«Είμαι Τούρκος και Ελληνας μαζί, εκπροσωπώντας την Κύπρο»

Το ποιητικό βιβλίο «Άγγελοι εκδικητές» του Τουρκοκύπριου ποιητή Μεχμέτ Γιασίν (Mehmet Yaşın) παρουσιάζεται στις 22/9, ώρα 19.30 στο Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα.

Πρόκειται για επιλογή ποιημάτων από το σύνολο του έργου του, που κυκλοφορεί σε μετάφραση Ζήση Δ. Αϊναλή από τις εκδόσεις Βακχικόν. O Μ. Γιασίν γεννήθηκε το 1958 στην Κύπρο

και η ποίησή του (γράφει επίσης δοκίμια και μυθιστορήματα), μολονότι έχει σημαδευτεί από τη βία που γνώρισε η γενέτειρά του, δεν έχει αποβάλει τους λυρικούς τόνους και την εσώτερη ευαισθησία της. Αυτό την έχει κάνει να θεωρείται οργανικό ψηφίο της τουρκικής λογοτεχνίας παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν έχει γεννηθεί στην Τουρκία και δεν έχει τουρκική υπηκοότητα.

Ποιον ακριβώς ρόλο έχουν παίξει οι πολυετείς συγκρούσεις της Κύπρου στο έργο του Μ. Γιασίν; «Σε έναν τόπο όπως η Κύπρος υπάρχουν εκ των πραγμάτων πλήθος περιπλοκότητες και ποικίλες οπτικές γωνίες: πολλές γλώσσες, πολλές κοινότητες, πολλές κουλτούρες», λέει ο ποιητής στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Θα προτιμούσα από αυτή την άποψη να κάνω λόγο για πολιτισμικές συγκρούσεις οι οποίες δεν πρέπει να εκλαμβάνονται κατ' ανάγκην ως αρνητικό μέγεθος. Οι συγκρούσεις μπορεί να έχουν και θετικό πρόσημο, που δεν είναι άλλο από τη συγκατοίκηση και τη συνύπαρξη. Προσωπικά νιώθω πως είμαι Έλληνας και Τούρκος μαζί γιατί αυτό ακριβώς είναι η Κύπρος και αυτό ακριβώς εκπροσωπεί (την τουρκική και την ελληνική κουλτούρα) η ποίησή μου».

Πώς συλλαμβάνει, ως καλλιτέχνης, ο Μ. Γιασίν το φαινόμενο της βίας; «Η ποίηση δεν μπορεί στην πραγματικότητα να αναμετρηθεί ούτε με τη βία ούτε με κανένα άλλο εξωτερικό γεγονός. Συναιρώντας το προσωπικό με το καθολικό, ο ποιητής γράφει για να προσφέρει μια θεραπεία στον εαυτό του. Κι ας έχουμε υπόψη πως βία δεν είναι μόνο ο πόλεμος, αλλά και πολλά από αυτά που συμβαίνουν στην καθημερινή μας ζωή: η ανεργία (το ξέρετε πολύ καλά από τότε που ξέσπασε η κρίση στην Ελλάδα), ο ανταγωνισμός, η κυριαρχία των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Οι ποιητές γράφουν προσπαθώντας να αποθεραπευτούν από τέτοιες δυσβάστακτες συνθήκες. Αποθεραπεύονται όντως; Φυσικά και όχι. Καταφέρνουν, ωστόσο, να φέρουν στην επιφάνεια τα τραύματά τους και να τα επεξεργαστούν, όπως άλλοι καταφεύγουν στην ψυχανάλυση».

Θέμα του διδακτορικού του Μ. Γιασίν, το οποίο ολοκλήρωσε στο Λονδίνο, είναι ο τρόπος έκφρασης των μειονοτήτων και η ταυτότητα της κυπριακής λογοτεχνίας. Πώς βλέπει σήμερα αυτά τα ζητήματα; «Η λογοτεχνία που γράφτηκε στην Κύπρο είναι ελάσσων, δεν εντάσσεται σε κάποιον μεγάλο, συντεταγμένο κανόνα.

Ξεκινώντας ήδη από τον 7ο π. Χ. αιώνα, έχει στη βάση της φοινικικά και σημιτικά στοιχεία ενώ η σύγχρονη κυπριακή ποίηση, που ξεκινάει στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. είναι τρίγλωσση: γράφεται όχι μόνο στα τουρκικά και στα ελληνικά, που είναι οι γλώσσες των δύο κοινοτήτων του νησιού, αλλά και στα αγγλικά, που είναι η γλώσσα του ξένου κυρίαρχου. Όσο για τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους, χρησιμοποιούν στη γλώσσα τους λέξεις και εκφράσεις που οι Έλληνες παίρνουν από το τουρκοκυπριακό ιδίωμα και οι Τούρκοι από το ελληνοκυπριακό. Οι ισχυροί εκατέρωθεν εθνικισμοί πίεζαν επί πολλές δεκαετίες τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους να αναζητήσουν ασφαλή στέγη στην ένωση των μεν με την Ελλάδα και των δε με την Τουρκία. Στις ημέρες μας ξέρουμε πως ανήκουμε οι μεν στην Ελλάδα και οι δε στην Τουρκία, διεκδικώντας, όμως, πάντοτε τον ελληνοκυπριακό και τον τουρκοκυπριακό εαυτό μας».

Πώς εξηγεί ο Μ. Γιασίν το γεγονός ότι γράφει ταυτοχρόνως ποιήματα και μυθιστορήματα; «Τα μυθιστορήματά μου περιλαμβάνουν την ποίηση, το δοκίμιο και το διήγημα. Όλα συνδέονται μεταξύ τους - κι αυτό είναι η πάγια επιταγή της νεωτερικής εποχής μας: όλα να εξετάζονται και να επανεξετάζονται, τα όρια να επαναθεωρούνται συνεχώς και η τέχνη να επικοινωνεί με την επιστήμη και τη φιλοσοφία. Έτσι κι εγώ συνταίριαξα στη ζωή μου την ποίηση με το μυθιστόρημα και τη φιλολογική επιστήμη».

Για το βιβλίο του Μ. Γιασίν θα μιλήσουν στο "Σπίτι της Κύπρου", ο καθηγητής Γαλλικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Κύπρου Γιάννης Ιωάννου και ο μεταφραστής Ζ. Δ. Αϊναλής. Αποσπάσματα θα διαβάσει στα ελληνικά η ηθοποιός Εβελίνα Αραπίδου και στα τουρκικά ο Μ. Γιασίν.