Καθαρό νερό εκατομμυρίων χρόνων

Μια στήλη πάγου μήκους δύο μέτρων είναι το πρώτο δείγμα από την περιβόητη λίμνη Βοστόκ στην Ανταρκτική, έναν μεγάλο όγκο γλυκού νερού που εδώ και εκατομμύρια χρόνια παραμένει θαμμένος κάτω από σχεδόν τέσσερα χιλιόμετρα πάγου.
Η ολοκλήρωση του αμφιλεγόμενου άθλου ανακοινώθηκε από τη ρωσική αποστολή στην Ανταρκτική, η οποία προσπαθούσε για χρόνια να φτάσει μέχρι το νερό της λίμνης με την ελπίδα να ανακαλύψει εξωτικές μορφές ζωής που εξελίσσονται ανεξάρτητα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Οι αστροβιολόγοι πιστεύουν μάλιστα ότι τα μικρόβια που ίσως ζουν στη λίμνη θα έδιναν μια εικόνα για το εάν μπορεί να υπάρχει ζωή σε υπόγειους ωκεανούς στα φεγγάρια του Δία και του Κρόνου.

Από τις 370 λίμνες γλυκού νερού που έχουν εντοπιστεί τα τελευταία χρόνια κάτω από το κάλυμμα πάγου της Ανταρκτικής, η Λίμνη Βοστόκ είναι μακράν η μεγαλύτερη, με έκταση 15,690 χιλιομέτρων. Οι πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξή της ήρθαν από βρετανικά ραντάρ τη δεκαετία του 1970.

Έπειτα από μια δεκαετία προσπαθειών, η ρωσική αποστολή στην Ανταρκτική έφτασε μέχρι την επιφάνεια της λίμνης στις αρχές Φεβρουαρίου του 2012. Επιστήμονες από άλλες χώρες, πάντως, είχαν δηλώσει ανήσυχοι για ενδεχόμενη μόλυνση της λίμνης με υγρά γεώτρησης αλλά και μικρόβια από την επιφάνεια. Μια τέτοια μόλυνση, προειδοποιούσαν, θα ήταν μη αναστρέψιμη και θα έθετε αυτόματα εν αμφιβόλω κάθε μελλοντική έρευνα στη χημεία και τη βιολογία της λίμνης.

Για να αποφύγουν αυτό το ενδεχόμενο, οι Ρώσοι ρύθμισαν την πίεση μέσα στο φρεάτιο της γεώτρησης ώστε το νερό της λίμνης να αρχίσει να ανεβαίνει μέσα στο φρεάτιο. Αυτό σημαίνει ότι δείγματα νερού μπορούν να συλλεχθούν χωρίς να χρειαστεί να εισέλθουν τα όργανα μέσα στην ίδια τη λίμνη.

Δείγματα του πάγου που υπήρχε ακριβώς πάνω από την επιφάνεια της λίμνης παραδόθηκαν πανηγυρικά στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στις αρχές του 2012.

Η ομάδα του Ρωσικού Ινστιτούτου Έρευνας Αρκτικής και Ανταρκτικής αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σταθμό του Βοστόκ τον επόμενο χειμώνα στο νότιο ημισφαίριο, επέστρεψε όμως φέτος για να συλλέξει το πρώτο πραγματικό δείγμα της λίμνης. Το νερό, που είχε πια παγώσει μέσα στη γεώτρηση, ανασύρθηκε ως πυρήνας πάγου στις 10 Ιανουαρίου, ανακοίνωσε η ομάδα στο πρακτορείο RIA Novosti.

Η επιτυχία των Ρώσων είναι τώρα πιθανό να στεναχωρήσει τους Βρετανούς συναδέλφους τους, οι οποίοι απέτυχαν φέτος να φτάσουν στο νερό μιας άλλης θαμμένης λίμνης, της λίμνης Έλσγουορθ. Άλλοι ειδικοί πάντως ίσως υποστηρίξουν ότι τα δείγματα της λίμνης είναι μολυσμένα.

Οι ΗΠΑ, στο μεταξύ, ετοιμάζονται να ξεκινήσουν γεώτρηση στη λίμνη Ουίλανς τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο.

Η ανακάλυψη ζωντανών οργανισμών που επιβιώνουν απομονωμένοι κάτω από τους πάγους για χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια θα αναπτέρωνε τις ελπίδες των αστροβιολόγων και για την ανακάλυψη ζωής σε άλλα παγωμένα μέρη του Ηλιακού Συστήματος: στους υπόγειους ωκεανούς που πιστεύεται ότι κρύβονται σε δορυφόρους του Δία όπως η Ευρώπη, και σε φεγγάρια του Κρόνου όπως ο Εγκέλαδος.

***

Πρεσβείες, ινστιτούτα πυρηνικής έρευνας και πετρελαϊκοί οργανισμοί πιστεύεται ότι περιλαμβάνει η λίστα με τα θύματα του Red October («Κόκκινος Οκτώβρης»), ενός ιού που υπέκλεπτε εμπιστευτικά έγγραφα από το 2007, έγινε όμως πρόσφατα αντιληπτός από ερευνητές στη Ρωσία.

Η μεγάλη επίθεση κυβερνοκατασκοπείας «έβαλε στο στόχαστρο χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, πρώην χώρες της ΕΣΣΔ και χώρες της Κεντρικής Ασίας, αν και θύματα υπάρχουν και σε άλλες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής» ανακοίνωσε η Kaspersky Labs, γνωστή ρωσική εταιρεία ασφάλειας υπολογιστικών συστημάτων.

Σύμφωνα με τους αναλυτές της εταιρείας, ο Red October παρουσιάζει ομοιότητες με τον ιό Flame, τον οποίο φέρονται να ανέπτυξαν από κοινού ΗΠΑ και Ισραήλ για να υποκλέψουν πληροφορίες από το Ιράν.

Ο νέος ιός είναι σχεδιασμένος να υποκλέπτει όχι μόνο έγγραφα Word και PDF -ακόμα και αν είχαν διαγραφεί από το σκληρό δίσκο- αλλά και αρχεία που είχαν κρυπτογραφηθεί με τον αλγόριθμο Cryptofiler. Σύμφωνα με το BBC, η κρυπτογράφηση Cryptofiler έχει σχεδόν καταργηθεί στα άκρως ευαίσθητα έγγραφα, χρησιμοποιείται όμως ακόμα από οργανισμούς όπως το NATO.

Η Κaspersky εκτιμά ότι ο ιός μόλυνε συνολικά 55.000 υπολογιστές μοιρασμένους σε μόλις 250 διευθύνσεις IP -ένδειξη ότι οι επιτιθέμενοι είχαν επιλέξει προσεκτικά τους στόχους και μόλυναν πολλούς υπολογιστές σε λίγες τοποθεσίες.

Όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, η προέλευση του Red October είναι δύσκολο έως αδύνατο να διευκρινιστεί.

Μέσα στον κώδικα του ιού βρέθηκαν ρωσικές λέξεις, δεν αποκλείεται όμως οι λέξεις αυτές να φυτεύτηκαν εσκεμμένα για να παραπλανήσουν τις έρευνες.