Το αόρατο χέρι της αγοράς άφησε το Τέξας στο σκοτάδι

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

 

Καθώς η Αττική και άλλες περιοχές της χώρας μετρούν ακόμα τις πληγές που άφησε η κακοκαιρία «Μήδεια» (και) στο δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, μια βόλτα στην άλλη όχθη του Ατλαντικού ίσως θα μπορούσε να δώσει μια ενδιαφέρουσα εικόνα σχετικά με τη λειτουργία της διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, όταν η αγορά είναι πλήρως απελευθερωμένη ή απορρυθμισμένη.

Το διάστημα 10 έως 17 Φεβρουαρίου σφοδρή κακοκαιρία έπληξε την Πολιτεία του Τέξας στις ΗΠΑ. Δύο διαδοχικές καταιγίδες έφεραν στην «Πολιτεία

του Μοναχικού Άστρου» χιόνια, πολικές θερμοκρασίες και επικίνδυνες καιρικές συνθήκες. Επίσης προκάλεσαν τεράστια προβλήματα στην ηλεκτροδότηση, αφήνοντας περίπου 4,5 εκατομμύρια πολίτες χωρίς ρεύμα για αρκετές ημέρες, ενώ άλλοι είδαν τους λογαριασμούς τού ρεύματος να φθάνουν στη στρατόσφαιρα, καθώς, από 200-250 δολάρια τον μήνα, βρέθηκαν να καλούνται να πληρώσουν ποσά που ξεπερνούσαν ακόμη και τα 9.000 δολάρια.

Βλάβες παντού
Από την κακοκαιρία έχασαν τη ζωή τους 70 άτομα (δεν σχετίζονται όλοι με τα εκτεταμένα μπλακ άουτ) και οι ζημιές στην Πολιτεία από τις διακοπές ρεύματος εκτιμάται ότι ανέρχονται στα 19 δισ. δολάρια. Επίσης κατεγράφησαν τουλάχιστον 300 περιπτώσεις μη θανατηφόρας δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, καθώς, παγωμένοι και χωρίς ρεύμα, κάποιοι άνθρωποι προσπάθησαν να ζεσταθούν ανάβοντας γεννήτριες ή τα αυτοκίνητά τους σε κλειστούς χώρους.
Αρχικά ο Ρεπουμπλικανός κυβερνήτης του Τέξας Γκρεγκ Άμποτ απέδωσε τα μπλακ άουτ σε παγωμένες ανεμογεννήτριες, ωστόσο σύντομα αποδείχθηκε ότι τα προβλήματα εντοπίζονταν και σε άλλες πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο, και ο ίδιος ο Άμποτ παραδέχθηκε ότι όλες οι πηγές παραγωγής ενέργειας και όχι μόνο οι ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) είχαν παρουσιάσει βλάβες και προβλήματα, με αποτέλεσμα οι διακοπές ρεύματος για να μην υπάρξει καταστροφική ζημιά στο δίκτυο να είναι αναπόφευκτες.

Η απόφαση για «απελευθέρωση»
Όλα αυτά μοιάζουν άσχημα μεν, αλλά ενδεχομένως φυσιολογικά, δεδομένων των έκτακτων συνθηκών που η κακοκαιρία προκάλεσε.
Ωστόσο πολλοί αναλυτές από όλο το πολιτικό φάσμα σημειώνουν ότι το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και πάει πίσω, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν το Τέξας αποφάσισε να απορρυθμίσει πλήρως την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Πολιτεία αυτήν, με στόχο, όπως συνήθως λέγεται σε αυτές τις περιπτώσεις, την καλύτερη λειτουργία της αγοράς, καλύτερες τιμές για τους καταναλωτές, μεγαλύτερο ανταγωνισμό σε σχέση με τα παλιά τοπικά μονοπώλια και άλλα τέτοια.

Το 1999 ο τότε κυβερνήτης του Τέξας και μετέπειτα Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Γ. Μπους υπέγραψε τον Νόμο της Γερουσίας 7, ο οποίος απορρύθμιζε πλήρως τη χονδρική αγορά ηλεκτρικού ρεύματος στην Πολιτεία αυτήν και άνοιγε τον δρόμο για το τέλος αυστηρά ρυθμιζόμενων τοπικών μονοπωλίων ρεύματος. Ο νόμος τέθηκε σε εφαρμογή το 2002 και όλο το σύστημα έγινε εξαιρετικά πιο περίπλοκο. 
Σήμερα στο Τέξας παράγουν ρεύμα περίπου 650 φορείς, από μεγάλες εταιρείες μέχρι μικρούς ιδιώτες. Το ρεύμα αυτό διοχετεύεται στα δίκτυα πέντε μεγάλων «ΔΕΚΟ», οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη μεταφορά του ρεύματος. Από εκεί και πέρα οι πέντε στους έξι Τεξανούς μπορούν να αγοράσουν το ρεύμα τους από εταιρείες λιανικής πώλησης που απλώς αγοράζουν ρεύμα χονδρική και το πωλούν σε λιανική τιμή.

Υψηλότεροι λογαριασμοί
Κατ’ αρχάς το οικονομικό ζήτημα: σύμφωνα με τη «Wall Street Journal» – που δεν θα την έλεγε κάποιος... κάστρο του σοσιαλισμού – η απορρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού στο Τέξας έχει κοστίσει στους καταναλωτές από το 2004 έως σήμερα 28 δισ. δολάρια περισσότερα απ’ όσο πριν η αγορά απορρυθμιστεί πλήρως. 
Επίσης η εφημερίδα αναφέρει ότι τα νοικοκυριά που αγοράζουν ρεύμα από την απορρυθμισμένη αγορά πλήρωσαν από το 2004 έως το 2019 13% περισσότερο για το ρεύμα τους από τον μέσο όρο στις ΗΠΑ. Από την άλλη, όσοι παρέμειναν σε ΔΕΚΟ που υπόκεινται σε ρυθμίσεις πλήρωναν 8% λιγότερο από τον εθνικό μέσο όρο στο ίδιο διάστημα.

Όσον αφορά δε τον ανταγωνισμό, μέσα από διαρκείς συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις στο Τέξας έχουν απομείνει πλέον μόνο δύο βασικοί πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος λιανικής πώλησης. Όσο για τους εξωπραγματικούς λογαριασμούς, η ρυθμιστική αρχή του Τέξας (ERCOT) έλαβε εντολή να αυξήσει τη χονδρική τιμή της μεγαβατώρας στο μέγιστο όριο, τα 9.000 δολάρια, σε μια προσπάθεια να σταλεί το μήνυμα να υπάρξει συντηρητική κατανάλωση. 
Ωστόσο η τιμή αυτή μεταφέρθηκε σε παρόχους που πωλούν ρεύμα σε τιμή χονδρικής σε νοικοκυριά, με αποτέλεσμα η τεράστια αυτή αύξηση να μεταφερθεί στους λογαριασμούς οικιακής κατανάλωσης, που από 30 δολάρια τη μεγαβατώρα βρέθηκαν να την αγοράζουν στα 9.000 δολάρια.

Έρευνα για την καταστροφή

Το εντυπωσιακό είναι ότι ο αναπληρωτής κυβερνήτης του Τέξας δήλωσε πως οι καταναλωτές «έπαιρναν ρίσκο» όταν αγόραζαν το ρεύμα τους από παρόχους που είχαν συνδέσει την τιμή του με αυτήν της χονδρικής, αν και προσπάθησε να απαλύνει κάπως το κυνικό μήνυμα λέγοντας ότι οι αρχές θα δουν τι μπορεί να γίνει με την κατάσταση αυτήν. 
Ήδη στο Τέξας άρχισε έρευνα για την τεράστια αύξηση των τιμών, αλλά και για το γεγονός ότι το δίκτυο κινδύνευσε να υποστεί καταστροφική βλάβη, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το δίκτυο του Τέξας δεν είναι συνδεδεμένο με αυτό άλλων Πολιτειών, στο πλαίσιο της απορρύθμισης της αγοράς, και έτσι δεν ήταν εύκολη η εισαγωγή ρεύματος από αλλού, ώστε να αποτραπεί η εικόνα διάλυσης που δημιουργήθηκε.
Για την ώρα, πάντως, παρά τις δραματικές στιγμές που έζησαν οι Τεξανοί, η κυβέρνηση της Πολιτείας αυτής δεν συζητάει καν την επιστροφή σε μια πιο ρυθμισμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ελπίζοντας ακόμα στο «αόρατο χέρι»…

ΤέξαςΗΠΑρεύμακακοκαιρίαδιακοπές ρεύματοςIssue: 2167Issue date: 4-3-2021Has video: Exclude from popular: 0