Νέο ρεκόρ για την «Κραυγή» του Μουνχ

«Η κραυγή» του Munch, το δεύτερο πιο αναγνωρίσιμο έργο τέχνης, μετά την Τζοκόντα, γεννά, άθελα της...
άλλα σπουδαία καλλιτεχνήματα : τις φωτογραφίες δημοπρατών και πλειοδοτών στη φρενήρη κούρσα προσφοράς εκατομμυρίων.

Η είδηση ότι ένα έργο τέχνης απέσπασε μια εξωφρενική τιμή σε δημοπρασία έχει καταντήσει μπανάλ. Κι εκτός από μπανάλ είναι μάλλον αδιάφορη για την ουσιαστική –την καλλιτεχνική- αξία του. Το μόνο ενδιαφέρον που προκαλεί ένα τέτοιο ρεκόρ είναι ότι θα κυκλοφορήσουν ακόμα περισσότερα μαγνητάκια ψυγείου με το έργο. Δηλαδή, θα «εκλαϊκευτεί» κι άλλο, -θα γίνει ακόμη πιο «κοινόχρηστο».

Ωστόσο, στην προχθεσινή δημοπρασία της «Κραυγής» στη Νέα Υόρκη συνέβη κάτι το εξαιρετικά ασυνήθιστο: οι τιμές των προσφορών ανέβαιναν κατά 10 εκατομμύρια δολάρια το λεπτό.Ξεκίνησαν από τα 40 εκατομμύρια, η πλειοδοσία διάρκεσε μόλις 12 λεπτά και το έργο κατοχυρώθηκε σε ανώνυμο ενδιαφερόμενο, προς 119.922.500 δολάρια.

Ο ρυθμός λοιπόν ήταν το πραγματικό ρεκόρ και ο κύριος λόγος για τον οποίο διαλύθηκε κάθε τι το «μπαστουνόρθιο» στην αίθουσα δημοπρασίας του οίκου Sotheby’s. Κι έτσι, οι φωτογραφικοί φακοί κατέγραψαν την «αγωνία της ύπαρξης» όχι όπως την αντιλαμβανόταν ο Munch ζωγραφίζοντας την «Κραυγή», αλλά σαν μιαν ασυγκράτητη ενόρμηση, – ένα τσουνάμι άγχους-, για τα λεφτά (δηλαδή, ακριβώς όπως την γνωρίζουμε όλοι σήμερα, με τη διαφορά ότι στην προκειμένη περίπτωση άγγιξε μία state-of-the-art εκδοχή της). Έτσι κοιτάζοντας κανείς τις σχετικές φωτογραφίες από το επίμαχο δωδεκάλεπτο, θα έλεγε ότι πρόκειται για αληθινούς Ρέμπραντ ή Γκόγια.

Καμία πληροφορία δεν δόθηκε μέχρι στιγμής για το ποιος επιθύμησε τόσο λυσσαλέα να αποκτήσει την «Κραυγή». Ωστόσο, δεν θα ήταν παράλογο να φανταστούμε ότι ο κρυφός αγοραστής ήταν το νορβηγικό κράτος. Η απρόσμενη εμφάνιση του έργου στην αγορά υπήρξε για τους Νορβηγούς, ότι θα γινόταν για εμάς μια πιθανή δημοπράτηση των Ελγινείων – ένα ζήτημα εθνικής τιμής. Και επειδή η τιμή, τιμή δεν έχει, τα εκατομμύρια έρρευσαν κατά δεκάδες ανά λεπτό.

Ο πιο ευχαριστημένος από αυτήν την ιστορία είναι ο κύριος Petter Olsen, επιχειρηματίας από το Όσλο, στο σπίτι του οποίου κρεμόταν ο πίνακας επί 70 χρόνια. Ο πατέρας του ήταν γείτονας, στη συνέχεια φίλος και στο τέλος προστάτης του Edvard Munch, οπότε το έργο περιήλθε στην οικογένεια Olsen κατευθείαν από τον καλλιτέχνη.

Οι γνώμες συγκλίνουν στο ότι η συγκεκριμένη εκδοχή της «Κραυγής», η οποία φιλοτεχνήθηκε το 1895, είναι η πιο σημαντική από τις τέσσερις που δημιούργησε ο Munch μεταξύ 1893 και 1910. Κι αυτό γιατί, εκτός από το ότι ξεχωρίζει για τα πιο έντονα και ζωηρά χρώματα της, διαθέτει κορνίζα την οποία κατασκεύασε και χρωμάτισε ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Επίσης, τοποθέτησε επάνω της το ποίημά του, που θεωρείται η πηγή της έμπνευσής του. Ο Munch έλεγε ότι το ποίημα αυτό είχε άμεσες επιδράσεις στο σώμα του (εννοώντας ότι του προκαλούσε ψυχοσωματικά συμπτώματα, –συγκεκριμένα: ένιωθε ρίγη και άκουγε την «κραυγή της φύσης»).