει ο Νόμος.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία προέβη σε σύσταση όπως οι πιο πάνω καταστάσεις/Εκθέσεις καταρτίζονται

Διαπιστώθηκαν τρωτά σημεία και αδυναμίες, αναφορικά με τον διορισμό του πρώην Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου, ήτοι, σύγκρουση συμφερόντων λόγω της σχέσης του με επιχειρήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο με συναφείς δραστηριότητες. Επίσης, διαπιστώσαμε αδυναμίες στη διαδικασία πρόσληψης του πρώην Γενικού Διευθυντή, ο οποίος, σύμφωνα με την έκθεση του συμβουλευτικού οίκου που αξιολόγησε τους αιτητές για τη θέση του Γενικού Διευθυντή, δεν ικανοποιούσε το κριτήριο της δεκαπενταετούς πείρας στη διοίκηση μεγάλου οργανισμού.

Συστήθηκε όπως η επιλογή προσώπων, για πρόσληψη στον Οργανισμό, γίνεται στη βάση των διεθνών αποδεκτών κωδίκων διακυβέρνησης.

Διαπιστώθηκε ότι δεν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα και δεν έχει επιτευχθεί πρόοδος αναφορικά με την αυτονόμηση του Οργανισμού, η οποία, βάσει της νομοθεσίας, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι την 1.6.2024. Από τους Προϋπολογισμούς του Οργανισμού για τα έτη 2019-2021, φαίνεται ότι υπάρχουν σοβαρές αρνητικές αποκλίσεις των πραγματικών εσόδων, σε σύγκριση με τα προϋπολογισθέντα έσοδα, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση μεγάλων ελλειμμάτων.

Επίσης, οι προβλέψεις για τα έτη 2022-2024 δεν είναι ευοίωνες, λόγω της συνεχούς μείωσης των ασθενών που επισκέπτονται τα κρατικά νοσηλευτήρια.

Έγινε σύσταση όπως ετοιμαστεί Στρατηγικό Σχέδιο για τους μεσοπρόθεσμους στόχους του Οργανισμού με τη μορφή επιχειρησιακών σχεδίων, οι οποίοι να συνδέονται με τον Προϋπολογισμό.

Διαπιστώθηκε ότι δόθηκαν γενικές και οριζόντιες αυξήσεις στο νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και μεγάλες αυξήσεις υπό τη μορφή διαφόρων γενικών και ειδικών επιδομάτων στο ιατρικό προσωπικό, χωρίς να υπάρχει διασύνδεση με την παραγωγικότητα και τα έσοδα.

Έγινε σύσταση για αναθεώρηση και εξορθολογισμό των επιδομάτων.

Διαπιστώθηκε ότι ο εσωτερικός έλεγχος στον Οργανισμό είναι υποβαθμισμένος και υποστελεχωμένος.

Έγινε σύσταση για την αναβάθμιση και κατάλληλη στελέχωση της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου. 

Κατά την αξιολόγηση του διαγωνισμού για την ανάθεση/κατακύρωση του έργου Συμπλήρωσης τριών (3) Νοσηλευτικών Μονάδων στο Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου, δεν τηρήθηκαν από τον ΟΚΥπΥ οι αρχές που πρέπει να διέπουν τη διενέργεια των δημοσίων συμβάσεων, όπως είναι η ισότιμη και χωρίς διάκριση αντιμετώπιση των οικονομικών φορέων, η αναλογικότητα, η διαφάνεια, καθώς επίσης η αξιοπιστία της ακολουθούμενης διαδικασίας για την αξιολόγηση και την κατακύρωση του διαγωνισμού.

Έγινε σύσταση όπως, κατά την αξιολόγηση των προσφορών, τηρούνται πάντοτε οι αρχές που διέπουν τη διενέργεια των δημοσίων συμβάσεων. Επίσης, να ερμηνεύονται ορθά οι όροι των εγγράφων των διαγωνισμών και όχι αυθαίρετα και καταχρηστικά.

Ο Οργανισμός ενέκρινε αντικατάσταση του υπεργολάβου των μηχανολογικών εγκαταστάσεων του έργου συμπλήρωσης τριών Νοσηλευτικών Μονάδων στο Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου, αξίας €403.200+ΦΠΑ σε σύνολο €1.667.000+ΦΠΑ, που ήταν το ποσό της προσφοράς του Αναδόχου, χωρίς να ακολουθηθούν οι νενομισμένες διαδικασίες. Ως αποτέλεσμα, υποβλήθηκε, τόσο στον ΟΚΥπΥ όσο και στην Υπηρεσία μας, σχετικό παράπονο από τον υπεργολάβο, ο οποίος είχε αντικατασταθεί παράνομα και ο οποίος δικαιώθηκε από τα γεγονότα, όπως προέκυψαν από την εκ των υστέρων διερεύνηση της Υπηρεσίας μας και όχι εγκαίρως από τον ΟΚΥπΥ, ως όφειλε ως Αναθέτουσα Αρχή του διαγωνισμού.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία έκανε σύσταση όπως ακολουθούνται πιστά οι διαδικασίες και η νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων, αφενός για τη διαφύλαξη των συμφερόντων του Οργανισμού και αφετέρου για την τήρηση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων που λαμβάνουν μέρος στους διαγωνισμούς που προκηρύσσει.

Δεν έχει τηρηθεί από τον ΟΚΥπΥ οποιαδήποτε διαδικασία προσφορών, σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων, για την ανάθεση της ετοιμασίας της μελέτης και επίβλεψης των εργασιών, καθώς και της κατασκευής της Νέας Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Επίσης, δεν εξετάστηκαν από τον ΟΚΥπΥ πιθανές εναλλακτικές μέθοδοι για τον τρόπο υλοποίησης του έργου. Το θέμα διερευνάται από την Αστυνομία, ως προς το ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων.

Συστήθηκε όπως εφαρμόζονται πιστά, σε όλες τις περιπτώσεις και για όλες τις ανάγκες, οι αρχές που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις.

Τον Φεβρουάριο του 2022, ο ΟΚΥπΥ προχώρησε στην προκήρυξη διαγωνισμού, μέσω ανοικτής διαδικασίας, με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών μελέτης και επίβλεψης Συμβούλων Μηχανικών για τα αναπτυξιακά έργα Νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας του ΟΚΥπΥ (Εκτιμώμενη Αξία €3.867.567+ΦΠΑ), με τη μέθοδο της ολοκληρωμένης μελέτης και προκήρυξης ανοικτού διαγωνισμού για την επιλογή Εργολάβου. Η Υπηρεσία μας είχε επισημάνει έγκαιρα, τόσο πριν την προκήρυξη του διαγωνισμού, όσο και μετά, τα μειονεκτήματα της μεθόδου που είχε επιλεγεί από τον ΟΚΥπΥ, σε σύγκριση με τα πολλά πλεονεκτήματα της μεθόδου «Μελέτη/Κατασκευή/Συντήρηση». Τον Μάιο του 2022, ο Οργανισμός, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις και υποδείξεις της Υπηρεσίας μας, προέβη σε ακύρωση του διαγωνισμού και αποφάσισε όπως προχωρήσει με την εφαρμογή της μεθόδου «Μελέτη/Κατασκευή/Συντήρηση», ως η εισήγησή μας.

Η Ελεγκτική ανέφερε ότι με βάση την μέχρι σήμερα εμπειρία σε έργα του δημοσίου, όπως στην προκειμένη περίπτωση ακολουθηθεί η μέθοδος «Μελέτη/Κατασκευή/Συντήρηση», η οποία έχει τόσο οικονομικά, όσο και ποιοτικά πλεονεκτήματα στην υλοποίηση κατασκευαστικών έργων, σε σχέση με τη μέθοδο ετοιμασίας ολοκληρωμένης μελέτης και προκήρυξης διαγωνισμού, σύσταση η οποία υιοθετήθηκε τελικά από τον Οργανισμό.

Το 2015, αποφασίστηκε η εγκατάσταση ενός νέου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Υγείας στα δημόσια νοσηλευτήρια και το ίδιο έτος ετοιμάστηκαν προδιαγραφές και έγγραφα ανοικτού διαγωνισμού, από εμπειρογνώμονες που εξασφαλίστηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Επτά σχεδόν χρόνια μετά και αφού έγιναν διάφορες τροποποιήσεις στα έγγραφα του διαγωνισμού, στο εκτιμώμενο κόστος και στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του, ο διαγωνισμός για το έργο δεν έχει ακόμα καν κατακυρωθεί. Παρά το γεγονός ότι ο ΟΚΥπΥ, σύμφωνα με τον Γενικό Εκτελεστικό Διευθυντή (ΓΕΔ) του, αναγνώριζε την επιτακτική ανάγκη αναβάθμισης και επέκτασης των υφιστάμενων συστημάτων, αφού ετοίμαζε ενδιάμεση λύση προκειμένου να μην έμενε εκτεθειμένος, εντούτοις διαπιστώσαμε από τις ενέργειές του ότι δεν είχε επιδείξει τον ίδιο ζήλο ως προς τη δρομολόγηση της υλοποίησης του νέου ΟΠΣΥ, συμβάλλοντας θετικά στην κατακύρωση του σχετικού διαγωνισμού.

Συστήθηκε όπως καθοριστεί ομάδα παρακολούθησης/ελέγχου της προόδου των εργασιών του έργου, για την πορεία μέχρι την κατακύρωση του ανοικτού διαγωνισμού, καθώς και των εργασιών εκτέλεσης, για να ελαχιστοποιηθεί το ρίσκο καθυστέρησης στην υλοποίηση του έργου, η πρόκληση τυχόν πρόσθετων απαιτήσεων από τον Ανάδοχο της σύμβασης και η προώθηση οποιασδήποτε αχρείαστης ενδιάμεσης λύσης.

Ο Οργανισμός ζήτησε και έλαβε έγκριση για τη σύναψη σύμβασης για την ασφαλιστική κάλυψη των ιατρών του, με τη διαδικασία διαπραγμάτευσης με τον Ανάδοχο της προηγούμενης σύμβασης, η οποία είχε λήξει οκτώ μήνες προηγουμένως, ζητώντας και αναδρομική κάλυψη για τον χρόνο κατά τον οποίο δεν υπήρχε σε ισχύ σύμβαση.

Ο προσφοροδότης δεν αποδέχτηκε την αναδρομική ισχύ της ασφάλισης, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί ο διαγωνισμός και προκειμένου να διασφαλίσει τα συμφέροντά του ο Οργανισμός, ζήτησε, στη βάση σχετικής πρόνοιας της περί του Γενικού Συστήματος Υγείας (Ασφαλιστική Κάλυψη Έναντι Αμέλειας) Απόφασης Κ.Δ.Π. 496/2020, εγγύηση από την Κυπριακή Δημοκρατία για ασφαλιστική κάλυψη έναντι ιατρικής επαγγελματικής αμέλειας. Όσον αφορά στη νέα σύμβαση αγοράς των υπό αναφορά υπηρεσιών, μέχρι την ετοιμασία της παρούσας Έκθεσης δεν είχε ολοκληρωθεί, παρά τη σοβαρότητα του θέματος.

Έγινε σύσταση όπως ο Οργανισμός ενεργεί έγκαιρα για την ανάθεση ή ανανέωση συμβάσεων, ιδίως όταν είναι εκ των προτέρων γνωστό πότε λήγει η ισχύς της προηγούμενης, στο πλαίσιο της σχετικής νομοθεσίας.

Ο Οργανισμός, τον Απρίλιο του 2022, ανέθεσε, με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, νέα σύμβαση για τη διαχείριση των ιατρικών αποβλήτων στον προηγούμενο Ανάδοχο, για 3+1+1 έτη, ύψους €2.583.493+ΦΠΑ ανά έτος, ποσό κατά 28% ψηλότερο από την προηγούμενη σύμβαση. Ο λόγος προσφυγής στην πιο πάνω διαδικασία ήταν ότι ο εν λόγω οικονομικός φορέας ήταν ο μοναδικός αδειοδοτημένος για την παροχή των υπό αναφορά υπηρεσιών, καθώς επίσης και επειδή ο Οργανισμός δεν είχε λάβει έγκαιρα μέτρα για προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού, όπως προτίθεται, σύμφωνα με πληροφόρηση που έχουμε από τον ίδιο τον Οργανισμό, να πράξει στο προσεχές μέλλον, ώστε να διασφαλισθεί η ανάπτυξη υγειούς ανταγωνισμού και η ευρύτητα συμμετοχής προς όφελος του δημοσίου.

Συστήθηκε όπως κατά τη διενέργεια διαγωνισμών και, κυρίως στις περιπτώσεις συμβάσεων μεγάλης αξίας που συνάπτονται υπό καθεστώς μονοπωλίου, ο Οργανισμός να δρα και να λαμβάνει μέτρα έγκαιρα, έτσι ώστε να αποφεύγεται η επαναλαμβανόμενη ανανέωση των υφιστάμενων συμβάσεων με όλες τις συνεπακόλουθες συνέπειες.

Το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου Υγείας ακύρωσε ανοικτό διαγωνισμό για την προμήθεια αναλωσίμων για νοσηλευτήριο του ΟΚΥπΥ, μετά από παρέμβαση του ΟΑΥ, αφού τα αναλώσιμα θα αποζημιώνονται μέσω καταλόγου του ΟΑΥ, με βάση τις ισχύουσές του διαδικασίες. Για τη νομιμότητα της όλης διαδικασίας, η Αρμόδια Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, προς την οποία θέσαμε σχετικό ερώτημα, μας πληροφόρησε ότι θεωρεί νόμιμη τη διαδικασία που ακολουθούν τόσο ο ΟΑΥ, όσο και ο ΟΚΥΠΥ. Η Υπηρεσία μας θα μελετήσει την απάντηση αυτή, για την οποία εκφράζουμε τις κατ’ αρχήν επιφυλάξεις μας και θα τοποθετηθούμε, ενδεχομένως αφού λάβουμε καθοδήγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία προέβη σε σύσταση όπως, η νομιμότητα και η οικονομικότητα των αποφάσεων του Οργανισμού, σχετικά με τις αγορές ιατρικών αναλωσίμων, οι οποίες αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του Προϋπολογισμού του, ελέγχονται και τεκμηριώνονται πριν τη λήψη της εκάστοτε απόφασης.

Το Συμβούλιο Προσφορών του Οργανισμού ακύρωσε, τον Οκτώβριο του 2021, διαγωνισμό για την προμήθεια 20 ασθενοφόρων εκτιμώμενης αξίας €4.320.00+ΦΠΑ, επειδή υποβλήθηκε μόνο μία προσφορά, η οποία υπερέβαινε κατά 35% την εκτίμηση δαπάνης και κρίθηκε υπερβολικά ψηλή, σε σχέση με την εκτίμηση. Κατά τη διάρκεια ετοιμασίας των προσφορών, ο Οργανισμός απέρριψε αίτημα οικονομικού φορέα για τροποποίηση τεχνικής προδιαγραφής των ασθενοφόρων, που θα επέτρεπε ενδεχομένως την υποβολή περισσοτέρων προσφορών, την οποία ωστόσο έκανε αποδεκτή και τροποποίησε την τεχνική προδιαγραφή κατά την προκήρυξη όμως νέου διαγωνισμού, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση στην αγορά νέων ασθενοφόρων που χρειάζονται για κάλυψη επειγουσών αναγκών της Υπηρεσίας Ασθενοφόρων του.

Συστήθηκε όπως γίνεται ενδελεχής έρευνα αγοράς, για την όσο το δυνατόν καλύτερη ετοιμασία των τεχνικών προδιαγραφών και της εκτίμησης κόστους διαγωνισμών, πριν την προκήρυξή τους, ιδίως όταν πρόκειται για σημαντικά για τη λειτουργία του είδη/προμήθειες, ώστε να αποφεύγεται η ακύρωση διαγωνισμών, είτε λόγω περιορισμένης συμμετοχής, είτε λόγω εσφαλμένης εκτίμησης δαπάνης.

Τον Μάρτιο του 2021, υποβλήθηκε αίτημα για την προμήθεια κινητής μονάδας διαχείρισης κρίσεων, εκτιμημένης αξίας €200.000, με τη διαδικασία διαπραγμάτευσης με έναν οικονομικό φορέα, με επίκληση του κατεπείγοντος, το οποίο τελικά απορρίφθηκε από το Συμβούλιο Προσφορών του Οργανισμού δύο μήνες μετά, εφόσον δεν κρίθηκε ότι τεκμηριωνόταν επαρκώς. Ακολούθησαν έκτοτε δύο ανοικτοί διαγωνισμοί για την προμήθεια της εν λόγω μονάδας, για τους οποίους δεν υποβλήθηκαν ωστόσο προσφορές και ακυρώθηκαν.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία είπε να ακολουθούνται οι διαδικασίες που προβλέπει η νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων και να προσαρμόζονται τα έγγραφα των διαγωνισμών του στη βάση των συνθηκών της αγοράς και των απαιτήσεων του Οργανισμού, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ευρύτητα συμμετοχής και να μην προκαλείται καθυστέρηση στην υλοποίηση των έργων.

Ο Οργανισμός προμηθεύτηκε σύστημα παραγωγής οξυγόνου αξίας €580.000+ΦΠΑ, με τη διαδικασία διαπραγμάτευσης με έναν οικονομικό φορέα, με επίκληση της κάλυψης κατεπείγουσας ανάγκης και χρόνο παράδοσης έξι εβδομάδες, το οποίο ωστόσο παραδόθηκε και τέθηκε σε λειτουργία με 11 εβδομάδες καθυστέρηση, η οποία οφειλόταν στον Οργανισμό.

Συστήθηκε όπως, πριν τη λήψη απόφασης για κάλυψη αναγκών με τη διαδικασία διαπραγμάτευσης ,λόγω κατεπείγουσας ανάγκης, η οποία δεν διασφαλίζει την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού και, κατ’ επέκταση την ευρύτητα συμμετοχής προς όφελος του δημοσίου, προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες έγκαιρης υλοποίησης των συμβάσεων που προκύπτουν μέσα στα χρονοδιαγράμματα της εκάστοτε σύμβασης, έτσι ώστε με τις αποφάσεις του να τηρούνται οι βασικές αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων, οι οποίες πρέπει να διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις και τις οποίες οφείλει να τηρεί.

Δείτε αυτούσια την έκθεση και τα κυριότερα ευρήματα της