Οι ρεπόρτερ καλό είναι να αφήνουν τις εικόνες να μιλούν από μόνες τους

Ένας χρυσός κανόνας της δημοσιογραφίας είναι ότι οι ρεπόρτερ πρέπει να είναι ουδέτεροι, απροκατάληπτοι και στο πλευρό εκείνων που υποφέρουν. Όποιος κάλυπτε το σκλαβοπάζαρο του 18ου αιώνα δεν έπρεπε να δίνει ίδιο χώρο στο δούλο και το αφεντικό του. Κατά την απελευθέρωση ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης, δεν δίνεις ίδιο χρόνο στους SS. Όταν ο Παλαιστινιακός "Ισλαμικός Ιερός Πόλεμος" ανατίναξε το 2001 μια πιτσαρία στην Ιερουσαλήμ γεμάτη με παιδιά, ο δημοσιογράφος δεν ήταν δυνατό να δώσει ίδιο χώρο στα θύματα και τον εκπρόσωπο της οργάνωσης. Στη σφαγή της Σάμπρα και της Σατίλα, το 1982, δεν είχαν ίδια δικαιώματα οι σφαγείς και οι Παλαιστίνιοι.

Η τηλεόραση όμως έχει διαφορετικές προτεραιότητες. Το αγγλικό αλ Τζαζίρα - αντίθετα με το αραβικό - κρατά όσο μπορεί καλύτερα τις ισορροπίες. Στην Τυνησία και το Μπαχρέιν, ο δημοσιογράφος της Ιντιπέντεντ Ρόμπερτ Φισκ μοιραζόταν το αυτοκίνητο με τον Τζέιμς Μπέιζ του αλ-Τζαζίρα και του άρεσε πάντα η στιγμή που ο συνάδελφός του άφηνε την κάμερα και του έλεγε «Σε αφήνω να δεις μόνος σου τη σκηνή για λίγο», κι εξαφανιζόταν, και ο Φισκ έβλεπε τους δεκάδες χιλιάδες αιγύπτιους πρόσφυγες στα σύνορα με την Τυνησία ή τους δεκάδες χιλιάδες σιίτες με τις σημαίες του Μπαχρέιν στην πλατεία του Μαργαριταριού. Οι εικόνες μιλούσαν από μόνες τους. Ο δημοσιογράφος αποσυρόταν σε δεύτερο πλάνο.

Οι ρεπόρτερ του BBC, πάλι, κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Χειρονομούν συνεχώς και προσπαθούν να αυτοπροβληθούν.

Ο Μπέιζ καλύπτει αυτές τις ημέρες την προέλαση και υποχώρηση των ανταρτών στη Λιβύη. Και πάλι αποσύρεται από το προσκήνιο, και μας αφήνει να δούμε το χάος, τον πανικό και το φόβο στο πεδίο των μαχών. «Θα σας αφήσω να δείτε μόνοι σας τις σκηνές», συνηθίζει να λέει. Και το κάνει. Ισως να μην είναι αυτός ο ορθός τρόπος να μεταδοθεί ένας πόλεμος, γράφει ο Φισκ στην Ιντιπέντεντ. Μπορεί να φανταστεί κανείς την πτώση του Βερολίνου το 1945 χωρίς το στρατηγό Ζούκοφ; `Η τον Ιούνιο του 1940 χωρίς τον Τσόρτσιλ; Στην περίπτωση της Λιβύης, πάντως, έχουμε τη δυνατότητα να κρίνουμε μόνοι μας.

Κάτι ανάλογο κάνει το Euronews με τις σκηνές που δείχνει «χωρίς λόγια». Ισως αυτό να είναι ένα νέο είδος δημοσιογραφίας. Ο Τζον Σίμπσον προσπάθησε να το κάνει στο BBC πριν από την πτώση της Καμπούλ, το 2001, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Επέτρεπε στους τηλεθεατές να δουν τους χειριστές της δεύτερης κάμερας. Καθώς αυτός κινούνταν από τη μια σκηνή στην άλλη, εκείνοι γίνονταν μέρος της ιστορίας.

Κάποτε, ο Ρόμπερτ Φισκ έγραψε ότι δεν μπορείς να περιγράψεις μια σφαγή σε ένα κείμενο χωρίς να χρησιμοποιήσεις τη γλώσσα μιας ιατροδικαστικής έκθεσης. Κι ίσως η τηλεόραση - ακόμη και το αλ Τζαζίρα - δεν δείχνει ακόμη το πραγματικό μέγεθος των ακροτήτων που γίνονται. Η άποψη ότι οι νεκροί δεν μπορούν να παρουσιαστούν είναι αμφισβητούμενη. Αν οι κυβερνήσεις κηρύσσουν τον πόλεμο (πόσοι είδαν εικόνες των νεκρών μετά τις τελευταίες επιδρομές της συμμαχίας; Απάντηση: κανείς), τότε πρέπει κι εμείς να βλέπουμε το αληθινό πρό