Εξαπλώνεται το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας

Έως πριν μερικά χρόνια ήταν φαινόμενο σχεδόν άγνωστο στην Ελλάδα. Σήμερα, όμως, η ενδοσχολική βία έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις επηρεάζοντας καθοριστικά τη ζωή χιλιάδων μαθητών. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τουλάχιστον 10% έως 15% των μαθητών έχουν πέσει θύματα συστηματικής βίας από συμμαθητές τους, ποσοστό άνω του 5% έχουν παραδεχθεί ότι έχουν ασκήσει κάποια μορφή ενδοσχολικής βίας, ενώ στη συντριπτική τους πλειονότητα οι μαθητές δηλώνουν ότι έχουν γίνει μάρτυρες επεισοδίων ενδοσχολικής βίας.

«Το φαινόμενο του εκφοβισμού (bullying) ή θυματοποίησης (victimization) αποτελεί μορφή επιθετικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στη σχολική πραγματικότητα, με σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου και τη διαδικασία της μάθησης», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ι. Τσιάντης, αναπληρωτής καθηγητής Παιδοψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Επιστημονικός Υπεύθυνος της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ).

Το μέγεθος του προβλήματος σε παγκόσμια κλίμακα γίνεται αντιληπτό εάν ληφθεί υπόψη ότι περίπου 200 εκατομμύρια παιδιά σε όλον τον πλανήτη, έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού ή και κακοποίησης από τους συνομηλίκους τους. Το κόστος για την εκπαίδευση, την περίθαλψη, τις κοινωνικές υπηρεσίες, αλλά και τη δικαιοσύνη είναι τεράστιο.

Στην ετήσια έκθεσή του, ο Συνήγορος του Παιδιού επισημαίνει τη δραματική αύξηση των κρουσμάτων ενδοσχολικής βίας, που παρατηρείται στην Ελλάδα. «Η Αρχή διαπιστώνει ότι η εκδήλωση αυτού του φαινομένου σχετίζεται μεν με προβλήματα των ίδιων των παιδιών, θυτών και θυμάτων, και των οικογενειών τους, ωστόσο οι σχολικές μονάδες και οι εκπαιδευτικοί φαίνονται συχνά ανέτοιμοι να το διαχειριστούν και αναφέρουν ότι τους λείπει τόσο η ειδική εκπαίδευση, όσο και η κατάλληλη υποστήριξη», αναφέρεται στην έκθεση.

Το φαινόμενο, εξάλλου, ξεφεύγει από το πλαίσιο ενός καβγά στο σχολείο, του σωματικού ή λεκτικού εκφοβισμού. Ο έμμεσος εκφοβισμός, όπως είναι η διάδοση μιας ψευδούς φήμης, είναι εξίσου σκληρή μορφή ενδοσχολικής βίας. Οι ειδικοί διακρίνουν, επίσης, τον ρατσιστικό εκφοβισμό, τον σεξουαλικό και -με την εξέλιξη της τεχνολογίας- τον τεχνολογικό εκφοβισμό, μέσω του κινητού τηλεφώνου ή του διαδικτύου. Το "κάδρο" της ενδοσχολικής βίας συμπληρώνεται από την κλοπή ή την καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, τον εξαναγκασμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Οι επιπτώσεις στα θύματα του εκφοβισμού είναι σοβαρές και βασανιστικές. Ο μαθητής κυριαρχείται από άγχος, ανασφάλεια και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αρνείται να πάει στο σχολείο, αποφεύγει με απουσίες το εχθρικό περιβάλλον, με άμεσες συνέπειες στις επιδόσεις του. Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή, αναπτύσσονται φοβίες, αίσθημα μοναξιάς, κατάθλιψη και τάσεις αυτοκτονίας. Τα θύματα της ενδοχολικής βίας υποθηκεύουν άθελά τους το μέλλον τους.

Οι ανησυχητικές διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο και στην Ελλάδα δεν αφήν