Ασθενής φορολογική διοίκηση, ασθενή δημόσια έσοδα

της Ασπασίας Μάλλιου*

Από την υστέρηση των δημοσίων εσόδων στο τέλος του 2011, συνάγεται ότι ο αγώνας που είχε υποσχεθεί η Κυβέρνηση κατά της φοροδιαφυγής για την προηγούμενη χρονιά απέφερε λίγα αποτελέσματα. Τα υποκείμενα του φόρου καθώς και η φορολογητέα ύλη δεν διευρύνθηκαν, παρόλο τον επικοινωνιακό εκφοβισμό. Εκφοβισμό, ο οποίος συνοδεύθηκε από την αυστηροποίηση της φορολογικής νομοθεσίας και τον βαρύτατο περιορισμό της φορολογικής δικαιοσύνης, με μέτρα που δοκιμάζουν τα όρια της αρχής του κράτους δικαίου.
Τα φορολογικά αδικήματα έγιναν αυτόφωρα και οι συλλήψεις οφειλετών διαδέχονται η μία την άλλη. Η παροχή δικαστικής προστασίας δυσκόλεψε έως του σημείου να καταστεί απαγορευτική. Λίστες οφειλετών περιφέρονται στο διαδίκτυο. Εντοπισμοί μεγαλογιατρών και μεγαλοδικηγόρων που παραβιάζουν τη φορολογική νομοθεσία δημοσιεύονται με συχνότητα στον Τύπο. Λίστες φυσικών προσώπων που διακινούν κεφάλαια σε άλλες χώρες καταρτίζονται. Κατάλογοι φυσικών προσώπων που κατέχουν μεγάλη ακίνητη περιουσία αποστέλλονται για φορολογικό έλεγχο. Σωρεία φορολογικών βαρών έκτακτου χαρακτήρα εξαγγέλλονται κ.ο.κ.
Κάθε συνεπής φορολογούμενος θα περίμενε ότι αυτή η επιδρομή μέτρων θα είχε επιφέρει αποτελέσματα. Δυστυχώς, τα μέχρι τώρα στοιχεία υποδεικνύουν το αντίθετο. Αυτό το αρνητικό αποτέλεσμα δεν συνιστά ωστόσο έκπληξη, διότι το σύνολο των μέτρων δεν στοχεύει στη θεραπεία του μεγάλου ασθενούς. Αντίθετα, αφορά αποκλειστικά στον περιορισμό των δικαιωμάτων των φορολογουμένων, σε αυστηροποίηση των νόμων και σε περιορισμό της δικαστικής εξουσίας και όχι σε ρυθμίσεις οι οποίες θα ανασυγκροτούσαν την αναποτελεσματική σήμερα φορολογική διοίκηση.
Η φορολογική διοίκηση έχει από το Σύνταγμα την δέσμια αρμοδιότητα να εξατομικεύει τη φορολογική υποχρέωση, να βεβαιώνει τον οφειλόμενο φόρο και τέλος να τον εισπράττει. Αν, λοιπόν, αυτή δεν λειτουργεί, αν χρησιμοποιεί απαρχαιωμένες μεθόδους, αν δεν είναι στελεχωμένη από αδέκαστο και εξειδικευμένο προσωπικό, αν δεν διαθέτει οικονομικές, λογιστικές και νομικές γνώσεις, τότε πώς αυτή θα συλλάβει αποτελεσματικά τη φορολογητέα ύλη;
Για να γίνουμε πιο σαφείς. Αν ο ελεγκτής δεν έχει έγκαιρα στη διάθεσή του στοιχεία διασταύρωσης φορολογικών συναλλαγών, αν δεν ελέγχει την παραβατική συμπεριφορά τη στιγμή που συμβαίνει και όχι στα όρια των πολυετών παραγραφών, αν δεν έχει τις αναγκαίες νομικές γνώσεις, ώστε να ερμηνεύει συστηματικά τις φορολογικές διατάξεις και να εκδίδει πράξεις κατά τη νόμιμη διαδικασία και τον νόμιμο τύπο, αν δεν υπάρχει σε κάθε αρμόδια Δ.Ο.Υ. στελεχωμένο νομικό τμήμα για τη βεβαίωση και είσπραξη των φορολογικών οφειλών, τότε η φοροδιαφυγή δεν περιορίζεται.
Ως μέθοδοι πρόληψης και εκφοβισμού, η λίστα των οφειλετών και οι συλλήψεις θα ήταν δυνατόν να συνδράμουν αποφασιστικά στον περιορισμό της φοροδιαφυγής μόνον υπό την αναγκαία προϋπόθεση ότι η χώρα διαθέτει ικανό μηχανισμό για τον εντοπισμό της περιουσίας των οφειλετών και παράλληλα νομικά στελεχωμένο μηχανισμό να χειρισθεί δίκες ανακοπών