Βρετανικό Μουσείο: Η ιστορία του «Κλεμμένου Φίλου» – Η κλοπή από το Νησί του Πάσχα και η καμπάνια για επαναπατρισμό (videos)

Hoa Hakananai’a στη γλώσσα των ιθαγενών στο νησί Ράπα Νούι (Νησί του Πάσχα) σημαίνει «ο άνθρωπος που τιθασεύει το κύμα», αλλά και «ο κλεμμένος φίλος».

Το όνομα αυτό δόθηκε σε ένα μοάι, ένα άγαλμα από το Ράπα Νούι, που το έκλεψαν οι ναύτες της βρετανικής φρεγάτας HMS Topaze, από το νησί Ορόνγκο, το 1868. Το άγαλμα κατέληξε στο Βρετανικό Μουσείο

και βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο μιας εκστρατείας για τον επαναπατρισμό του.

Η ιστορία ενός εμβληματικού αγάλματος

Το άγαλμα Hoa Hakananai’a είναι ένα από τα χαρακτηριστικά δείγματα της γλυπτικής των ιθαγενών του Ράπα Νούι και τα εξαιρετικά γλυπτά στην πλάτη του συνδέονται με την πανάρχαιη τοπική παράδοση του Tangata manu, που σημαίνει «ο άνθρωπος-πουλί».

Έτσι ονομαζόταν τιμητικά ο νικητής ενός αγώνα που είχε λατρευτικό χαρακτήρα: οι άνδρες διαγωνιζόμενοι κολυμπούσαν από το Ράπα Νούι στο γειτονικό νησί Μότου Νούι, έπαιρναν το πρώτο αυγό της χρονιάς από μια φωλιά πουλιού που βρισκόταν στο ψηλότερο σημείο και έπρεπε δαμάζοντας τα κύματα και αψηφώντας τους καρχαρίες να επιστρέψουν κολυμπώντας στο Ράπα Νούι, να σκαρφαλώσουν από τα απότομα βράχια και να φτάσουν μέχρι την κορυφή του νησιού, όπου βρισκόταν το χωριό Ορόνγκο.

Στη διάρκεια του αγώνα οι ντόπιοι τραγουδούσαν ύμνους προς τους θεούς τους και έκαναν θυσίες, ενώ η φυλή από την οποία προερχόταν ο νικητής αποκτούσε το δικαίωμα να μαζεύει τα αυγά από τα αγριοπούλια στα νησιά του αρχιπελάγους.

Η κλοπή

Το 1868 το άγαλμα του «ανθρώπου που τιθασεύει το κύμα» ήταν μισοθαμμένο σε ένα ναό στο χωριό Ορόνγκο, ατενίζοντας τον ηφαιστειακό κρατήρα Ράνο Κάου. Το είχαν σκαλίσει οι ντόπιοι σε ηφαιστειακό πέτρωμα, περίπου το 1000-1200 μ.Χ. δημιουργώντας ένα εξαιρετικής ποιότητας άγαλμα που έχει ύψος 2,42 μέτρα και βάρος 4,2 τόνων. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχει το άγαλμα είναι περίτεχνα σκαλίσματα, λατρευτικής φύσης, που προστέθηκαν στο αρχικό γλυπτό σε ύστερο χρόνο. Τέτοια πετρογλυφικά έχουν εντοπιστεί στην περιοχή του Ορόνγκο και θεωρούνται αντιπροσωπευτικά της τοπικής τέχνης.

Εκεί το είδαν τον Νοέμβριο του 1868 τα μέλη του πληρώματος της βρετανικής φρεγάτας HMS Topaze. Το ξέθαψαν, το έσυραν στην πλαγιά και το φόρτωσαν στο πολεμικό πλοίο, όπου ο πλοίαρχος Ρίτσαρντ Άσμουρ Πάουελ αποφάσισε να το μεταφέρει ως δώρο στη βασίλισσα Βικτώρια, η οποία με τη σειρά της το παρέδωσε στο Βρετανικό Μουσείο.

Η εκστρατεία για την επιστροφή του «κλεμμένου φίλου»

Εκατόν-πενήντα έξι χρόνια μετά την κλοπή του εμβληματικού αγάλματος στην Χιλή ξεκινά μια εκστρατεία με στόχο τον επαναπατρισμό του. Η εκστρατεία είναι πρωτοβουλία ενός influencer, του Μάικ Μίλφορτ, που κάλεσε τους φίλους του να σπαμάρουν τον λογαριασμό του Βρετανικού Μουσείου στο Instagram ζητώντας την επιστροφή του «κλεμμένου φίλου».

«Οι ακόλουθοί μου άρχισαν να σπαμάρουν το σύνθημα “Επιστρέψτε το Μοάι” και ο λογαριασμός του Βρετανικού Μουσείου με τα σχόλια στο Instagram γέμισε με την ανάρτηση αυτή», δήλωσε ο Μάικ Μίλφορτ.

"The @britishmuseum has two moai, which were taken from Rapa Nui by British surveyors in 1868."

1868? That rings a bell …

British Museum’s Instagram flooded with calls to return Easter Island statue https://t.co/WMKBbEE5t9

— Loot and Plunder (@lootplunder) February 18, 2024

Την εκστρατεία υποστηρίζει ο πρόεδρος της Χιλής, ενώ το Βρετανικό Μουσείο απάντησε απενεργοποιώντας τη δυνατότητα καταγραφής σχολίων..

Εκπρόσωπος του μουσείου δήλωσε ότι η δημόσια συζήτηση είναι καλοδεχούμενη, αλλά πρέπει να γίνεται «ισορροπημένα, ως προς τα θέματα που αφορούν την προστασία και ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται νέοι άνθρωποι».

Είναι προφανές ότι το Βρετανικό Μουσείο δείχνει να εστιάζει την προσοχή του στον αντίκτυπο που έχει αυτή η εκστρατεία στους νέους χρήστες των social media.

Το BBC στο ρεπορτάζ για την εκστρατεία επαναπατρισμού του «κλεμμένου φίλου» αναφέρεται και στις ελληνικές προσπάθειες για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα και στη δημόσια συζήτηση για την τύχη που πρέπει να έχουν έργα τέχνης που βρίσκονται σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο.

Διαβάστε επίσης:

Αλεξέι Ναβάλνι: Οι ρωσικές αρχές δεν επιτρέπουν στην οικογένεια του να έχει πρόσβαση στη σορό του – Η χήρα στη σύνοδο ΥΠΕΞ της ΕΕ

Μεντβέντεφ: Απειλεί τη Δύση με «Αρμαγεδδώνα» εάν η Ρωσία χάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία

Πόλεμος στην Ουκρανία: Στα χέρια των Ρώσων η πόλη – κλειδί Αβντιίβκα