Δεν εφαρμόζονται συστάσεις εκθέσεων κράτους δικαίου της ΕΕ, διαπιστώνει το ΕΕΣ

Η ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου δεν έχει βρει ακόμα το βηματισμό της και μέχρι στιγμής έχει μικρή απήχηση στα κράτη μέλη καθώς μόνο το ένα δέκατο των συστάσεων υλοποιήθηκαν την περίοδο 2022 - 2023, ωστόσο αποτελεί σημαντικό μέτρο για για πρόληψη των παραβιάσεων, και μπορεί να βελτιωθεί με αποσαφήνιση της μεθοδολογίας, σύμφωνα με επισκόπηση που δημοσίευσε την Τετάρτη το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ).

«Ερευνητές, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και διεθνείς οργανισμοί αναφέρουν οπισθοδρόμηση στον τομέα του κράτους δικαίου, καθώς και συστηματικές παραβιάσεις

σε ορισμένα κράτη μέλη, με αποτέλεσμα η ΕΕ να αντιδρά ενισχύοντας τους ελέγχους της», σημείωσε η υπεύθυνη για την επισκόπηση, Λάιμα Λούτσια Άντρικιενε.

Η επισκόπηση εξετάζει συνολικά τη διαδικασία κατάρτισης της ετήσιας έκθεσης, που ξεκίνησε να εκδίδεται το 2020 με ειδικά κεφάλαια για κάθε κράτος μέλος, και στην οποία η Κομισιόν αξιολογεί τις κυριότερες εξελίξεις όσον αφορά το κράτος δικαίου σε τέσσερις τομείς: συστήματα απονομής δικαιοσύνης, πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς, πολυφωνία και ελευθερία των μέσων επικοινωνίας και άλλα θεσμικά ζητήματα σχετικά με το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών.

Ωστόσο οι εκθέσεις δεν είναι νομικά δεσμευτικές, και η αντιμετώπιση των προβλημάτων εναπόκειται στην καλόπιστη συνεργασία των κρατών μελών. Από το 2022 οι εκθέσεις περιλαμβάνουν συστάσεις, τον βαθμό υλοποίησης των οποίων παρακολουθεί η Κομισιόν.

«Ως ο εξωτερικός ελεγκτής της ΕΕ, διαπιστώνουμε ότι, από το 2022 μέχρι το 2023, μόλις το ένα δέκατο των συστάσεων που διατυπώθηκαν στην έκθεση για το κράτος δικαίου υλοποιήθηκε πλήρως, και λίγο περισσότερες από τις μισές υλοποιήθηκαν τουλάχιστον εν μέρει - όμως για περισσότερο από το ένα τρίτο των συστάσεων δεν υπήρξε καμία πρόοδος» επεσήμανε η κ. Άντρικιενε.

Στην επισκόπηση του το ΕΕΣ αναγνωρίζει πως χρειάζονται συντονισμένες και συστηματικές προσπάθειες για αρκετά χρόνια ώστε να υλοποιηθούν ορισμένες από τις συστάσεις, οι οποίες άρχισαν να δημοσιεύονται μόλις το 2022. Επισημαίνει ωστόσο πως στο επικείμενο πέμπτο πακέτο εκθέσεων υπάρχει η ευκαιρία να αποτυπωθούν οι ευρύτερες μακροπρόθεσμες τάσεις.

Το ΕΕΣ σημειώνει ακόμα πως υπάρχουν δυνατότητες βελτίωσης της διαδικασίας τεκμηρίωσης της αξιολόγησης, ώστε να αποσαφηνιστεί ο τρόπος με τον οποίο η Κομισιόν αποφασίζει με ποια ζητήματα θα ασχοληθεί, καθώς και πώς αξιολογεί τη σοβαρότητά τους.

Επισημαίνεται ακόμα πως η ορολογία που χρησιμοποιείται στην έκθεση δεν συνάδει με αυτή σε άλλα εργαλεία της ΕΕ στον ίδιο τομέα. Για παράδειγμα, προστίθεται, αναφορές σε «σοβαρή ανησυχία» στην έκθεση δεν ισοδυναμούν με «σοβαρή και διαρκή παραβίαση των αξιών» βάσει της διαδικασίας του άρθρου 7 της ΣΕΕ, ούτε με «παραβίαση των αρχών του κράτους δικαίου» βάσει του κανονισμού για την αιρεσιμότητα.

Όπως σημειώνεται τέλος, υπάρχει περιθώριο ενίσχυσης της διαφάνειας της μεθοδολογίας που χρησιμοποιεί η Επιτροπή για την κατάρτιση της έκθεσης.

Η επισκόπηση 02/2024, με τίτλο «Οι εκθέσεις της Επιτροπής σχετικά με το κράτος δικαίου», είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του ΕΕΣ και συμπληρώνει την ειδική έκθεση 03/2024 σχετικά με το πλαίσιο του κράτους δικαίου για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, που δημοσιεύθηκε στις 22 Φεβρουαρίου.

Πηγή: ΚΥΠΕ